Araibar zalduna - 03

  Ate burdiñazkoak idiki ditu Luki azkarrak, eta jardiñean zear dioa beribilla, etxearen aurreko bost maillen ondoraiño. Ortxen lotu da berriro, eta atetxoak
  klixka egiñaz, iru zaldun gaztek agertu dituzte beuren
  buruak. Jantzi bitxiak soiñean, mozorro-jantzi oietakoak, kolorez beteak, beste aldi bateko taiuzkoak.
  Bik kanpoan geldi-egin dute, eta geroxeago eskailleran gora igon. Irugarrena berriro ere, bere popora
  sartu da, eta, ariñak arin, aldegin du. Galdu da illunetan «Dauphine» ariña.
  –Luki, soiñulariak ere, ez al dira oraindio agertu
  onera?
  –Ez, bada. Otsegin didate, ordea, telefonoz, beren
  tegitik ateratzen dirala eta aguro elduko dirala alde
  ontara.
  –Zenbat dira?
  –Amalau.
  –Amalau? Amairu ez ote ziran etortzekoak?
  –Lendabizi bai. Baiña nik gero, zera, lumeru txarra
  ere ba dala-ta, geixeago etortzeko adierazi diet, eta
  orra... amalau.
  
  Araibar-ek irrripar leguna egin du bere atezaiaren
  esakera utsa arreta ariñez arturik bezela. Isillune
  motxaren atzetik, eraso dio:
  –Nire soiñeko au, gustatzen al zaizu, Luki?
  –Polita da, noski, baiñan...
  –Zer baiñan, gero...?
  –Tela orrek beltz geiegi duala deritzat.
  –Eta, zer dio ba, orregatik?
  –Niri neuri, beltxak, alako ikara-dardare antxa
  sorrarazten dit emen.
  Eta ori esatean, bular-ingurura eraman du eskuiko
  esku zabala, eta an, zerbait ba dala adierazi nai izan
  dio bere entzuleari.
  Parre gozoago egin du orduan Araibar-ek.
  –Eta zuk zeuk, mozorroz jantziko ba ziña, zein jantzi-modu aukeratuko zenduke?
  –Nik? Ba, agian, Luis XV arena edo, eragozpen bat
  izango ezpa nu.
  –Eta zein?
  –Nire oiñok zatar aundiak ditudalako, eta gaiñera
  takoi puntetan ibiltzen ez jakiñik, erori egingo nintzakelako, eta min artu ziur ziur.
  –Orduan, abarka zabalak oiñetan eta, ikazkin jatorra zu, arraiopola!
  
  –Barkatu, baiñan ori ere ez.
  –Zer dala-ta?
  –Ikazkiña ere, beltz xamarra dalako!
  –Egia. Buru txarra dut benetan. Beraz,... iriña,
  zuria danez geroz, okin janzteari zer iritziko zenioke?
  –Ezta gaizki. Edota, txiribogin ere berdin izango
  litzakit.
  –Tabernari esan al duzu? Ardoa ere, beltza da,
  ba...!
  –Noski. Baiñan... ardoa da.
  
  Zalaparta ta izketa naastua dabtl edarietxe txiki
  batean. «Inguma Bar» du izen txanbeliña, eta erriko
  bazter egoki batean dago.
  Gizonezkoak sar-irtenka dabiltza eta neskatxa
  politak ere agiri dira prakadunen artean. Begi inguruak beltx-beltx, ezpaiñak gorrimin, or daude Mimex
  eta Ani, eserleku txorrotxen puntan kokaturik. Begi
  keiñu sarkorrak egiten dizkiete aldameneko gazteai.
  Iru mutil daude aien ondoan.
  –Ani, gazte oiek ez dute gogorik ezertarako.
  –Goiz da, Mimex. Baiñan, zuri entzun eta gero,
  oiek ere... besterikoak dirala esango nuke.
  
  –Bai?
  –Ez al duzu ikusten irurak dituztela bigotetxoak?
  –Bai, ba dakust. Ez dut siñisten, ordea, ikusten
  dudan guztia.
  –Baliteke itxurak egiaren berri ez ematea, iñoiz.
  –Goazen, neska. Ea an ezer oberik izaten dugun,
  berandu ere ba da-ta. Emen ez dugu gaur giro-antzik
  batere. Esan digutena, berriro ere, irtengo da egia.
  –Bai, gure merkatua estutzen ari dala, ezta gero,
  gezur.
  –Noski.
  –Eta besteena, zabaltzen ari dala, ere, bai.
  –Baita.
  –Nork esango zukean, emen ere orrelako emetxoak sortu zitezkeanik?
  –Landare batzuentzat, lurrik geienak dira aukerako.
  –Puf! Utikan! Leenago, guretarikoai zioten «galduak».
  –Errazoi ederrik ba duzu, arean. Orain, berriz, besterik esan bearko: gizon galduak...! Ja jai...!
  Otsedakiñak, zirikari edo animadore maritxu
  baten kanta mengel lirdingak entzun-arazten ditu, eta
  
