Ataramiñe'05 Euskal Errepresaliatu Politikoen Literatura Koadernoak - 03

Hartu du trailan asto hori, eta badarama. Bere bidean gaua igarotzeko
geratu da ijitoa txabola baten. Txabola ondoko otandian utzi du asto
berria larrean eta sartu da bera barrura, eta egin du lo lasai. Goizean jaiki
denean, ordea, astoa falta; haren arrastorik ez inon. Hasi da bila, eta
orduan ohartzen da astoaren izena ez ziola galdetu lehengo jabeari, eta,
izenik ez zekienez, ezin hotsegin. Horrelaxe galdu zuen astoa ijitoak.
Hotsegingo bazaio izena behar baitu astoak ere.

“Hau eguraldi zakarra”, jarraitu zuen Bizkaik burutaziotan, Urkulu eta
Andutz inguru elurtuei begiradak eginez tartean tartean. “Baina bere
edertasuna ere badu elurrak”, pentsatu zuen; “haurrei jolasgura ematen
die, eta haurrak ez direnei ere bai”.

-Tira, tira; laga itzazu beste baterako ijitoak eta euren astoak eta jarrai
ezazu lehengoarekin –haserretu zitzaion Asmodeo.

Herrirako bidea etxe bistatik ostentzen zen muino bizkarrean keratxoa
egin zuen, Arbizkoa eta Mugarri aldera begira. Elur erauntsiak eta lainoak lausotzen zuten inguru hari begira egon zen, lauso hartan alaba txikiaren geroa ikusi nahian bezala. “Laster aldatuko da dena; laster loratuko dira sahatsak”, xuxurlatu zion haurrari, berriro bideari ekinez.

Haur jaio berriari lehenbailehen eraman behar zitzaion beraz izena. Baina
izena ematea, gurasoek aukeratutako izena umeari ipintzea, ez zen beti
gauza erraza.Traba handi samarrak egon zitezkeen horretako trabak saihesten asmatu beharra zegoen.
-Esaiozu apaizari Maria Amada izena ipintzeko Jaiotzen Liburuan; horrela, bai etxekook eta bai bere bizitzan ezagutzen duten guztiek Maite deituko diogu –esan zion ama Florak aita Bixkairi.

24

“Maria Amada, Maite deitu ahal izateko”, gogoratu zituen Bizkaik
Floraren hitzak; “Edurne deitu ahal izateko Maria Nieves ipintzea bezala.
Biak ere Maria. Amada Nieves... Aurtengo azken elurtea inola ere”.

Sahatsen lore leunak, lumatxaren gozotasuna duten mototx horiek udaberriaren iragarle izaten direla gogoratu zuen Bizkaik, eta aurki agertuko
zirela han eta hemen elurtearen ostean.

25

Jokin Urain Larrañaga
“Galduen ostatukoak, Asmodeoarenak”

Eta orduan, Asmodeoren arreta osoa bereganatu zuela ikusita, Galduen
Ostatuko amama gazteak izena nola galdu zuen kontatzen hasi zitzaion
Xebero.
Eguraldi oso txarrak ziren Maite jaio zenean. Oso txarrak. Esan liteke
zozomikoteen atzaparkadak zirela eguraldi haiek, elurte eta guzti. Eta gertatu zen jaio eta hurrengo egunean bataiatzera eraman beharra zegoela
haurra, izana duen guztiak izena behar duelako, eta haur jaio berriak ere
badu izana, txikia izan arren. Horregatik eman behar zaio izena ahalik eta
bizkorren.
- Ba al dakizu ijitoak zergatik eta zelan galdu zuen astoa –galdetu zion
Xeberok Asmodeori, kontakizunaren harian etena eginez.
- Zer asto?

- Maria Amada? –galdetu zion Bixkaik ostera, nahaste hura argitu nahian.
- Bai –azaldu zion Florak-; Maria Amada ipini behar da elizbarrutiko jaiotzen liburuan, Maite ezin delako ipini. Baina bai geuk eta bai aurrerantzean ezagutzen dutenek Maite deituko diogu. Edurne deitu ahal izateko
Maria Nieves ipintzea bezala alegia –zehaztu zion, lehiotik begiratu eta
Urkulu inguruak dena elurtuta zeudela ikusi zuenean.
Beste azalpenik eskatu gabe abiatu zen Bixkai herrira bidean, alaba txikia
zapi eta mantar artean bildu-bildu egin eta besoetan hartuta.
“Maria Amada, aurrerantzean Maite deitu ahal izateko” esan zuen Bizkaik
bere baitarako. Besoetan zeraman alaba txikiari begiratu zion pozarren,
zapi eta mantarrak otondo zizkion elur maluta eta hotzarengandik
babesteko, eta pausoa bizkortu zuen.

