Ataramiñe'05 Euskal Errepresaliatu Politikoen Literatura Koadernoak - 12

Eta hori esan, buruarekin agur egin eta alde egin zuen. Izaskuni zalantza
sortu zitzaion bigarrenez, baina oraingoa ea igarotako elkarrizketan biotatik ergela nor eta azkarra nor ote zen. Jiratu eta mahairantz abiatu zen,
lagunengana, esku huts-hutsik.

- Ez ba, ni ez naiz hozten, Jaunak babesten nau. Eskatzen diodan guztia
ematen dit, oso harreman ona eta estua daukagu, alabatzat nauka.
Izaskuni zalantza sortu zitzaion lehenengo aldiz, ea Diana bere senean
ote zegon. “Tira, nor ez dago zoro-haizeak apur bat hartuta? pentsatu
zuen.
- Hozteak edo gaixotzeak ez du Jainkoarekin zerikusirik, neska. Ez zaizu
ziegakidea haserretuko iristerakoan dena bustitzeagatik?
- Niri zer axola.
- Norekin zaude ziegan, ba?
- Kolonbiar batekin.
- Eta zer, gustora txabolo-kidearekin?
- Batzuetan. Ni zuetakoa naiz, lasai egon nirekin.

120

Begok, beharrezko erosketa batzuk egin behar zituela eta, ekonomatora
joan eta bide batez Alexandrari Urdearengatik galdetzea deliberatu
zuen. Ekonomatoa jendez lepo zegoen eta ez zatekeen inondik inora galdeketetarako momenturik aproposena, ekonomatoa beti jendez beteta
egongo ez balitz. Une hori beste edozein bezain ona zen liskar-zulo hartara joateko. Ordu laurdena igarota zegoenean, iladaren erdia baino ez
zuen korrituta Begok. Hertsita sentitzen zen, jende andana zuen inguruan, buila eta iskanbila nonahi eta kasik ezin zen lekutik mugitu.
Atzealdean bi bular sentitu zituen, norbaitek titiak bere sorbalda banaren
gainean atseden hartzen jarri izan balitu bezala. “Falta zitzaidana” esan
zuen bere artean, “lunbagoak jotzea besteen titien pisua elkar banatzeagatik, nireekin nahikoa ez banu bezala.” Pisua astuna zitzaiola eta katastrofe baten aukera pasa zitzaion burutik: “ Baietz Magdalena izan, ostia,
bera bada zerbikalak txikituko dizkit”. Lepoa disimulu apur batekin jiratu
eta aitzakia lelo batekin atzerantz begiratu zuen. Han zegoen, Begok uste
izan bezala, Maria Magdalena santua, bere silikonazko bular neurrigabe
eta ilehori tindatuarekin. Ezin erosoago sumatzen zitzaion gainera. “Ea

121

Olatz Caminos Uribe
“Mona Lisa”

bizkorrago gabiltzan, zuok aurrekook!” atera zitzaion Begori barrenbarrenetik apur bat zakarki.
Aurrean, ilada antzeko hartan -ilada baino multzo nahasi baitzen-, moduloko bikoteetako bat zeukan. Egun melenga zuten eta maitekor ikusten
zitzaien. Espetxeko ohiko bikote homosexual mota baitzen, bietako
batek emakume lana betetzen zuen eta besteak gizonezkoarena, tratu
txarren eskumena eta guzti. Emakumeak, bibotedun mortsa erraldoia
zenak, dantzan ziharduen eta jira eta bira artean ukondokadak ematen
zizkion Begori. Bego itolarriak jota zegoen. Hanka puntetan jarri eta begiratua bota zuen ekonomatoko leihatilaruntz; bere txanda iristear zegoen. Esku-erlojua begiratu zuen berriro.
Bikoetak gero eta animatuago ematen zuen. Mortsak dantza egin bitartean Romeok modako diskoteka-kanta bat abesten zion eta txalo ozenen
bidez base elektronikoa sartzen zuen. Julieta-Mortsak gizonari eskaintzen
zizkion bere mugimendu erotiko eta sentsualak. Buru-mugimendu azkarrekin adats lohia atzeruntz botatzen zuen eta dantza makineroarekin
senarra berotzeko ahaleginak egiten zituen. Unearen emozioaren menpe,
Julietak ere abesteari eta txaloak jotzeari ekin zion, sutsuki, Begoren kalterako.

