Ataramiñe'05 Euskal Errepresaliatu Politikoen Literatura Koadernoak - 17

  Txinpantzea Cola-Cao tapako txitxirioak jaten harrapatu dut (garbantzuek arrantxutik, duela hiru hillabete erreskatatu nituen, bandejatik, ostiraletako cocidotik; egosiak omen... ), baina, nire oihuari jaramonik egin
  gabe, Maikel txitxirioak bata bestearen atzetik jaten ari da.
  
  172
  
  “Gustua dinok? Etzeukak ezeren gusturik. Edo hik diñokena, botika gustua. Edo kakaputarena. Hori bai, itxura apartekoa, galanta, kanpotik begiratuta ematen ditek Paradisuko fruituak. Baina ahoan sartu eta tximukorotza”.
  
  173
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Ba, hi, La Huerta Valenciana eta Murciana zaukak ospea. Bo, eta
  Almeriako plastiko horiek. Bertan ekoizten ditiztek mundu erdirako frutak eta barazkiak”.
  
  “Ba gaur goizean zaindari horri eman diok tanta bat baino gehiago”, dino
  Willyk trufa gogoz. “Normala gero mangerazoa etortzea”.
  “A bai? Nola izan duk hori Silver?”, galdetu diot nik ere trufa gogoz.
  
  “Ba sar ditzatela ipurtxulotik”.
  “Etzakela sinistu Willy dion guztia ere”.
  “Ipurtxulotik bai, ipurtxulotik...”, ahapeka Maikelek, irrifar maltxurrez.
  “Begira! Zer bitamina eta zer elikagai zeukak kolorinetako kakaputa
  horrek? Begira! Burusoil geratzen ari nauk”.
  “Lasai Silvestre, oraindik ile mordoa daukak, bizkarrean eta sabelean
  batez ere”, esan diot nik, nire gazta zapuztu izanagaitik ordainez.
  
  “Bai, bai!”, Maikelek,“bai, txiz parrastada eder ederra bota ziok zaindariari, sabaitik eskegita, goitik behera egin dio txizerreka, esku batez sabaitik
  eskegita eta bestearekin girgilari eutsiz, apuntatzeko, noski, txakurra
  bataiatu dik gure Silverrek”, azaldu dit Maikelek pozarren, berorrek ere
  bere girgilari heltzen zion bitartean, Silverren balentria gogoratuz.
  “Ondo ibiltzen zarete beraz zuen tximukartzelan”, esan diet.
  
  “Ixilik egon hadi legenardun hori. Hi alua haiz. Nire lehengusua izango
  haiz primo vasko, baina hi alua haiz. Niri burusoil geratzeak ez zidak izorratzen, izorratzen didana da kaka saltzea eta horren kontura aberastea
  batzuk. Eta gainera besteen ura lapurtu nahi, beraien plastiko baratz hori
  ureztatzeko, gure Ebroko urak lapurtu nahi. Lehengo ikas dezatela ura
  jagoten! Ikusi dituk gure espetxera datozen langile horiek, bertako herriko primate humano horiek, nola ahaztu duten zer den ura jagotea? Hori
  inkultura duk, ura hil egiten dittek, dena alperrik galdu, iturriak egun guztian irekita, edozertarako ura alperrik galtzen... gaur bertan ere mangeraz errepaso ederra eman zigutek ba!... Baina tira, ura hiltzearena primate humano guztion okerra duzue primo vasko, zuen Bilbo horretako
  ibaia ongi pozoituta utzi duzue aspaldi honetan... eta alperrik galdu ere,
  nahi beste, guztiok bezala, horretan ez zarete hobeak, denak berdin,
  momentuz urik falta ez zaizuela, besterik ez. Momentuz...”
  
  “Ez zuen tximu aterpe honetan beste”, dinosta Silverrek. “Zuek igerilekua eta guzti daukazue. Edozer gauza ura alperrik galtzearren...”
  “Bai motel, baina nik ez diat igeritoki hori urrunetik ere ikusi, ezta ikusiko ere. Hemen beste 10 urte gehiago igarota ere hire primo vascok
  ezetz igeri egin espetxe honetako piszinan. Hori beste marrajoentzat
  duk, ez hire lehengusua bezalako preso gaiztoentzat”.
  Ixilik geratu gara laurok tarte batez bapatean. Leihotik begiratu dut eta
  ilargi betea laster izango dugula konturatu naiz. Eztakit zenbat alditan ikus
  dezakedan ilargia nere leihotik. oso gutxitan, urtean oso aldi gutxitan.
  Isolamendu ziegetako leihoetatik zeru zati hestua ikusiko duzu beti, ikustekotan. Isolamenduan zeruarekiko interesa galtzen duzu finean. Herri
  hizkeran ilargiari gazta ere esaten zaio. Edo Taloa ere.
  