- Joan da ijitoa feriara eta erosi du astoa, bere belarri handi eta guzti.
Hartu du trailan asto hori, eta badarama. Bere bidean gaua igarotzeko
geratu da ijitoa txabola baten. Txabola ondoko otandian utzi du asto
berria larrean eta sartu da bera barrura, eta egin du lo lasai. Goizean jaiki
denean, ordea, astoa falta; haren arrastorik ez inon. Hasi da bila, eta
orduan ohartzen da astoaren izena ez ziola galdetu lehengo jabeari, eta,
izenik ez zekienez, ezin hotsegin. Horrelaxe galdu zuen astoa ijitoak.
Hotsegingo bazaio izena behar baitu astoak ere.

“Hau eguraldi zakarra”, jarraitu zuen Bizkaik burutaziotan, Urkulu eta
Andutz inguru elurtuei begiradak eginez tartean tartean. “Baina bere
edertasuna ere badu elurrak”, pentsatu zuen; “haurrei jolasgura ematen
die, eta haurrak ez direnei ere bai”.

-Tira, tira; laga itzazu beste baterako ijitoak eta euren astoak eta jarrai
ezazu lehengoarekin –haserretu zitzaion Asmodeo.

Herrirako bidea etxe bistatik ostentzen zen muino bizkarrean keratxoa
egin zuen, Arbizkoa eta Mugarri aldera begira. Elur erauntsiak eta lainoak lausotzen zuten inguru hari begira egon zen, lauso hartan alaba txikiaren geroa ikusi nahian bezala. “Laster aldatuko da dena; laster loratuko dira sahatsak”, xuxurlatu zion haurrari, berriro bideari ekinez.

Haur jaio berriari lehenbailehen eraman behar zitzaion beraz izena. Baina
izena ematea, gurasoek aukeratutako izena umeari ipintzea, ez zen beti
gauza erraza.Traba handi samarrak egon zitezkeen horretako trabak saihesten asmatu beharra zegoen.
-Esaiozu apaizari Maria Amada izena ipintzeko Jaiotzen Liburuan; horrela, bai etxekook eta bai bere bizitzan ezagutzen duten guztiek Maite deituko diogu –esan zion ama Florak aita Bixkairi.

24

“Maria Amada, Maite deitu ahal izateko”, gogoratu zituen Bizkaik
Floraren hitzak; “Edurne deitu ahal izateko Maria Nieves ipintzea bezala.
Biak ere Maria. Amada Nieves... Aurtengo azken elurtea inola ere”.

Sahatsen lore leunak, lumatxaren gozotasuna duten mototx horiek udaberriaren iragarle izaten direla gogoratu zuen Bizkaik, eta aurki agertuko
zirela han eta hemen elurtearen ostean.

25

“Elurraren edertasunaren ondoren beste edertasun bat ekarriko dute
sahats loreek” esan zion Bizkaik besoetan zeraman alaba txikiari. “Orain
ezin didazu ulertu, baina handitzen zoazenean eta amets egiten hasten
zarenean, orduan adituko dituzu orain esaten dizkizudanak, eta irudituko
zaizu gauezko izaki magikoek egindako errebelazioak direla”.
Eta halakotxe burutazioak alaba txikiari kontatuz eta hoztu ez zedin
kontu eginez, inguru elurtuei begiratzeko keratxoak egiten zituenean
sahatsak laster loratuko zirela pentsatuz, iritzi zen Bizkai herrira, eta elizara sartu zen.
- Zer izen ipiniko diogu? –galdetu zuen apaizak haurra bataiarrira hurbildu zutenean.
- Izena... Izena... –hasi zen Bizkai, eta orduan ohartu zen bidean galdu zitzaiola Florak emandako izena.
Buruko txoko guztiak arakatzen hasi zen, larri, eta etxetik herriraino egindako bideari begiratu zion irudimenarekin: Urkulu elurtuta, bidean ere
elurra, Mugarri aldea lainopean lausotuta, udaberria laster, sahats loreak.
“Edurne deitu ahal izateko Maria Nieves ipini behar zaion bezala”, gogoratu zuen Floraren hitzak.