Txanda berehala iritsi zitzaion. Hasperen egin zuen sakonki, oharkabean.
Gutxienik itxaronaldiak merezi izango zuen, informazio baliotsua lortuko
zuen-eta. Mona Lisaren sekretua ezagutzearen saria izango zuen zain
emandako denboraren truke. Jokuaren amaiera hurbil ikusten zuen, atzemango zuten azkenean zertan zebilen, ondo atzeman gainera.
- Zer moduz doa goiza? -galdetu zion Alexandrari kafeak prestatzen zizkion bitartean.
- Jendez lepo eta ni denetaz kokoteraino, beti bezala.
- Lasai, laister itxiko duzu, animo neska, gutxi falta zaizu. Aizu -bota zion
Urdearen gaia ikutzeko irrikan-, badakizu nor bizi den hamaikagarren ziegan, goiko solairuan? Behe-behean nago eta zarata mordoa egiten dute,
zerbait esan behar diet berehala, ez didale lorik egiten uzten, nor bizi da
hor?
- Ba... kolonbiar bat, Mona María, nor den badakizu?
- Beltzaran bat, altuxea?
- Bai.

- Baina zertan ari zara? Ergela zara edo zer? -bota zion supituki emazteari Romeok-. Zuk EZIN DUZU kantatu, mozolo hori, nik kantatu behar
dizut zuri, niretzat dantza egin dezazun. Non ikusi duzu gizon bat emakume batentzat dantzan? Zer esango du jendeak ikusten bazaitu?
Marimutil bat zarela esango dute hemen, gizontto bat. Ez duzu bururik,
beti esaten dizut. Ergela zara. Ergela bai, ergela.
Romeok, sutan jende artean bultzaka hasi eta iladatik alde egin zuen.
- Goiza izorratu didazu! -oihu egin zion ozenki atzetik makurtuta zihoakion emazteari.
Begok mingaina klaskatu zuen.

122

- A, milesker, eta zer moduzkoa da, ezagutzen duzu?
- Niri ez galdetu, zoaz beste nonbaitera.
- Barkaidazu, ez da unerik egokiena, ezta? Lasaiago hitz egingo dugu.
- Ez, neska, ez orain eta ez gero. ez etorri niri neska horri buruz galdezka, arazo bat izan nuen harekin eta harrez geroztik ez dut ezer jakin nahi.
Begok burua jaitsi zuen, makalduta. Ez sekreturik, ez gatzik, ez piperrik.
Norengana joko zuen orain Urdeari buruz galdezka? Tira, bururatuko zitzaion nor edo nor, oraindik ez zegoen dena galduta. Bultzadaka jendea
alboratu zuen iladatik irteteko. Penatuta sentitu zen. Misterioaren akabera atzamar-puntekin ikustzen ari zela uste izan zuen une batez. Eta hortxe zegoen orain, hasiera-hasierako leku berean. Mona Lisak bunkerra
zirudien; ez zegoen hari buruz ezer jakiterik.

123

Olatz Caminos Uribe
“Mona Lisa”

bizkorrago gabiltzan, zuok aurrekook!” atera zitzaion Begori barrenbarrenetik apur bat zakarki.
Aurrean, ilada antzeko hartan -ilada baino multzo nahasi baitzen-, moduloko bikoteetako bat zeukan. Egun melenga zuten eta maitekor ikusten
zitzaien. Espetxeko ohiko bikote homosexual mota baitzen, bietako
batek emakume lana betetzen zuen eta besteak gizonezkoarena, tratu
txarren eskumena eta guzti. Emakumeak, bibotedun mortsa erraldoia
zenak, dantzan ziharduen eta jira eta bira artean ukondokadak ematen
zizkion Begori. Bego itolarriak jota zegoen. Hanka puntetan jarri eta begiratua bota zuen ekonomatoko leihatilaruntz; bere txanda iristear zegoen. Esku-erlojua begiratu zuen berriro.
Bikoetak gero eta animatuago ematen zuen. Mortsak dantza egin bitartean Romeok modako diskoteka-kanta bat abesten zion eta txalo ozenen
bidez base elektronikoa sartzen zuen. Julieta-Mortsak gizonari eskaintzen
zizkion bere mugimendu erotiko eta sentsualak. Buru-mugimendu azkarrekin adats lohia atzeruntz botatzen zuen eta dantza makineroarekin
senarra berotzeko ahaleginak egiten zituen. Unearen emozioaren menpe,
Julietak ere abesteari eta txaloak jotzeari ekin zion, sutsuki, Begoren kalterako.