  Silverrek mikatz hitz egin du, garratz.
  “Beraz Gure Ebro diok...”, esan diot Silverri pixka bat ziria sartzearren.
  “Beraien plastikozko barazkiak hazteko nik ez nieke ur tantarik emango.
  Nire txizaren tanta bat bera ere emango. Nire esku balego...
  Madarikatuok!”
  
  174
  
  Bapatean: GOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOL!!!! GOL!! GOL!! Sekulako burrunbak espetxe osoko txokoak
  astindu ditu, jendearen oihuak, ateetan danbatekoak, leihoetan kolpeak,
  zoro garraixiak, ainuri eta uluak... kartzeleroek ere sirenaren karrankari
  eragin diote luzaroan.
  
  175
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Ba, hi, La Huerta Valenciana eta Murciana zaukak ospea. Bo, eta
  Almeriako plastiko horiek. Bertan ekoizten ditiztek mundu erdirako frutak eta barazkiak”.
  
  “Ba gaur goizean zaindari horri eman diok tanta bat baino gehiago”, dino
  Willyk trufa gogoz. “Normala gero mangerazoa etortzea”.
  “A bai? Nola izan duk hori Silver?”, galdetu diot nik ere trufa gogoz.
  
  “Ba sar ditzatela ipurtxulotik”.
  “Etzakela sinistu Willy dion guztia ere”.
  “Ipurtxulotik bai, ipurtxulotik...”, ahapeka Maikelek, irrifar maltxurrez.
  “Begira! Zer bitamina eta zer elikagai zeukak kolorinetako kakaputa
  horrek? Begira! Burusoil geratzen ari nauk”.
  “Lasai Silvestre, oraindik ile mordoa daukak, bizkarrean eta sabelean
  batez ere”, esan diot nik, nire gazta zapuztu izanagaitik ordainez.
  
  “Bai, bai!”, Maikelek,“bai, txiz parrastada eder ederra bota ziok zaindariari, sabaitik eskegita, goitik behera egin dio txizerreka, esku batez sabaitik
  eskegita eta bestearekin girgilari eutsiz, apuntatzeko, noski, txakurra
  bataiatu dik gure Silverrek”, azaldu dit Maikelek pozarren, berorrek ere
  bere girgilari heltzen zion bitartean, Silverren balentria gogoratuz.
  “Ondo ibiltzen zarete beraz zuen tximukartzelan”, esan diet.
  
  “Ixilik egon hadi legenardun hori. Hi alua haiz. Nire lehengusua izango
  haiz primo vasko, baina hi alua haiz. Niri burusoil geratzeak ez zidak izorratzen, izorratzen didana da kaka saltzea eta horren kontura aberastea
  batzuk. Eta gainera besteen ura lapurtu nahi, beraien plastiko baratz hori
  ureztatzeko, gure Ebroko urak lapurtu nahi. Lehengo ikas dezatela ura
  jagoten! Ikusi dituk gure espetxera datozen langile horiek, bertako herriko primate humano horiek, nola ahaztu duten zer den ura jagotea? Hori
  inkultura duk, ura hil egiten dittek, dena alperrik galdu, iturriak egun guztian irekita, edozertarako ura alperrik galtzen... gaur bertan ere mangeraz errepaso ederra eman zigutek ba!... Baina tira, ura hiltzearena primate humano guztion okerra duzue primo vasko, zuen Bilbo horretako
  ibaia ongi pozoituta utzi duzue aspaldi honetan... eta alperrik galdu ere,
  nahi beste, guztiok bezala, horretan ez zarete hobeak, denak berdin,
  momentuz urik falta ez zaizuela, besterik ez. Momentuz...”
  
  “Ez zuen tximu aterpe honetan beste”, dinosta Silverrek. “Zuek igerilekua eta guzti daukazue. Edozer gauza ura alperrik galtzearren...”
  “Bai motel, baina nik ez diat igeritoki hori urrunetik ere ikusi, ezta ikusiko ere. Hemen beste 10 urte gehiago igarota ere hire primo vascok
  ezetz igeri egin espetxe honetako piszinan. Hori beste marrajoentzat
  duk, ez hire lehengusua bezalako preso gaiztoentzat”.
  Ixilik geratu gara laurok tarte batez bapatean. Leihotik begiratu dut eta
  ilargi betea laster izango dugula konturatu naiz. Eztakit zenbat alditan ikus
  dezakedan ilargia nere leihotik. oso gutxitan, urtean oso aldi gutxitan.
  Isolamendu ziegetako leihoetatik zeru zati hestua ikusiko duzu beti, ikustekotan. Isolamenduan zeruarekiko interesa galtzen duzu finean. Herri
  hizkeran ilargiari gazta ere esaten zaio. Edo Taloa ere.
  