Iñaki Gonzalo Casal
1964
Getxo

1994 urtean atxilotu zuten.
- Maria Nieves –esan zion bat-batean apaizari.
- Ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti –esan zuen
orduan apaizak umeari ur txorrotada bat isuriz.
- Horrelaxe galdu edo nahastu zioten izena Maiteri –esan zion Xeberok
Asmodeori, kontakizuna amaitu zela aditzera emanez.

26

C.P. La Moraleja
Ctra. Local P-120
34210 Dueñas
Palencia

“Elurraren edertasunaren ondoren beste edertasun bat ekarriko dute
sahats loreek” esan zion Bizkaik besoetan zeraman alaba txikiari. “Orain
ezin didazu ulertu, baina handitzen zoazenean eta amets egiten hasten
zarenean, orduan adituko dituzu orain esaten dizkizudanak, eta irudituko
zaizu gauezko izaki magikoek egindako errebelazioak direla”.
Eta halakotxe burutazioak alaba txikiari kontatuz eta hoztu ez zedin
kontu eginez, inguru elurtuei begiratzeko keratxoak egiten zituenean
sahatsak laster loratuko zirela pentsatuz, iritzi zen Bizkai herrira, eta elizara sartu zen.
- Zer izen ipiniko diogu? –galdetu zuen apaizak haurra bataiarrira hurbildu zutenean.
- Izena... Izena... –hasi zen Bizkai, eta orduan ohartu zen bidean galdu zitzaiola Florak emandako izena.
Buruko txoko guztiak arakatzen hasi zen, larri, eta etxetik herriraino egindako bideari begiratu zion irudimenarekin: Urkulu elurtuta, bidean ere
elurra, Mugarri aldea lainopean lausotuta, udaberria laster, sahats loreak.
“Edurne deitu ahal izateko Maria Nieves ipini behar zaion bezala”, gogoratu zuen Floraren hitzak.

Iñaki Gonzalo Casal
1964
Getxo

1994 urtean atxilotu zuten.
- Maria Nieves –esan zion bat-batean apaizari.
- Ego te baptizo in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti –esan zuen
orduan apaizak umeari ur txorrotada bat isuriz.
- Horrelaxe galdu edo nahastu zioten izena Maiteri –esan zion Xeberok
Asmodeori, kontakizuna amaitu zela aditzera emanez.

26

C.P. La Moraleja
Ctra. Local P-120
34210 Dueñas
Palencia

Iñaki Gonzalo Casal
“La nieta del carnicero” eta “Iragana”

La nieta del carnicero
El nombre marcó su trágico destino.
Camelia Estancona Pérez de Mendiola nació el segundo día de mayo de
hace, pongamos, cuarenta años en Guardo, un pueblo ni grande ni
pequeño de la provincia de Palencia. Su madre, Maria Pilar Pérez de
Mendiola, era hija de un carnicero que se instaló en Guardo huyendo de
los hermanos de su esposa por un asunto de cuernos.
De su padre, Ramón Estancona, nadie hubiera pensado que de joven
pudiera haber raptado a su profesora de secundaria y convertir una
lonja abandonada junto a la papelera de Dueñas en un chamizo de dos
pisos con su escalera de caracol, su terraza con un macetero de tulipanes, su capillita a la virgen de los desconsolados y un sótano donde enterrar los cadáveres.
Pero no fue su abuelo prófugo ni los pecados de juventud de su padre
los que marcaron el destino trágico de Camelia. ¿Quién no ha guardado
alguna vez un cadáver en el desván de su infancia o ha tenido un abuelo que se hizo el muerto en una cuneta conteniendo la respiración
mientras el pelotón de fusilamiento se alejaba canturreando aquello de
las banderas victoriosas?
Camelia supo de los líos de faldas de su abuelo el carnicero y de los
muertos del chamizo de Dueñas cuando cumplió los dieciocho años y
su madre dijo tenemos que hablar bajo la parra que su vecina Carmelita
había dibujado en la techumbre del patio común.
Ese dos de mayo fue un día de muchos sustos para Camelia porque además de conocer la historia de algunos varones ilustres de su familia, se
torció un tobillo bajando las escaleras del pórtico de la iglesia y se las
tuvo con Avelino y con su primo, al que apodaban el viruelas, tras la