Txanda berehala iritsi zitzaion. Hasperen egin zuen sakonki, oharkabean.
Gutxienik itxaronaldiak merezi izango zuen, informazio baliotsua lortuko
zuen-eta. Mona Lisaren sekretua ezagutzearen saria izango zuen zain
emandako denboraren truke. Jokuaren amaiera hurbil ikusten zuen, atzemango zuten azkenean zertan zebilen, ondo atzeman gainera.
- Zer moduz doa goiza? -galdetu zion Alexandrari kafeak prestatzen zizkion bitartean.
- Jendez lepo eta ni denetaz kokoteraino, beti bezala.
- Lasai, laister itxiko duzu, animo neska, gutxi falta zaizu. Aizu -bota zion
Urdearen gaia ikutzeko irrikan-, badakizu nor bizi den hamaikagarren ziegan, goiko solairuan? Behe-behean nago eta zarata mordoa egiten dute,
zerbait esan behar diet berehala, ez didale lorik egiten uzten, nor bizi da
hor?
- Ba... kolonbiar bat, Mona María, nor den badakizu?
- Beltzaran bat, altuxea?
- Bai.

- Baina zertan ari zara? Ergela zara edo zer? -bota zion supituki emazteari Romeok-. Zuk EZIN DUZU kantatu, mozolo hori, nik kantatu behar
dizut zuri, niretzat dantza egin dezazun. Non ikusi duzu gizon bat emakume batentzat dantzan? Zer esango du jendeak ikusten bazaitu?
Marimutil bat zarela esango dute hemen, gizontto bat. Ez duzu bururik,
beti esaten dizut. Ergela zara. Ergela bai, ergela.
Romeok, sutan jende artean bultzaka hasi eta iladatik alde egin zuen.
- Goiza izorratu didazu! -oihu egin zion ozenki atzetik makurtuta zihoakion emazteari.
Begok mingaina klaskatu zuen.

122

- A, milesker, eta zer moduzkoa da, ezagutzen duzu?
- Niri ez galdetu, zoaz beste nonbaitera.
- Barkaidazu, ez da unerik egokiena, ezta? Lasaiago hitz egingo dugu.
- Ez, neska, ez orain eta ez gero. ez etorri niri neska horri buruz galdezka, arazo bat izan nuen harekin eta harrez geroztik ez dut ezer jakin nahi.
Begok burua jaitsi zuen, makalduta. Ez sekreturik, ez gatzik, ez piperrik.
Norengana joko zuen orain Urdeari buruz galdezka? Tira, bururatuko zitzaion nor edo nor, oraindik ez zegoen dena galduta. Bultzadaka jendea
alboratu zuen iladatik irteteko. Penatuta sentitu zen. Misterioaren akabera atzamar-puntekin ikustzen ari zela uste izan zuen une batez. Eta hortxe zegoen orain, hasiera-hasierako leku berean. Mona Lisak bunkerra
zirudien; ez zegoen hari buruz ezer jakiterik.

123

Olatz Caminos Uribe
“Mona Lisa”

Matxalen liburu bat irakurtzen ari zen moduloko ohiko mahaian. Hotz
egiten zuen. Liburua mahai gainean utzi zuen, aulkiaren bizkarrean esekita zuen berokia janzteko. Une horretantxe Mona Lisari deitu zioten
megafoniatik. “Abokatuengana”, esan zuten txapadunek. Ondoko
mahaian jesarrita zeuden lau neska Urdearen bizkar trufaka hasi ziren,
Mona Mariaren izena aditu eta berehala. Matxalen adi-adi jarri zen ondokoen hitzak eta txantxak ondo entzuteko. Eta horrela jakin zuen sekretuaren berri.

- Tira, ez zehazki. Urdeari megafoniatik abokatuengana irteteko deitu ziotenean ijituak trufaka hasi zitzaizkion larru jotzearen keinu nahiko iraingarriak eginez. Zertan pentsatzen zenuten ba ibiliko zela? Nazioarteko
espioitzan?

Ohiko afalosteetako batean Matxalenek Mona Lisaren gaia atera zuen,
garaile antzean.

- Ba begira -serio jarri zen Matxalen-. Diotenez, Urdea eta abokatua maitemindu eta haren emazteak etxean harrapatu zituen larrua jotzen.
Jelosiak harturik, erotu eta senarrak ikaragarri maite zuen etxeko katua
zintzilikatu zion emazteak logelako lanparatik.

- Nik ez dut ezer jakiterik lortu -erantzun zuen Begok.
- Niri ere hobe duzue ezer ez galdetu -esan zuen Izaskunek pitin bat
amorratuta.