  Silverrek mikatz hitz egin du, garratz.
  “Beraz Gure Ebro diok...”, esan diot Silverri pixka bat ziria sartzearren.
  “Beraien plastikozko barazkiak hazteko nik ez nieke ur tantarik emango.
  Nire txizaren tanta bat bera ere emango. Nire esku balego...
  Madarikatuok!”
  
  174
  
  Bapatean: GOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOL!!!! GOL!! GOL!! Sekulako burrunbak espetxe osoko txokoak
  astindu ditu, jendearen oihuak, ateetan danbatekoak, leihoetan kolpeak,
  zoro garraixiak, ainuri eta uluak... kartzeleroek ere sirenaren karrankari
  eragin diote luzaroan.
  
  175
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Espainiak gola sartu dik, Maikel, esnatu hadi...”, esan diot.
  “Espainiak? Zein Espainiak? Gaur jokatzen zian?
  “Herri puta honek etzeukak nondik heldu”, esan dut, amorruz eta nazka
  arteko zerbaitez. “Begiraiek, denak zoriontsu, beraiek irabazten dutenaren halako 500 aldiz soldata potoloagoa jasotzen duen memelo batek
  gola sartu duelako prentsatzen mundua konpondu dela. Denak anaitu
  dituk bapatean, preso eta kartzelero, denak anai, zorion unea konpartizen... “
  “Bo, horretan euskaldunak ere antzera zabiltzate”, esan du Willyk.
  
  “Bai, hik uste hian”, Silverrek puru kea nire aurpegira botaz.“Baina hi ezjakituna haiz, eta bost ajola ziguk hik zer uste huan. Egon hadi ixilik pixka
  batean, ahal baduk, eta ikasi ezak”.
  “Baina Willy, lehengoan ez hidan esan hi indiarra hintzela? Indiar odola
  huela zainetan? Hi Titi arrazako tximinoa haizela, eta Titikaka aintziran jaio
  hintzela eta, hain zuzen ere izen hori horrexegaitik zeukala aintzira
  horrek, zeure arrazakoen aberria izan zelako aspaldi eta... Orduan ea
  ados jartzen garen, zer hintzan, pirata ala indiarra?”
  “Bai motel. Eta egia duk. Ni indarra nauk, Titikaka aintzirakoa. Nire ama
  beltxarga zuan, aintzirako erregina. Ez duk ikusten nire bular txuri hau ala?
  Eta nire aita...”
  
  “Hor min eman didak Willy. Etzak konparatu otoi. Botijoak askoz ere
  kutreagoak dituk. Etzeukak konponbiderik Herri puta honek...”
  
  “Baina nola beltxarga?”, esan dut sineskaitz itxurak eginez.
  
  “Konponbide? Nola izango dik ba?, dio Willyk, “Espainiako bankerurik
  aberatsenak Botik bazeukak izena... Kristo horrek! Botik deitu behar, halakorik... Ez dituk ohartzen. Ez dituk ohartu nahi”.
  
  “Hago ixilik! Uger hori!, esan dit Silverrek modu zakarrean, egunkari zahar
  batekin jotzeko mehatxu eginez. Eta horman itsatsirik dudan nire familiaren argazkian txistu eginez. “Ahozabal halakoa...”
  
  “Zertaz Willy?”, erantzun dut nik, Willy txikiak bere kontu interesgarri
  horietako bat kontatuko digun esperantzaz. “Zertaz ohartu?”
  
  “Eta Willyk, inongo interrupziorik gertatu ezpalitz bezala, edo haserre ez
  dela erakutsiz, begi goxoz irrifar egin dit, eta keinu bat eginez, parkatzeko Silverri argazkian txistu egitea, aintzat ez hartzeko; nire begikeran une
  batez piztutako amorru biziaz ohartu dela ere erakutsiz Willy. Dena kontrolpean txikiak beti. Hitzegiten jarraitu du lasai, patxadatsu:
  
  “Zertaz? Ohartu beharrekoaz... Nik bazekiat zerbait botinez, hi gaztea
  haiz, baina nik bazekiat zerbait botinen gainean”.
  “Kontaiguk Guillyber, hire botin harrapaketa sasoiaz hitz egiguk, vaskoak
  etzekik eta”, esan du Silverrek nire aitak ekarri zidan Montecristo purua
  piztearekin batera, nire anai txikiaren ezkontzan banatu zituzten puruak,
  oraintxe bertan nire anai txikia Cuban bertan erretzen ibiliko dena, hain
  zuzen ere, eztei-bidaian.
  