28

sesión de cine al aire libre de los viernes. Nueve meses después nació
Cristobalito, el primero de sus siete hijos. El no saber la identidad de ninguno de los siete padres le reportó no pocos reproches entre los vecinos de Guardo pero Camelia estaba vacunada contra las habladurías. Su
madre, sin embargo, no llevaba bien lo de las miraditas maliciosas en el
mercado ni lo de criar siete nietos cuando, por edad, le tocaba echar las
tardes jugando al julepe en el bar de don Florencio Aguilar.
El día de su veinticinco cumpleaños Camelia se puso el vestido de flores
que le regaló su último amante, se pintó los labios de rojo pasión y tras
envolver a su bebé en una mantita azul salió de la residencia del Sagrado
Corazón y se dirigió a la casa de sus padres. Ni siquiera escuchó los
amargos reproches de la hija del carnicero. Dejó al bebé sobre la mesa
de la cocina, cogió un manojo de llaves de una de las alacenas del recibidor y esperó al autobús de Dueñas en la parada de la plaza de Las
Fuentes de Guardo. Doce minutos desde Dueñas a la fábrica de reciclaje de papel y apenas treinta segundos para romper el descolorido precinto policial y entrar en el chamizo donde su padre vivió su historia de
amor con la profesora de secundaria.
No puede decirse que Camelia fuera una mujer guapa pero tenía las
caderas de su madre y unos pechos grandes como melones y un color
de piel aceitunado que volvía locos a los hombres. Así que no le hizo
falta poner un anuncio en la gacetilla del pueblo para que su casa de citas
se convirtiera en el plazo de dos semanas en el local más frecuentado
de Dueñas. La noticia se corrió como la pólvora entre los trabajadores
de la papelera, los presos que salían de permiso de La Moraleja, los carceleros de la prisión y los solterones de la zona que, hasta entonces, se
dejaban los jornales en el club de Rosa, la colombiana.
Camelia se hizo puta como quien teje un tapete de punto de cruz para
el tresillo de la sala de estar o quien devora un pastel de chocolate y
nata y se limpia las migas con una servilleta de papel. No le importó trai-

29

Iñaki Gonzalo Casal
“La nieta del carnicero” eta “Iragana”

La nieta del carnicero
El nombre marcó su trágico destino.
Camelia Estancona Pérez de Mendiola nació el segundo día de mayo de
hace, pongamos, cuarenta años en Guardo, un pueblo ni grande ni
pequeño de la provincia de Palencia. Su madre, Maria Pilar Pérez de
Mendiola, era hija de un carnicero que se instaló en Guardo huyendo de
los hermanos de su esposa por un asunto de cuernos.
De su padre, Ramón Estancona, nadie hubiera pensado que de joven
pudiera haber raptado a su profesora de secundaria y convertir una
lonja abandonada junto a la papelera de Dueñas en un chamizo de dos
pisos con su escalera de caracol, su terraza con un macetero de tulipanes, su capillita a la virgen de los desconsolados y un sótano donde enterrar los cadáveres.
Pero no fue su abuelo prófugo ni los pecados de juventud de su padre
los que marcaron el destino trágico de Camelia. ¿Quién no ha guardado
alguna vez un cadáver en el desván de su infancia o ha tenido un abuelo que se hizo el muerto en una cuneta conteniendo la respiración
mientras el pelotón de fusilamiento se alejaba canturreando aquello de
las banderas victoriosas?
Camelia supo de los líos de faldas de su abuelo el carnicero y de los
muertos del chamizo de Dueñas cuando cumplió los dieciocho años y
su madre dijo tenemos que hablar bajo la parra que su vecina Carmelita
había dibujado en la techumbre del patio común.
Ese dos de mayo fue un día de muchos sustos para Camelia porque además de conocer la historia de algunos varones ilustres de su familia, se
torció un tobillo bajando las escaleras del pórtico de la iglesia y se las
tuvo con Avelino y con su primo, al que apodaban el viruelas, tras la