  neskatxak solasean ari bitartean, mutil lerdentxo aiek
  txoko batean eseri dira, aiei beatu ere egin gabe.
  Ani-k eta Mimex-ek zangoak ezezik, belaunak eta
  abarrak ere, agirian dauzkate, mutil aien begien bistan. Jardun ondoren-gabekoa. Bizkar eder beltzeranetan aizea libre dabil ibili. Baita euli bat edo beste ere.
  Aspertu dira, dirudianez, Eva-ren alaba guri ta
  mardulok. Eta etsita, Mimex eta Ani, beuren beso
  mamitsu ta lepo-inguru billoizak gaiñeko jantzi apaiñez estaliaz, kanpora dioaz. «Fenix» aldera, nunbait,
  dantzaketara, akelarrera, gizonezkoen billa.
  «Inguma Bar» txukunean ez da orain emakumerik
  iñor gelditu.
  Ez dute, agian, faltarik ere egiten. Gelditu diranak... naikoa baitira.
  Doiñu zoliak, burrundu ozenak, jazband orrotxoak
  dioaz aldean. Zarata oiek «Fenix» hoteletikoak dira.
  Zarata guztiak musika ez izan ba.
  Jendez gaiñezka dago saloi ederra.
  Jantzirik
  
  parragarrienak,
  
  soifieko
  
  apaiñenak,
  
  antxen agiri dira, dantzarien gorputzai atxikiak. Kapa
  zabal, praka lasaiak. Gona loratsu, azpilduriz beteak.
  Aintziñako tankerakoak, mende erdikoak; oraintsua-
  
  gokoak; gaurkoak ere bai, eta orobat geronei edo
  futuristak ere.
  Gezur-muxu estuak dituzte guztiak; antifazak alegia. Musikariak ere bai.
  Asmatu diran koloreak dute an erakusleku. Argi ta
  illun, beltzeran eta arre; gorri, orlegi, urdin, ubel,
  orbelkara eta bitarteko litsetaz gogoak eman-ala. Historiako irudi-orri asko alkarren ondoan erkatuak, alkarren aldamenean jarriak dirudite.
  Kolore bat dute nabarigarri, ordea. Kolorea ez-pa
  da ere, distira, suaren distira, griña goriaren ziztada.
  Araginaikeriaren begirakune likisperaa.
  Soinu eta emakume. Emakume ta edari. Edari ta
  griña; sukia ta sua, eme ta giz.
  Durunduaren iturriak zabal daude: rumba ta
  mambo, samba ta rock and roll.
  –Araibar! Ikusi al dituzu aiek?
  –Ez oraindaiño, ez dira agertu.
  –Zenbat papertxo zabaldu zituzten, ba?
  –Emen gaudenok baiño geiago bai beintzat.
  Eta gazteak, musikaren doiñu-sarepean, bakoitza
  bere emakumeari gerri-gerritik estu eldurik, alkarrengandik urrundu egin dira.
  
  Ba du noizpeinka aterrune ta geldialdi, musika ezsamur ta lizun arek.
  Orduan, baztertxoetako mai tipien inguruetan biltzen dira dantzariak eta zomorruak, eta kopa garbien
  leiarrak, edarien lerdeaz zikintzen dituzte. Edari txurizka, ori, sagardo murgil antzeko, gorribizi, piperkolore eta anitz geiago.
  –Kolombine eder, edan ezazu kopako au.
  –Ez dut geiagorik nai, Arlekin lerden.
  –Dantzan poliki baiño polikiago dakizu, laztana.
  Edaten, ordea, ez.
  –Bai, Arlekin; ez esan niri dagoaneko laztan itzik.
  Bai, dantzan ez dakizu orren egoki. Niri edariak
  eskeintzen, ostera, ez zera aspertzen.
  –Ez al zera, Kolombine eder, egarri?... Ni neu, bai,
  ba naiz.
  –Baita ni ere! Ain zuzen, ez edari zatar oietaz.
  –Nola diozu? Itz ori jaurtikiaz, akuilluaren antzeko
  ziztada egin didazu barruan.
  –Arlekin, zer dala-ta esaten diozu ezagutzen ez
  duzun emakumeari «laztan» itz goxo ori? Orrelan aritzen al zera zure amaigabeko neskatxa atzipetu oietaz
  ere?
  –Nola dakizu orrenbeste ipui?
  
  –Ni ere emakumea bait-naiz, izan ere.
  –Zer duzu zure erranera oietan, Kolombine? Eta
  zer zure begietan ere?
  –Zer nai zenduke zuk, nik izatea begietan, sua ala
  baretasuna?
  –Sua, laztan, sua; soiñean bezela, zaiñetan bezela,
  odolean...
  Eta orduan, neskatxak, zorrotz beatzen dio, eta
  onen ezpaiñetatik irri emea suntsitu ta atzendu egin
  da. Arlekin dalakoaren kopeta eta masailla ta sudurra,
  zurbil ta irritsez daude. Zerk aizatu ote du orrenbestean? Zein zauritan ukitu ote diote alako neska apaiñaren so sistagarriak?
  Soiñulariak berriro egin diote musika dorpe ta
  itsaskorrari.
  Giro artan, dantzari bikain izango, txerrentxoren
  menpeko zoliak ere.
  Koparen zurrutadak eman dio barruan zuzperraldi
  berretua, Arlekin txairoari. Eta Kolombine-rekin berriro saio astean, beste mozorrodun bat eldu zaie baranora eta, gizabide biguiñez, emaztekia eskatu dio
  Arlekin-i. Ezin ezetzik esan, eta orra or orain gaztea,
  gutarrez josia, gurariz blei, baiñan... Kolombine gabe.
  Etorriberriak eraman du aise ta biguin, neskatxa garri
  