  “Nire ama erregina zuan aintziran, aimara indiarra, eta nire aita mapatxea
  zuan, apatxea, Kotxiseren leinukoa. Erregen odola zeukaat nik zainetan,
  aitaren eta amaren aldetik. Eta horiek bien gurutzaketatik zeukaat nik nire
  itxura eder hau, nire bular txuria, eta nire belarri eder hauek”.
  “Baina apatxeak bizi diren lur igartu horretan ere badira mapatxeak?”
  
  “Bai Willy-ttipi, kontaiguk berriz pirata hintzenekoa”, dio Maikelek
  “Pirata?, aho bete hortz geratu nauk. “Baina nola pirata? Nik uste nian
  piratak XVII eta XVIII. mendean edo halako garaietan izan zirela”.
  
  176
  
  Silverrek bota didan begiradak ikara eman dit, eta berriro Willyren kontakizuna ez mozteko erabakia hartu dut.
  
  177
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Espainiak gola sartu dik, Maikel, esnatu hadi...”, esan diot.
  “Espainiak? Zein Espainiak? Gaur jokatzen zian?
  “Herri puta honek etzeukak nondik heldu”, esan dut, amorruz eta nazka
  arteko zerbaitez. “Begiraiek, denak zoriontsu, beraiek irabazten dutenaren halako 500 aldiz soldata potoloagoa jasotzen duen memelo batek
  gola sartu duelako prentsatzen mundua konpondu dela. Denak anaitu
  dituk bapatean, preso eta kartzelero, denak anai, zorion unea konpartizen... “
  “Bo, horretan euskaldunak ere antzera zabiltzate”, esan du Willyk.
  
  “Bai, hik uste hian”, Silverrek puru kea nire aurpegira botaz.“Baina hi ezjakituna haiz, eta bost ajola ziguk hik zer uste huan. Egon hadi ixilik pixka
  batean, ahal baduk, eta ikasi ezak”.
  “Baina Willy, lehengoan ez hidan esan hi indiarra hintzela? Indiar odola
  huela zainetan? Hi Titi arrazako tximinoa haizela, eta Titikaka aintziran jaio
  hintzela eta, hain zuzen ere izen hori horrexegaitik zeukala aintzira
  horrek, zeure arrazakoen aberria izan zelako aspaldi eta... Orduan ea
  ados jartzen garen, zer hintzan, pirata ala indiarra?”
  “Bai motel. Eta egia duk. Ni indarra nauk, Titikaka aintzirakoa. Nire ama
  beltxarga zuan, aintzirako erregina. Ez duk ikusten nire bular txuri hau ala?
  Eta nire aita...”
  
  “Hor min eman didak Willy. Etzak konparatu otoi. Botijoak askoz ere
  kutreagoak dituk. Etzeukak konponbiderik Herri puta honek...”
  
  “Baina nola beltxarga?”, esan dut sineskaitz itxurak eginez.
  
  “Konponbide? Nola izango dik ba?, dio Willyk, “Espainiako bankerurik
  aberatsenak Botik bazeukak izena... Kristo horrek! Botik deitu behar, halakorik... Ez dituk ohartzen. Ez dituk ohartu nahi”.
  
  “Hago ixilik! Uger hori!, esan dit Silverrek modu zakarrean, egunkari zahar
  batekin jotzeko mehatxu eginez. Eta horman itsatsirik dudan nire familiaren argazkian txistu eginez. “Ahozabal halakoa...”
  
  “Zertaz Willy?”, erantzun dut nik, Willy txikiak bere kontu interesgarri
  horietako bat kontatuko digun esperantzaz. “Zertaz ohartu?”
  
  “Eta Willyk, inongo interrupziorik gertatu ezpalitz bezala, edo haserre ez
  dela erakutsiz, begi goxoz irrifar egin dit, eta keinu bat eginez, parkatzeko Silverri argazkian txistu egitea, aintzat ez hartzeko; nire begikeran une
  batez piztutako amorru biziaz ohartu dela ere erakutsiz Willy. Dena kontrolpean txikiak beti. Hitzegiten jarraitu du lasai, patxadatsu:
  
  “Zertaz? Ohartu beharrekoaz... Nik bazekiat zerbait botinez, hi gaztea
  haiz, baina nik bazekiat zerbait botinen gainean”.
  “Kontaiguk Guillyber, hire botin harrapaketa sasoiaz hitz egiguk, vaskoak
  etzekik eta”, esan du Silverrek nire aitak ekarri zidan Montecristo purua
  piztearekin batera, nire anai txikiaren ezkontzan banatu zituzten puruak,
  oraintxe bertan nire anai txikia Cuban bertan erretzen ibiliko dena, hain
  zuzen ere, eztei-bidaian.
  