- Eta hemen endredatu dira ala kaletik ziren bikote? -galdetu zion
Izaskunek. haserre zegoen arren, zailagoa zitzaion jakingurari eustea
sumindura txoroari baino.

- Jode! Benetan?
- Eta ze ostia dakit nik bi horien bizitzaz! Ezagutuko ez baninduzu bezala...

- Nik badakit ba zertan dabilen -bota zien Matxalenek ezustean-. Esan
nizuen lelokeria bat zela.
- Zertan dabil?
- Nola dakizu? -galdetu zuten aldi berean bere bi lagunek, irrikaz.
- Ondoko mahaikoei entzun nien aurrekoan. Abokatuengana irteten da,
ez dago beste misteriorik.
- Bai, eta abokatuengana hainbestetan? Eta hain ordu arraroetan? -galdetu zion Izaskunek atso erretxin baten moduan.“Berak asmatu behar, hain
juxtu ere” esan zion bere buruari jarrera inozo samarra hartuta, egia
esan. - Zer abokatu da hori? Hainbeste dute elkar hitz egiteko?
- Ba erraza da, neska. Diotenez, abokatua eta Urdea endredaturik daude,
maitaleak omen dira, horregatik deitzen dio hainbestetan, elkar ikusteko.
- Hori ere entzun zenien ondoko ijituei?

124

- Hori zen dena, beraz... -kexatu zen Bego penatuta- Zerbait korapilatsuagoa aurkituko genuela sinestuta nengoen. Gauza arraroagoak ere entzun
ditugu eta...
- Tira, joku polita izan dugu gutxienez, ezta? Aizue, ez dakizue beste esamesik? Gogoz geratu naiz...
- Beti berdin, neska -Matxalenek, irribarretsu-, ez zaitu inoiz mediku batek
artatu? Agian gaixotasunen bat izango duzu, asperdura kronikoa edo...
Eta halaxe amaitu zen Mona Lisaren istorioa, hasi zen bide beretik, oharkabean. Azkenean asmatua zuten zertan eta norekin ibiltzen zen Urdea
modulotik hainbatetan eta hain ezohizko orduetan irteten zenean.
Istorioarekiko jakin-mina etorri zen moduan joan zen, arrastorik utzi
gabe. Artean hura bezalako ehunka istorio gehiago ere entzuteko parada izango zuten. Ziegara igotzeko ordua iritsi eta beste egun bat igaro
zen paraje urrun haietako egutegietan, isilean, udazkeneko hostoak
erortzen diren moduan.

125

Olatz Caminos Uribe
“Mona Lisa”

Matxalen liburu bat irakurtzen ari zen moduloko ohiko mahaian. Hotz
egiten zuen. Liburua mahai gainean utzi zuen, aulkiaren bizkarrean esekita zuen berokia janzteko. Une horretantxe Mona Lisari deitu zioten
megafoniatik. “Abokatuengana”, esan zuten txapadunek. Ondoko
mahaian jesarrita zeuden lau neska Urdearen bizkar trufaka hasi ziren,
Mona Mariaren izena aditu eta berehala. Matxalen adi-adi jarri zen ondokoen hitzak eta txantxak ondo entzuteko. Eta horrela jakin zuen sekretuaren berri.

- Tira, ez zehazki. Urdeari megafoniatik abokatuengana irteteko deitu ziotenean ijituak trufaka hasi zitzaizkion larru jotzearen keinu nahiko iraingarriak eginez. Zertan pentsatzen zenuten ba ibiliko zela? Nazioarteko
espioitzan?

Ohiko afalosteetako batean Matxalenek Mona Lisaren gaia atera zuen,
garaile antzean.

- Ba begira -serio jarri zen Matxalen-. Diotenez, Urdea eta abokatua maitemindu eta haren emazteak etxean harrapatu zituen larrua jotzen.
Jelosiak harturik, erotu eta senarrak ikaragarri maite zuen etxeko katua
zintzilikatu zion emazteak logelako lanparatik.

- Nik ez dut ezer jakiterik lortu -erantzun zuen Begok.
- Niri ere hobe duzue ezer ez galdetu -esan zuen Izaskunek pitin bat
amorratuta.

- Eta hemen endredatu dira ala kaletik ziren bikote? -galdetu zion
Izaskunek. haserre zegoen arren, zailagoa zitzaion jakingurari eustea
sumindura txoroari baino.