28

sesión de cine al aire libre de los viernes. Nueve meses después nació
Cristobalito, el primero de sus siete hijos. El no saber la identidad de ninguno de los siete padres le reportó no pocos reproches entre los vecinos de Guardo pero Camelia estaba vacunada contra las habladurías. Su
madre, sin embargo, no llevaba bien lo de las miraditas maliciosas en el
mercado ni lo de criar siete nietos cuando, por edad, le tocaba echar las
tardes jugando al julepe en el bar de don Florencio Aguilar.
El día de su veinticinco cumpleaños Camelia se puso el vestido de flores
que le regaló su último amante, se pintó los labios de rojo pasión y tras
envolver a su bebé en una mantita azul salió de la residencia del Sagrado
Corazón y se dirigió a la casa de sus padres. Ni siquiera escuchó los
amargos reproches de la hija del carnicero. Dejó al bebé sobre la mesa
de la cocina, cogió un manojo de llaves de una de las alacenas del recibidor y esperó al autobús de Dueñas en la parada de la plaza de Las
Fuentes de Guardo. Doce minutos desde Dueñas a la fábrica de reciclaje de papel y apenas treinta segundos para romper el descolorido precinto policial y entrar en el chamizo donde su padre vivió su historia de
amor con la profesora de secundaria.
No puede decirse que Camelia fuera una mujer guapa pero tenía las
caderas de su madre y unos pechos grandes como melones y un color
de piel aceitunado que volvía locos a los hombres. Así que no le hizo
falta poner un anuncio en la gacetilla del pueblo para que su casa de citas
se convirtiera en el plazo de dos semanas en el local más frecuentado
de Dueñas. La noticia se corrió como la pólvora entre los trabajadores
de la papelera, los presos que salían de permiso de La Moraleja, los carceleros de la prisión y los solterones de la zona que, hasta entonces, se
dejaban los jornales en el club de Rosa, la colombiana.
Camelia se hizo puta como quien teje un tapete de punto de cruz para
el tresillo de la sala de estar o quien devora un pastel de chocolate y
nata y se limpia las migas con una servilleta de papel. No le importó trai-

29

Iñaki Gonzalo Casal
“La nieta del carnicero” eta “Iragana”

cionar el recuerdo de su abuelo el carnicero ni mancillar el buen nombre de los Estancona de Guardo. Camelia era una mujer resuelta y harta
de parir niños sin apellidos decidió vivir como una reina a cuenta de los
hombres. Por el sótano del chamizo de su padre pasaron hombres de
toda condición pero a ninguno dejó besar sus labios. Amasó una pequeña fortuna que, antes de descerrajarse un tiro en la cabeza el día que
cumplió, pongamos, cuarenta años, envió en un sobre amarrillo a su
madre, Maria Pilar Estancona, la hija del carnicero.

Iragana
Ezinezko maitasun lautada batek nire oroitzapenak apurtzen ez dituenean, iraganera itzultzeko aprobetxatzen dut. Airean trazu gorri bat irudikatzen duena bezalaxe, zaborra jaisteko aitzakiaz atea ireki eta oliba azaleko bizilagun bat ikustea bezain erraza zen garaietara itzultzen naiz.
Hemen eserita, plastikozko aulki zikin honetan, zeru grisari begira…oroimenean murgiltzea erraza izango zela pentsatu dut. Oker nengoen.
Oroitzapenen mina ekiditeko ahaztu nahian urte gehiegi pasa ditut, denbora gelditu arazten nuela ametsetan ibili naizen urrunaldi urte asko,
honela nire patua konjuratzeko nuelakoan. Haien aipatze soilarekin,
oroitzapenak gure oraina koloreztatzeko bat-batean itzultzen direla ez
da egia, ez behintzat erbesteko bidean tapaki baten azpian gordeta utzi
zituenarentzat.
Irudietaz ari naiz: nire boten azpian apurtu baino lehenago dardaratu eta
ispiluak bezalakoak ziren izotz zatitxoetaz, Gobelas ibaia urratzen zuten
farolen argiaz, nire aitak bere azken lagun keinua egin zidan egunean jaso
nituen besarkada solidarioetaz…irudi eta irudi gehiago. Iritsi eta berehala arrastorik utzi gabe desagertzen diren flashak bezalakoak: nire gelako
leihotik zelatan egotearen poderioz maitemindu nintzen okinaren txabusina txuria, haurren besotxoak buztinezko treskak kolpatzen zituztenean,
gozokiak aurkitzen zituztenean euren sorpresa aurpegiak, sorginkeriaz
esnatzeko itzultzen diren, baina denboran urrun gelditu diren jaiak.
Buztinezko treskak kolpatzen laguntzen nituen haur horietatik batzuk
ehunka kilometro egiten dituzte gaur ni ikusteko, eta hainbeste hazi direnez mintzalekuetako sabaia apurtu ohi dute.
Oroitzapenekin nahastuta eskerron zerrenda luze bat datorkit burura.
Nondik hasi? Zuen maitasuna, Zubi Esekiaren ondoan atxilotu nindutenetik ahuldu ez den laguntza, udaletxea ezustean bisitatu nuen egunean
eskaini zenizkidaten irribarreak... Eta zuen gutunak! Samurtasun tanta
horiek, elkartasun mezu apalak diren zuen gutun guztiak. Beti gertu
sumatu zaituztet.