  “Nire ama erregina zuan aintziran, aimara indiarra, eta nire aita mapatxea
  zuan, apatxea, Kotxiseren leinukoa. Erregen odola zeukaat nik zainetan,
  aitaren eta amaren aldetik. Eta horiek bien gurutzaketatik zeukaat nik nire
  itxura eder hau, nire bular txuria, eta nire belarri eder hauek”.
  “Baina apatxeak bizi diren lur igartu horretan ere badira mapatxeak?”
  
  “Bai Willy-ttipi, kontaiguk berriz pirata hintzenekoa”, dio Maikelek
  “Pirata?, aho bete hortz geratu nauk. “Baina nola pirata? Nik uste nian
  piratak XVII eta XVIII. mendean edo halako garaietan izan zirela”.
  
  176
  
  Silverrek bota didan begiradak ikara eman dit, eta berriro Willyren kontakizuna ez mozteko erabakia hartu dut.
  
  177
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Bai motel, Apalatxe mendietatik hego-ekialderantza jo zuten antzina
  nire arbasoek, eta Kotxiseren leinuarekin bat egin gero. Hik badakik apatxeek mintzo diren hizkuntza Atabasko familiakoa dela?”
  
  Irrifar fina jarri du Willy ttipik oraingoan. Ez Silverrek jarri didan irria bezala. Mespretxuz begiratzen dit makakoak. Harroa duk sasikumea. Willy
  ezetz esaten dit begiradaz, ez dudala asmatu, eta bere irrifartxoak berriro saia nadin gonbitea egin dit, asma dezadala beste erantzun bat.
  
  “Arraioa! Atabaskoa beraz...!”.
  Orduan Maikelek bere katatonikotasunetik aterata, bapatean salto egin
  du mahai gainera, eta funky estiloan dantza egiten hasi da, rapeatzen ere
  hasi delarik: “Beltxarga aimara, mapatxea apatxe, Titikaka aintzira,
  Apalatxe mendia, ta hantxe izan zuten elkartze, gogoa izan zuten hantxe, ta Atabasko ta Atarratze, ez apaletsi gure titi Willy ttipi”, eta bere
  funky dantza elektrikoarekin jarraitu du...
  Ezin izan diet eutsi, eta zutitu eta txaloka eta ujuka hasi naiz guztiz hunkiturik: “AUPA MAIKEL! HORIXE DOK JANTZAN EITIE TXOTXO!
  Hori dok estilue hori Jakson! BIBA HI!!!” Horrelakoxe gauzak ditu batzutan gure txinpantzeak.
  “Banekien nik Willy, aitorren semea haizela, agerikoa duk hori”, zuzendu
  natzaio Willyri berriz, gure belarrien gozagarri hizketan jarrai dezan. “Nik
  ez diat hi bezalako tximu fin eta eleganterik sekula aurkitu. Baina oraindik ere parkatuko didak, baina, kosta egiten zaidak sinestea beltxarga
  batek eta mapatxe batek, zera... ba... horixe... umea egin dezaketenik...”
  “TXIMUTX!”, oihukatu du Willyk, berea ez zirudien ahots edo lehoi orru
  bat atereaz, eta halako begitarte ikaragarri bat jarriz non oiloipurdia jarri
  zaidan. “Tximutx”, berriz ere, baina oraingoan lehunki ahoskatuz. “Ba al
  dakik tximutxa zer den?”.
  “Eta ni oraindik erdi ikaraturik, “ba... Etzakiat ba, Willy...Tximutx, tximutx,
  bai...Tximu hutsak gaituk, denok lehengusu, zuek hortxe, primateen gune
  horretan, ni hemen, primateen beste gune honetan... Tximu hutsak gaituk... Ez duk hori?”.
  