- Jode! Benetan?
- Eta ze ostia dakit nik bi horien bizitzaz! Ezagutuko ez baninduzu bezala...

- Nik badakit ba zertan dabilen -bota zien Matxalenek ezustean-. Esan
nizuen lelokeria bat zela.
- Zertan dabil?
- Nola dakizu? -galdetu zuten aldi berean bere bi lagunek, irrikaz.
- Ondoko mahaikoei entzun nien aurrekoan. Abokatuengana irteten da,
ez dago beste misteriorik.
- Bai, eta abokatuengana hainbestetan? Eta hain ordu arraroetan? -galdetu zion Izaskunek atso erretxin baten moduan.“Berak asmatu behar, hain
juxtu ere” esan zion bere buruari jarrera inozo samarra hartuta, egia
esan. - Zer abokatu da hori? Hainbeste dute elkar hitz egiteko?
- Ba erraza da, neska. Diotenez, abokatua eta Urdea endredaturik daude,
maitaleak omen dira, horregatik deitzen dio hainbestetan, elkar ikusteko.
- Hori ere entzun zenien ondoko ijituei?

124

- Hori zen dena, beraz... -kexatu zen Bego penatuta- Zerbait korapilatsuagoa aurkituko genuela sinestuta nengoen. Gauza arraroagoak ere entzun
ditugu eta...
- Tira, joku polita izan dugu gutxienez, ezta? Aizue, ez dakizue beste esamesik? Gogoz geratu naiz...
- Beti berdin, neska -Matxalenek, irribarretsu-, ez zaitu inoiz mediku batek
artatu? Agian gaixotasunen bat izango duzu, asperdura kronikoa edo...
Eta halaxe amaitu zen Mona Lisaren istorioa, hasi zen bide beretik, oharkabean. Azkenean asmatua zuten zertan eta norekin ibiltzen zen Urdea
modulotik hainbatetan eta hain ezohizko orduetan irteten zenean.
Istorioarekiko jakin-mina etorri zen moduan joan zen, arrastorik utzi
gabe. Artean hura bezalako ehunka istorio gehiago ere entzuteko parada izango zuten. Ziegara igotzeko ordua iritsi eta beste egun bat igaro
zen paraje urrun haietako egutegietan, isilean, udazkeneko hostoak
erortzen diren moduan.

125

Olatz Caminos Uribe
“Mona Lisa”

Mona Lisak goizeko zazpi t'erdietan jarri zuen iratzargailua. Dutxa hartu
eta dotore jantzi zen, gorputzean krema lurrintsua zabaldu ondoren.
Minigona laburra aukeratu zuen eta sabela agerian uzten zion kamiseta
estua. Ilean koipea bota eta mototsa egin zuen, aurpegia hobeto ikusten
zitzaiolako. Makilatu eta plataformadun zapatak jantzi zituen.
Eguerdiko ordu batean, gainerako neskak bazkaltzear zeudela, megafoniatik deitu zioten.
- Abokatuengana -esan zion txapadunak mespretxu keinu nabariaz, aurpegira begiratu ere egin gabe.
Mintzalekuetarako bidea bakarrik egin zuen, laguntzarik gabe. Konfiantzazko presoa zen eta kartzelako joan-etorrietan ez zuen ezein txapadunek zaintzen. Mintzategira iristean atean jo zuen, kristalean. Garitako
urdindunak berehala ikusi eta zabaldu zion.
- Amaitzean zatoz hona -agindu zion txapadunak.
- Ondo -erantzun zuen.
Mintzalekuko kristalaren bestaldean abokatua zegoen, egunkaria zabalzabalik, irakurtzen. Orriekin beiratearen zati handia estaltzen zuen.
Mintzaleku kanpoan, hogeita hamar bat urteko gazte bat zegoen. Presoa
zen. Ez zen itsusia, baina hortz erdiak falta zitzaizkion.