30

31

Iñaki Gonzalo Casal
“La nieta del carnicero” eta “Iragana”

cionar el recuerdo de su abuelo el carnicero ni mancillar el buen nombre de los Estancona de Guardo. Camelia era una mujer resuelta y harta
de parir niños sin apellidos decidió vivir como una reina a cuenta de los
hombres. Por el sótano del chamizo de su padre pasaron hombres de
toda condición pero a ninguno dejó besar sus labios. Amasó una pequeña fortuna que, antes de descerrajarse un tiro en la cabeza el día que
cumplió, pongamos, cuarenta años, envió en un sobre amarrillo a su
madre, Maria Pilar Estancona, la hija del carnicero.

Iragana
Ezinezko maitasun lautada batek nire oroitzapenak apurtzen ez dituenean, iraganera itzultzeko aprobetxatzen dut. Airean trazu gorri bat irudikatzen duena bezalaxe, zaborra jaisteko aitzakiaz atea ireki eta oliba azaleko bizilagun bat ikustea bezain erraza zen garaietara itzultzen naiz.
Hemen eserita, plastikozko aulki zikin honetan, zeru grisari begira…oroimenean murgiltzea erraza izango zela pentsatu dut. Oker nengoen.
Oroitzapenen mina ekiditeko ahaztu nahian urte gehiegi pasa ditut, denbora gelditu arazten nuela ametsetan ibili naizen urrunaldi urte asko,
honela nire patua konjuratzeko nuelakoan. Haien aipatze soilarekin,
oroitzapenak gure oraina koloreztatzeko bat-batean itzultzen direla ez
da egia, ez behintzat erbesteko bidean tapaki baten azpian gordeta utzi
zituenarentzat.
Irudietaz ari naiz: nire boten azpian apurtu baino lehenago dardaratu eta
ispiluak bezalakoak ziren izotz zatitxoetaz, Gobelas ibaia urratzen zuten
farolen argiaz, nire aitak bere azken lagun keinua egin zidan egunean jaso
nituen besarkada solidarioetaz…irudi eta irudi gehiago. Iritsi eta berehala arrastorik utzi gabe desagertzen diren flashak bezalakoak: nire gelako
leihotik zelatan egotearen poderioz maitemindu nintzen okinaren txabusina txuria, haurren besotxoak buztinezko treskak kolpatzen zituztenean,
gozokiak aurkitzen zituztenean euren sorpresa aurpegiak, sorginkeriaz
esnatzeko itzultzen diren, baina denboran urrun gelditu diren jaiak.
Buztinezko treskak kolpatzen laguntzen nituen haur horietatik batzuk
ehunka kilometro egiten dituzte gaur ni ikusteko, eta hainbeste hazi direnez mintzalekuetako sabaia apurtu ohi dute.
Oroitzapenekin nahastuta eskerron zerrenda luze bat datorkit burura.
Nondik hasi? Zuen maitasuna, Zubi Esekiaren ondoan atxilotu nindutenetik ahuldu ez den laguntza, udaletxea ezustean bisitatu nuen egunean
eskaini zenizkidaten irribarreak... Eta zuen gutunak! Samurtasun tanta
horiek, elkartasun mezu apalak diren zuen gutun guztiak. Beti gertu
sumatu zaituztet.