  “Hiztegi entziklopedikoan begira nezakeen, baina norbaitek Philadelphia
  gaztaz bete zidak, eta... bo, bai... ongi da, begiratuko diat... Bai hemen
  zegok: “Tximutx. iz. zool. Muszikapidoen familiako hegazti paseriformea.
  Oso isats luzea dute eta arrek oso bibote beltz nabaria dute. Asiako eta
  Europako hegoaldeko leku zingiratsuetan bizi dira (Panurus biarnicus).”
  “Ados Willy, touché. Ikaragarria haiz ttipi”.
  “Kar-kar-kar!”, hiru tximuak nitaz trufaka. Beraz, tximutxa hegaztia da.
  Orduan zergaitik ez da izango Willy beltxarga baten semea... auskalo...
  agian egia ari zait esaten.
  “Bai Willy, ados, baina hi kontatzen ari hintzen pirata ibili hintzela, eta hori
  bai ez diatela sinisten. Hi laurotan zaharrena haiz, baina ez hain zaharra
  piraten sasoia bizitzeko beste”.
  “Piraten sasoia? Zein duk piraten sasoia? Burlankasterren filmeetakoa?
  Errol Fliñena? Barkatuko didak berriro ere gazte, baina hi tximu humanoa izateko nahiko maila eskasa erakusten ari haiz. Etzakiat espetxe
  honetan barik, gurean ez bahuen egon beharko...”
  “Bai, amari esan zioat, behin baino gehiagotan txantxetan, behar bada
  egunen baten hona etorri bisita egitera eta ez nautela aurkituko, eta
  Bilbora esku hutsik itzuli baino lehen, bada ezpada joateko primateenera ia bertan naukaten galdetzera”.
  “Primate-Enea, Primate-Enea da gurea...” Maikelek bere baitarako.
  Willik jarraitu du berriketan.
  
  178
  
  179
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Bai motel, Apalatxe mendietatik hego-ekialderantza jo zuten antzina
  nire arbasoek, eta Kotxiseren leinuarekin bat egin gero. Hik badakik apatxeek mintzo diren hizkuntza Atabasko familiakoa dela?”
  
  Irrifar fina jarri du Willy ttipik oraingoan. Ez Silverrek jarri didan irria bezala. Mespretxuz begiratzen dit makakoak. Harroa duk sasikumea. Willy
  ezetz esaten dit begiradaz, ez dudala asmatu, eta bere irrifartxoak berriro saia nadin gonbitea egin dit, asma dezadala beste erantzun bat.
  
  “Arraioa! Atabaskoa beraz...!”.
  Orduan Maikelek bere katatonikotasunetik aterata, bapatean salto egin
  du mahai gainera, eta funky estiloan dantza egiten hasi da, rapeatzen ere
  hasi delarik: “Beltxarga aimara, mapatxea apatxe, Titikaka aintzira,
  Apalatxe mendia, ta hantxe izan zuten elkartze, gogoa izan zuten hantxe, ta Atabasko ta Atarratze, ez apaletsi gure titi Willy ttipi”, eta bere
  funky dantza elektrikoarekin jarraitu du...
  Ezin izan diet eutsi, eta zutitu eta txaloka eta ujuka hasi naiz guztiz hunkiturik: “AUPA MAIKEL! HORIXE DOK JANTZAN EITIE TXOTXO!
  Hori dok estilue hori Jakson! BIBA HI!!!” Horrelakoxe gauzak ditu batzutan gure txinpantzeak.
  “Banekien nik Willy, aitorren semea haizela, agerikoa duk hori”, zuzendu
  natzaio Willyri berriz, gure belarrien gozagarri hizketan jarrai dezan. “Nik
  ez diat hi bezalako tximu fin eta eleganterik sekula aurkitu. Baina oraindik ere parkatuko didak, baina, kosta egiten zaidak sinestea beltxarga
  batek eta mapatxe batek, zera... ba... horixe... umea egin dezaketenik...”
  “TXIMUTX!”, oihukatu du Willyk, berea ez zirudien ahots edo lehoi orru
  bat atereaz, eta halako begitarte ikaragarri bat jarriz non oiloipurdia jarri
  zaidan. “Tximutx”, berriz ere, baina oraingoan lehunki ahoskatuz. “Ba al
  dakik tximutxa zer den?”.
  “Eta ni oraindik erdi ikaraturik, “ba... Etzakiat ba, Willy...Tximutx, tximutx,
  bai...Tximu hutsak gaituk, denok lehengusu, zuek hortxe, primateen gune
  horretan, ni hemen, primateen beste gune honetan... Tximu hutsak gaituk... Ez duk hori?”.
  
  “Hiztegi entziklopedikoan begira nezakeen, baina norbaitek Philadelphia
  gaztaz bete zidak, eta... bo, bai... ongi da, begiratuko diat... Bai hemen
  zegok: “Tximutx. iz. zool. Muszikapidoen familiako hegazti paseriformea.
  Oso isats luzea dute eta arrek oso bibote beltz nabaria dute. Asiako eta
  Europako hegoaldeko leku zingiratsuetan bizi dira (Panurus biarnicus).”
  “Ados Willy, touché. Ikaragarria haiz ttipi”.
  “Kar-kar-kar!”, hiru tximuak nitaz trufaka. Beraz, tximutxa hegaztia da.
  Orduan zergaitik ez da izango Willy beltxarga baten semea... auskalo...
  agian egia ari zait esaten.
  “Bai Willy, ados, baina hi kontatzen ari hintzen pirata ibili hintzela, eta hori
  bai ez diatela sinisten. Hi laurotan zaharrena haiz, baina ez hain zaharra
  piraten sasoia bizitzeko beste”.
  “Piraten sasoia? Zein duk piraten sasoia? Burlankasterren filmeetakoa?
  Errol Fliñena? Barkatuko didak berriro ere gazte, baina hi tximu humanoa izateko nahiko maila eskasa erakusten ari haiz. Etzakiat espetxe
  honetan barik, gurean ez bahuen egon beharko...”
  “Bai, amari esan zioat, behin baino gehiagotan txantxetan, behar bada
  egunen baten hona etorri bisita egitera eta ez nautela aurkituko, eta
  Bilbora esku hutsik itzuli baino lehen, bada ezpada joateko primateenera ia bertan naukaten galdetzera”.
  “Primate-Enea, Primate-Enea da gurea...” Maikelek bere baitarako.
  Willik jarraitu du berriketan.
  