Mintzaleku barrura sartu eta gaztea aulkian eseri zen, prakak txorkatiletan. Mona lurrean belaunikatu eta mutilak bularrak estutu zizkion bi
eskuekin, begiak plazerez itxten zituela. Urteak ziren emakume hain ederra laztantzen ez zuela. Monak zakila sartu zuen ahoan eta haragi-puxka
zurrupatzen zuen bitartean aurpegira begiratzen zion lizunki. Abokatuak
egunkaria irakurtzen jarraitzen zuen eta gogor eusten zien orriei, milimetro bat ere mugitu gabe, larri antzean. Besteetan etortzen zen abokatuak, bizardunak, nahiago zuen begiratu, gustoko zuen.
Mutila bizkarrez zegoen eta kanpotik apenas ikusten zitzaien.
- Axola dizu beste egun batean ere etortzen banaiz? -galdetu zion gazteak Monak amaitu zuenean.
- Ez noski, zu nahi duzunean etor zaitezke, polit hori. Hurrengorarte.
Abokatuari kristalean kolpetxoak eman, serios agurtu -abokatu serioa
baitzen, egoera gustora onartu arren profesionaltasuna eta estatusa uneoro erakutsi nahi balitu bezala jokatzen baitzuen- eta garitarantz abiatu
zen. Txapadun gutxi batzuek nahiago zuten dirua ezikusiarena egiteagatik; beste batzuek espeziak. Gaurkoak ez. Gaurkoak haragia nahiago zuen.
Ez zitzaion luzerako joango. Lau laztan errazekin berotu eta berahala
amaituko zuen harekin. Belarrira lau zikinkeria esan eta inoizko txortaldirik onena egin zuelako irudipen leloarekin utziko zuen babo hori.

- Kaixo, Mona zara? -galdetu zuen.
- Bai, zer nahi duzu?
- Mamada bat nahi nuke.
- Leonard-i ordaindu diozu?
- Bai, bestela ez nengoke hemen, ezta? Moduloan ordaindu diot.

126

127

Olatz Caminos Uribe
“Mona Lisa”

Mona Lisak goizeko zazpi t'erdietan jarri zuen iratzargailua. Dutxa hartu
eta dotore jantzi zen, gorputzean krema lurrintsua zabaldu ondoren.
Minigona laburra aukeratu zuen eta sabela agerian uzten zion kamiseta
estua. Ilean koipea bota eta mototsa egin zuen, aurpegia hobeto ikusten
zitzaiolako. Makilatu eta plataformadun zapatak jantzi zituen.
Eguerdiko ordu batean, gainerako neskak bazkaltzear zeudela, megafoniatik deitu zioten.
- Abokatuengana -esan zion txapadunak mespretxu keinu nabariaz, aurpegira begiratu ere egin gabe.
Mintzalekuetarako bidea bakarrik egin zuen, laguntzarik gabe. Konfiantzazko presoa zen eta kartzelako joan-etorrietan ez zuen ezein txapadunek zaintzen. Mintzategira iristean atean jo zuen, kristalean. Garitako
urdindunak berehala ikusi eta zabaldu zion.
- Amaitzean zatoz hona -agindu zion txapadunak.
- Ondo -erantzun zuen.
Mintzalekuko kristalaren bestaldean abokatua zegoen, egunkaria zabalzabalik, irakurtzen. Orriekin beiratearen zati handia estaltzen zuen.
Mintzaleku kanpoan, hogeita hamar bat urteko gazte bat zegoen. Presoa
zen. Ez zen itsusia, baina hortz erdiak falta zitzaizkion.

Mintzaleku barrura sartu eta gaztea aulkian eseri zen, prakak txorkatiletan. Mona lurrean belaunikatu eta mutilak bularrak estutu zizkion bi
eskuekin, begiak plazerez itxten zituela. Urteak ziren emakume hain ederra laztantzen ez zuela. Monak zakila sartu zuen ahoan eta haragi-puxka
zurrupatzen zuen bitartean aurpegira begiratzen zion lizunki. Abokatuak
egunkaria irakurtzen jarraitzen zuen eta gogor eusten zien orriei, milimetro bat ere mugitu gabe, larri antzean. Besteetan etortzen zen abokatuak, bizardunak, nahiago zuen begiratu, gustoko zuen.
Mutila bizkarrez zegoen eta kanpotik apenas ikusten zitzaien.
- Axola dizu beste egun batean ere etortzen banaiz? -galdetu zion gazteak Monak amaitu zuenean.
- Ez noski, zu nahi duzunean etor zaitezke, polit hori. Hurrengorarte.
Abokatuari kristalean kolpetxoak eman, serios agurtu -abokatu serioa
baitzen, egoera gustora onartu arren profesionaltasuna eta estatusa uneoro erakutsi nahi balitu bezala jokatzen baitzuen- eta garitarantz abiatu
zen. Txapadun gutxi batzuek nahiago zuten dirua ezikusiarena egiteagatik; beste batzuek espeziak. Gaurkoak ez. Gaurkoak haragia nahiago zuen.
Ez zitzaion luzerako joango. Lau laztan errazekin berotu eta berahala
amaituko zuen harekin. Belarrira lau zikinkeria esan eta inoizko txortaldirik onena egin zuelako irudipen leloarekin utziko zuen babo hori.