30

31

Ondorioz, irudietaz soilik hitz egin ahal dut, denboraren joanak lausotu
dituen oroitzapenetaz. Irudietaz soilik? Eta Geroa? Eta orainaldiko irudiak? Garai itxaropentsuak bizi ditugu. Gure herriaren ordua iritsi eta laster festa guztien festena ospatu ahal izango dugu, garaipenera, urte ilunen amaiera ospatzeko argiz beteriko enparantza batean bilduko gaituena. Arnasarik gabe gelditu arte borrokan aritzeak ez zuela merezi nork
esan zuen? Azkenean, historiak beti saritzen ditu euren etorkizunean jabe
izateari uko egiten ez dioten herriak. Zenbaitzuk erbestetik amesten
jarraitzen dugun etorkizuna laster ikusiko dugu.

Manuel Quintans López
1961
Arzúa (A Corunha)
1989an atxilotu zuten Exercito Gerrilheiro do Pobo
Galego Ceibe kidea zelakoan eta 1993 kaleratu ondoren, 1997an Mexikora alde egin zuen, non berriro atxilotu eta Espainiara estraditatu zuten 2002. urtean.
2004. urtetik hona Teixeiro espetxean dago.

Aitor Lorente Bilbao
1967
Bilbo
1991. urteaz geroztik kartzelan dago.

C.P. CURTIS (Teixeiro)
Carretera de Paradela s/n
15310 Curtis
A Coruña

32

Ondorioz, irudietaz soilik hitz egin ahal dut, denboraren joanak lausotu
dituen oroitzapenetaz. Irudietaz soilik? Eta Geroa? Eta orainaldiko irudiak? Garai itxaropentsuak bizi ditugu. Gure herriaren ordua iritsi eta laster festa guztien festena ospatu ahal izango dugu, garaipenera, urte ilunen amaiera ospatzeko argiz beteriko enparantza batean bilduko gaituena. Arnasarik gabe gelditu arte borrokan aritzeak ez zuela merezi nork
esan zuen? Azkenean, historiak beti saritzen ditu euren etorkizunean jabe
izateari uko egiten ez dioten herriak. Zenbaitzuk erbestetik amesten
jarraitzen dugun etorkizuna laster ikusiko dugu.

Manuel Quintans López
1961
Arzúa (A Corunha)
1989an atxilotu zuten Exercito Gerrilheiro do Pobo
Galego Ceibe kidea zelakoan eta 1993 kaleratu ondoren, 1997an Mexikora alde egin zuen, non berriro atxilotu eta Espainiara estraditatu zuten 2002. urtean.
2004. urtetik hona Teixeiro espetxean dago.

Aitor Lorente Bilbao
1967
Bilbo
1991. urteaz geroztik kartzelan dago.

C.P. CURTIS (Teixeiro)
Carretera de Paradela s/n
15310 Curtis
A Coruña

32

Manuel Quintans / Aitor Lorente
“Herioa”

Herioa
Bueltie emon nendun beilatokitik kanporatzen zebilen hil kotxieruntz,
haren barruan zihoan ta neure koinatuaren gorpua, edo gorpuaz utzi
zituzten apurrak sikiera. Zarratzen ari zen atetzarretik gazte batek, plastikozko poltsa eskuan, urten eta hots egin zidan.
- Andereino! Hauxe ahaztu duzue.
Laura-k eta gure gurasoek, ordurako pausu batzuk aurrerago, buelta
eman zuten arren, hurrerago nintzen neuri eman zidan. Nikanorren arropa zen, errekaren alboan aurkitu zutenean gainean zerabilena, ez ostera
gaubeilarako jarri ziotena. Plastikoan barrena nabarmenak ziren lupetz
eta odol orbanak, eta nahiz ta ondo lotuta izan poltsari kiratsa zerion.
- Hartzazu, nik ez dut hau gura ta –damu nintzen poltsa hartu izanaz,
atzera emateko saiakera egin nion baina nazkante hark ez zidan onartu.
- Ez hemen ezin dezakegu poltsa hartu.
- Baina neuk be eztut gura ta, erre... edo botazazue.
- Ezta pentseu be andereino, ezin dugu horrelakorik egin, ze frogak direz
ta Ministerio Publikoaren ikerketan, baimena beharko genuke beraz.
- Ondo da, neuk emango dizuet baimena, hartuizu ba poltsa.
- Ez andereino, MPren baimena, horixe da behar duguna.
- Eta hor nonbaiten botako banu? Satarrean kasu?
- Zure ardura litzake, andereino.
- Ene Jesus! –esan zuen gure amak, ahoa estali ahala.
- Zer egingo dugu orduan?