  178
  
  179
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Piraten sasoia gaur egun duk txotxo. Inoiz baino harroago zebiltzatek.
  Ez al dituk iksuten egunero telebistan-eta? Eta ez nabilek Errol Fliñen filmeetaz”.
  “Ni gazte nintzela ikasi nian Titikakan nabigatzen, baina laister aintzira
  osina bihurtu, txiki egin zitzaidan, eta, itsasora jo nuen. Eta itsasoratuta
  hamaika bazter ezagutu ere. Sulivanekin elkartu nintzen arte. Hura bai
  gizona! Antilla prantzesetan aurkitu nian, Martinikan. Hangoak bai emeak!
  Hura toki ederra, hango rona... Bai, ni Sulivanen sorbaldan igota zeharkatu dizkiat itsasoak, eta hamaika barrabaskeria egin genian. Baina ohorea
  bagenian. Eta lepoa jokoan jartzen genian, geure lepoa, ez beste gixarajo
  batzuk bidalita. Eta hamaika botin eskuratu genian aberatsei kenduta.
  Baina, gaurko itsasoan... arrazoia daukak, etzegok piratarik. Egungo piratak
  limusinetan ibiltzen dituk. Itsasoa laster basamortua bezain antzua geratuko duk. Ohartu haiz oraingo hauteskundeetarako nola baliatzen ari
  diren “Prestige”n hondamendiaz? Denek aterramendua atera nahiz.
  Batzuk dena garbi dagoela esanez, dirutxuen dizdiratan. Besteek dena
  zikin dagoela. Baina hor etzegok aterramendurik. Hondamendia hondamendia duk. Zeruko ikurrak irakurtzen ahaztu zaie primate humanoei,
  eta ez hituan ohartu petroliuntziaren izenaz... eta orduan erakutsi behar
  zuten mailaren adierazgarri zela. Izan zitean aukera gauzak txukun egiteko baina... dena kakaztu. Orain bai, joan hadi antxoa bila bai...”
  
  Eta horrela jarraitu dugu orduak agortuz, hizketaldian, kontu kontari. Eta
  konturatu orduko goizabarra heldu da. Maikel lotan da. Willy Sulivanekin
  ibilitako sasoiko kontuak esaka zela, kontatzen ari zitzaigun bizpahirugarren abenturan lo geratu da gure txinpantzea, olatuen binbilikan, bergantinaren txintxaunean, burua nire altzoan jarririk. Silver eta biok nire ohatzean jezarririk gaude, bere beso fin eta iletsua nire lepo gainetik pasaturik besarkatuta nauka makakoak ere, eta hor gaude, hormari edo, ezerezari begira... Willy ere lotan bezala da, Silverren altzoan.
  Bapatean ernetu naiz, berandu dela konturatuz. “Mutilak! Alde egiteko
  ordua duzue”, esan diet. Goizeko zenbaketarako lekuan egon beharko
  duzue”.
  Baita hi ere.
  
  Nire taldekide, kaiolan diren tximu orori
  eta maite nauten guzti horiei eskeinia.
  
  Villabonako isolamenduan
  2005-06-20
  
  “Arrazoi osoa daukak Willy”, esan diot. “Ni kalte izugarri gertatzean laister jabetu ninduan itsasontziaren izenaz”.
  “Bai, kokolo hutsa haiz, beti ere, baina, tira, oraindik ere batzutan bai,
  asmatu egiten duk. Horrexegaitik egiten diagu hiri bisita. Bo, horregaitik
  eta gaztarengaitik, jakina. Gaztazaleak gaituk laurok eta...”
  “Jakina, jakina... Milesker William”.
  “Joan hadi popatik hartzera”
  “Baita”.
  