- Kaixo, Mona zara? -galdetu zuen.
- Bai, zer nahi duzu?
- Mamada bat nahi nuke.
- Leonard-i ordaindu diozu?
- Bai, bestela ez nengoke hemen, ezta? Moduloan ordaindu diot.

126

127

Igor Letona Biteri
1971
Arrasate

2003. urtean atxilotu eta espetxeratu zuten.

Preso zenbakia: 330 866 D3
Maison d’Arret de Fleury Merogis
91705 Ste. Genovieve des Bois Cedex
Frantzia

128

Igor Letona Biteri
Poemak eta “Bele kabroiak”

Hay veces que no hay
Conocer, verdaderamente conocer,
Solo conocemos
Nada.
Andamos para retroceder
Llegando a no sabemos donde.
Ensordecemos oyendo
Sin llegar a escuchar.
Dándonos de comer nos desnutren;
Pero tranquilo,
la sombra sigue engordando.
Aquí no se habla de política,
Prohibida la política.
¡Política de la casa!
¡El vacío mental ha llegado al poder!
Al conocimiento,
Lo mandaron al paro.
¿Y qué fue de la sabiduría?
¡Chissssssst! ¡Calla en nombre
De la libertad!

Dicen que eres dura, compa
Nos programamos a base de tele
Basura que engullimos.
Voluntariamente compa, ¡voluntariamente!
Ordenadores perfectos con forma humanoide.
¡Vivan los binarios!
A la utopía la tradujeron como
Lo imposible.
¡Para qué soñar en construir mejorando!
Déjate de pendejadas,
¡Nada como lo que tenemos!
¿Tenemos?
Bueno, lo que tienen
¡Pero no lo digas muy alto!
No necesitan exigirnos
El silencio; nos autosilenciamos.
¡Y que contentos!
Pero todo va bien
Incluso
Cuando hay veces que no hay
Nada.

La vida no es más
Que ser capaz
De pegar el corazoncito
Una y otra vez
Hasta que
Se nos quitan las ganas
De seguir pegándolo.
La vida no es más
Que seguir pataleando
Contra las mismas piedras
Una y otra vez.
Y cuando desaparecen las piedras
De nuestro camino
Nos convertimos en piedra
Que pataleará otra vida.
Aún así,
¡merece seguir luchando!

La era de
La tecnología punta
Ha convertido el género humano
En un animal (de) más.
Funcionamos por instinto
Viva la igualdad entre el reino animal!

130

131

Igor Letona Biteri
Poemak eta “Bele kabroiak”

Hay veces que no hay
Conocer, verdaderamente conocer,
Solo conocemos
Nada.
Andamos para retroceder
Llegando a no sabemos donde.
Ensordecemos oyendo
Sin llegar a escuchar.
Dándonos de comer nos desnutren;
Pero tranquilo,
la sombra sigue engordando.
Aquí no se habla de política,
Prohibida la política.
¡Política de la casa!
¡El vacío mental ha llegado al poder!
Al conocimiento,
Lo mandaron al paro.
¿Y qué fue de la sabiduría?
¡Chissssssst! ¡Calla en nombre
De la libertad!

Dicen que eres dura, compa
Nos programamos a base de tele
Basura que engullimos.
Voluntariamente compa, ¡voluntariamente!
Ordenadores perfectos con forma humanoide.
¡Vivan los binarios!
A la utopía la tradujeron como
Lo imposible.
¡Para qué soñar en construir mejorando!
Déjate de pendejadas,
¡Nada como lo que tenemos!
¿Tenemos?
Bueno, lo que tienen
¡Pero no lo digas muy alto!
No necesitan exigirnos
El silencio; nos autosilenciamos.
¡Y que contentos!
Pero todo va bien
Incluso
Cuando hay veces que no hay
Nada.

La vida no es más
Que ser capaz
De pegar el corazoncito
Una y otra vez
Hasta que
Se nos quitan las ganas
De seguir pegándolo.
La vida no es más
Que seguir pataleando
Contra las mismas piedras
Una y otra vez.
Y cuando desaparecen las piedras
De nuestro camino
Nos convertimos en piedra
Que pataleará otra vida.
Aún así,
¡merece seguir luchando!

La era de
La tecnología punta
Ha convertido el género humano
En un animal (de) más.
Funcionamos por instinto
Viva la igualdad entre el reino animal!