Leihatilak zabalik zeuden arren, gure aitaren tarrantan egiten zuen beroarekin poltsari zerion kiratsa jasanezin bihurtu zen. Aurreko aldean jesarrita nengoen eta poltsa behegainean, oinen artean, neraman. Negarra
eta ezinik atzealdean zen Laura, sudurra musuzapiaz estaltzen zuen gure
amarekin batera. Gutariko inortxok ez zuen tutik ere esan. Jose gabaz
etorriko zait, ordu txikerretan akaso, eta konteu beharko diot. Zer esango diot lehenik? Nikanorrena edo zerarena? Txarrena lehenago hobato.
Nikanor aurkitu ditek, esango diot hasteko, eta gainerakoa neure aurpegian igarriko du. Hala ta guztiz be, ailegatuko den orduaren araberakoa
izango da dena: ez baita berdin izango bere zain neu bakarrik izatea ala
gure gurasoak horrezkero oheratu gabe izana. Ez, ez dut uste, egunotako gora beherek jota goiz lotaratuko dira ziur asko. Bakarrik egongo naiz
hortaz, bere ezpainak musukatuko ditut, bera besarkatuko dut, ea zer
jazo den egongo naiz hortaz, bere ezpainak musukatuko ditut, bera
besarkatuko dut, ea zer jazo den galdetuko dit eta neuk Nikanor aurkitu
dutela erantzungo, eta berak gainontzekoa aurpegian nabarmenduko dit,
eta horrezkeroztik ez du gehiago zelan itaunduko, noiz, nun baino.
Ehorztetxean zerraldoa zarratu eta zigilatua zegoela esan ziguten, ezin
zutela atzera zabaldu, are gutxiago bertan zer edo zer, agindu judizial
barik, sartzeko. Aitak dirua eskaini zien, baina ez zioten onartu, itxura txarreko kontua, hortan ba arrazoirik ez zitzaien falta, bai, itxura gaiztokoa
zelako beharbada. Hoba hobiratzaileari hogei peso eman, esan zioten,
poltsa panteoian zerraldoaren ondoan, hilobian bertan lurpera zezan.
Hobiratzea arratsaldean izango zen. Gure aitak bazkaltzera joateko esan
zigun, bera gerotxuago panteoi aldera hurreratuko zela gehituz. Goiz
hartan gosaldu ez izanak eguerdirako bat be goserik egin ez zigun arren,
ondo iruditu zitzaigun bazkaltzera joatearen, ohizkotasunaren zatitxo bat
berreskuratu izan bagenu lez, mozkorraldia edo amesgaiztoa izan ziren
azken egunetatik egunerokotasunera itzuli izan bagina lez iruditzen baizitzaigun elkarrekin bazkaltzearena. Jose txiripaz libratu zen. Bahiketaren
osteko hurrengo egunean joan behar izan zuen, beharbada bahiketa ez
zela izango uste, edo uste gura genuen egun hartan. Litekeena da furgoia
mendian izorratu izana, zein gatxa den han ezerezaren erdian laguntzarik aurkitzea, geniotsan elkarri, itzuliko ditun, Laura, ez hadi kezka, eztun
ezer izango ta. Eta Laura, negarretan urtuta, Nikanor joaten utzi izanaz

- Hilkutxan, gorpu... gorpuarekin batera sar dezakezue.
34

35

Manuel Quintans / Aitor Lorente
“Herioa”

Herioa
Bueltie emon nendun beilatokitik kanporatzen zebilen hil kotxieruntz,
haren barruan zihoan ta neure koinatuaren gorpua, edo gorpuaz utzi
zituzten apurrak sikiera. Zarratzen ari zen atetzarretik gazte batek, plastikozko poltsa eskuan, urten eta hots egin zidan.
- Andereino! Hauxe ahaztu duzue.
Laura-k eta gure gurasoek, ordurako pausu batzuk aurrerago, buelta
eman zuten arren, hurrerago nintzen neuri eman zidan. Nikanorren arropa zen, errekaren alboan aurkitu zutenean gainean zerabilena, ez ostera