  180
  
  181
  
  Aitor Fresnedo Gerrikabeitia
  Poemak eta “Gazta baten truke”
  
  “Piraten sasoia gaur egun duk txotxo. Inoiz baino harroago zebiltzatek.
  Ez al dituk iksuten egunero telebistan-eta? Eta ez nabilek Errol Fliñen filmeetaz”.
  “Ni gazte nintzela ikasi nian Titikakan nabigatzen, baina laister aintzira
  osina bihurtu, txiki egin zitzaidan, eta, itsasora jo nuen. Eta itsasoratuta
  hamaika bazter ezagutu ere. Sulivanekin elkartu nintzen arte. Hura bai
  gizona! Antilla prantzesetan aurkitu nian, Martinikan. Hangoak bai emeak!
  Hura toki ederra, hango rona... Bai, ni Sulivanen sorbaldan igota zeharkatu dizkiat itsasoak, eta hamaika barrabaskeria egin genian. Baina ohorea
  bagenian. Eta lepoa jokoan jartzen genian, geure lepoa, ez beste gixarajo
  batzuk bidalita. Eta hamaika botin eskuratu genian aberatsei kenduta.
  Baina, gaurko itsasoan... arrazoia daukak, etzegok piratarik. Egungo piratak
  limusinetan ibiltzen dituk. Itsasoa laster basamortua bezain antzua geratuko duk. Ohartu haiz oraingo hauteskundeetarako nola baliatzen ari
  diren “Prestige”n hondamendiaz? Denek aterramendua atera nahiz.
  Batzuk dena garbi dagoela esanez, dirutxuen dizdiratan. Besteek dena
  zikin dagoela. Baina hor etzegok aterramendurik. Hondamendia hondamendia duk. Zeruko ikurrak irakurtzen ahaztu zaie primate humanoei,
  eta ez hituan ohartu petroliuntziaren izenaz... eta orduan erakutsi behar
  zuten mailaren adierazgarri zela. Izan zitean aukera gauzak txukun egiteko baina... dena kakaztu. Orain bai, joan hadi antxoa bila bai...”
  
  Eta horrela jarraitu dugu orduak agortuz, hizketaldian, kontu kontari. Eta
  konturatu orduko goizabarra heldu da. Maikel lotan da. Willy Sulivanekin
  ibilitako sasoiko kontuak esaka zela, kontatzen ari zitzaigun bizpahirugarren abenturan lo geratu da gure txinpantzea, olatuen binbilikan, bergantinaren txintxaunean, burua nire altzoan jarririk. Silver eta biok nire ohatzean jezarririk gaude, bere beso fin eta iletsua nire lepo gainetik pasaturik besarkatuta nauka makakoak ere, eta hor gaude, hormari edo, ezerezari begira... Willy ere lotan bezala da, Silverren altzoan.
  Bapatean ernetu naiz, berandu dela konturatuz. “Mutilak! Alde egiteko
  ordua duzue”, esan diet. Goizeko zenbaketarako lekuan egon beharko
  duzue”.
  Baita hi ere.
  
  Nire taldekide, kaiolan diren tximu orori
  eta maite nauten guzti horiei eskeinia.
  
  Villabonako isolamenduan
  2005-06-20
  
  “Arrazoi osoa daukak Willy”, esan diot. “Ni kalte izugarri gertatzean laister jabetu ninduan itsasontziaren izenaz”.
  “Bai, kokolo hutsa haiz, beti ere, baina, tira, oraindik ere batzutan bai,
  asmatu egiten duk. Horrexegaitik egiten diagu hiri bisita. Bo, horregaitik
  eta gaztarengaitik, jakina. Gaztazaleak gaituk laurok eta...”
  “Jakina, jakina... Milesker William”.
  “Joan hadi popatik hartzera”
  “Baita”.
  
  180
  
  181
  
  Peru Alvarez Fernandez de Mendia
  1973
  Gasteiz
  
  2001. urtetik espetxean.
  
  C. P. Monterroxo
  27560 Monterroxo
  Lugo
  
  182
  
  Peru Alvarez Fernandez de Mendia
  Poemak
  
  Trobar-te
  
  Cabòries
  
  Miro de trobar-te
  a les paraules infinites
  que poden travessar distàncies
  dalt de nuvols viatgers.
  
  Camines per un túnel
  on abans hi havia passamans
  de diferents mides i colors
  heterogenis i també plans.
  
  Miro de trobar-te
  al silenci d' aquestes nits llunyanes
  on la pluja s'escampa
  
  Ara tens la sensació
  que en queda només un.
  El privilegi de sentir-te perdut
  i, a més, sol.
  
  Miro de trobar-te
  al somriure profund i ample
  que em treu la fredor del cor
  que em marca el camí.
  
  El passadís continua sense llum
  de tant en tant, petites allucinacions de colors