130

131

Igor Letona Biteri
Poemak eta “Bele kabroiak”

Malkoen begiak

Leonard Peltier-entzat

Bi ditu malkoak
berezitasun nabarmenak:
bihotzarekiko adiskidetasuna
eta duten begi bakarra.
Horrexegatik,
bihotza horren sentibera jartzeak
sortzen dieten
kuriositatea asetzeko asmoz
azalarazten dira.

Herri gabeko aberriak
bizirik daudela
diote.
- Ipuinetan? Kondairetan? Literaturan?
Herri saminak
bilatu zuen irtenbiderik
bizirik dabil zelai zabaletan barna
bidea irakatsiko dion
arranoaren
zain,
heriotza inoiz topatuko ez duen
jakitun.
Herriaren geroa
orroka
atzoko harrian,
noizbait
garraxi bilakatuta
bidaiatzen duen
memoria

132

133

Igor Letona Biteri
Poemak eta “Bele kabroiak”

Malkoen begiak

Leonard Peltier-entzat

Bi ditu malkoak
berezitasun nabarmenak:
bihotzarekiko adiskidetasuna
eta duten begi bakarra.
Horrexegatik,
bihotza horren sentibera jartzeak
sortzen dieten
kuriositatea asetzeko asmoz
azalarazten dira.

Herri gabeko aberriak
bizirik daudela
diote.
- Ipuinetan? Kondairetan? Literaturan?
Herri saminak
bilatu zuen irtenbiderik
bizirik dabil zelai zabaletan barna
bidea irakatsiko dion
arranoaren
zain,
heriotza inoiz topatuko ez duen
jakitun.
Herriaren geroa
orroka
atzoko harrian,
noizbait
garraxi bilakatuta
bidaiatzen duen
memoria

132

133

Igor Letona Biteri
Poemak eta “Bele kabroiak”

Bele kabroiak
Nork esango zidan duela urte bete beleei buruz idatzi ahal izateko besteko esperientzia pilatuko nuela hamabi hilabeteren tartean! Bada, geroa
ekinez egiten dela dioen esaerari bi puztarri gehiago.
Ziegako leihotik begiratuz, Fleury-ko hirugarren dibisioko patioa dugu
ikusgai, espetxeetako patio txapelketan ohorezko mailan jokatzen den
patio berau. Patioa mugatzen duen lau metroko hormaren ostean aldiz,
tailerrak. Dibisioa eta tailerrak elkar lotzeko, airean altxatutako pasabidea,
ehun metro luze ingurukoa eta patioa bi zati berdinetan banatzen duena.
Pasabide horren teilatua da nire ikerketaren espazio. Hortxe izaten dira
bele kabroiak egunean zehar eta.
Teilatua bera laua da, lorategi zaintzan erabiltzen diren harri txiki horiez
duelarik babestua zoroa. Aipatu bezala, teilatua dute zaintza postutzat,
bertatik inkurtsioak egiten dituztelarik patioko alde batera zein bestera
janari bila.
Badakit jakin bai, dagoeneko buruari galdezka ariko zarela : zergatik baina,
kabroiak? Zer esango dizut, bada! Hitzaren zentzu txarra alboratu eta
alde positiboa hartu beharko duzu kontutan, kabroi atsegin, sinpatikoena
alegia.
Niri egia esan, zerbait egitekotan, entretenimendua eskaintzearena izan
da, berauen jarrerak zaintzen tremendo pasatzen dut eta!
Ideia onik ez dute garunetan eta beraien tamaina edota oraindik txikiagoa den guzia zirikatzen dute. Eta hau ere ez da guztiz egia, patioan bertan dabiltzan katuei buruko minik ematen ere ikuskatu izan baititut bele
majaderoak. Bai horixe! Katua lasai jaten dabilen bitartean, belea ostetik
gerturatuz, lau hankakoaren buztanari pikoka egin. Ederki jarritakoak
behar direla gero!

Beste behin, aldiz, pareko basoaren zeru aldean bi hegazti harrapakari
ikuskatu nituen. Zein ederra berauen hegaldiari so egotea, hegalak parez
pare irekita, batere astindu beharrik gabe gora eta behera planeatzen
zuten bitartean, aire korronteez baliatuz.
Hor ziren, beraz, bi hegazti harrapakariak afal osteko pasiotxoaz gozatuz,
hegazti ttipiagoa berarengan gerturatzen ikusi nuenean hegalak jotafuego astinduz. “joño! Kumea ere baditek eta!” esan nion nire buruari.