  liraiña, eta an beste lagun askok osatzen duten notinitsasoan erretenik utzi gabe joan dira, konpas azkarren kateak lotuak bai lirean.
  Matel-ezurrak alkar joaz, asarrearen zeiñua agiri
  du Arlekin-ek bere betartean.
  Urrengo soiñualdian, ordea, arrai labain artaz
  jabetuko da, noski.
  Eta botako diona ezta sarea bakarrik izango, amu
  biurra ere sartu gogo izango dio, ongi atxikia ta katigatua geldi dedin bere maitakeri-ziskuan.
  Orixe izan da Arlekin dotorearen asmoa eta erabakia.
  Iritxiko ote, bein berriro, bere lerdeaz, beste aingerutxo garbi bat zikiñaraztea, itz zuri ta amarrutsuak
  bide?
  
  «Fenix» hoteleko saloi nagusiko orma-arteak ia
  iñor gabe lotu dira. Ango aize itoan, kirats minkatxak
  erro luze biur aritsuak edatu ditu.
  Soiñu erogarrien oiartzuna ibitzenago eta pakearen iratxoak ernaiago, areto artan sartu bearrez.
  Artean, satsuñoak aztamuka dabiltz baranoko gelatxo
  aietan.
  
  Hoteleko otseiñak erdi loak arturik, argiak itzaliak
  izan dira. Isillak, bere eskubideak galdetuaz, arra
  beteka ta baratxe baratxe, alderdien jabetasuna
  ardietsi nai du.
  Mefistoren atsak utzi du nonbait, arrasto ta lorratzik; eta hoteleko areto nagusian eta beste batzuetan
  ere, irazekitako aragi-pindarrak erregaia eskatu izango zutenezkero, su-dei oiek alabearreko azkena ta
  burutzea izango, ziur asko.
  Arlekin-ek, arako neskaren billa jardun ondorean,
  etsipena iretsia izan bear du, ezpaitu, damurik, geiago aren gerizarik atzeman. Berealakoan aldegiña izan
  da, arean, Kolombine zoragarria toki artatik. Eta norekin?... Zozoa alakoa!! Zergatik utzi besteren besoetan?
  Eta onek min ematen dio, saminki, Arlekin lerdenari. Nor ote zitekean etsai ori, oillar ori? Nor zitekean
  an, aura baiño pinpiriñago, giarrago, beroago, toago?
  Nork linburtu ote du neskatxa xarmanta, jai ederra
  bukatu baiño leen andik aldegiteko eta... Diruagatik
  baldin ba zan, Arlekin-ek ere dirua ba zuan ba, ortan
  eralgiteko!
  Pentsamentu oietan igari dabillelarik, eldu zaizkio
  gazte batzuek eta neska pertxenta bi ere. Jendarte
  
  artako azkenak, noski; goenengo gau-txori narratsak
  agian...
  Auek ezagunak beintzat: Ani eta Mimex, aragi-bizi
  saltzailleak.
  –Ai emen zaude deslai eta soil, bakarrik, gogoetan
  ala edariaren losuna nagian, eta Arlekin jantzian? Ai,
  maite; muxu bat egingo dizut, bi, iru, luze luzeak, zure
  penak aztuarazteko –diotsa Ani-k, eta ezpain lodi
  gorrimin aietan txera xamurra eskeiñi dio gazte
  buruederrari.
  –Geldi, Ani, geldi.
  –Ez-ordu al da ba, maite? lngumatxo berriren
  batekin izan al du dagoaneko jostaketa, gure mutil
  galant onek?
  –Nardagarri zera une ontan, orrela ariaz, Ani.
  –Zer du gure zalduntto gordin bipillak? Elbi gaiztoren batek eztenka egin al dizu? –diotsa, katemeak
  bezela, Mimex-ek ere.
  Eta beste musu ezo ta pinturatsua ezarri dio aoan
  Arlekin-eri.
  –Urdanga labain ori!
  Beste mutillak, edari geiago eskatu dute, eta mai
  borobil baten biran eserteko zera egin dute.
  Otseiñak, mantal txuria aurrean, ba diotsate:
  
  –Aski da, zaldunok, gaurko. Zer guztiak biltzen ari
  gera, eta guk biar lana izango dugu goizetik eta
  berandurarte.
  –Atera zazute zerbait –dio Mimex-ek lotsagabeki–.
  Or duzute nagusia, eta alperrik izango duzute ukatzeko gogorik izatea.
  –Eta gaiñera, zaldun au gaur, bildur da andreekin
  egoteko, edaria zurrut artu ezik. Ja, ja, ja...!
  –Kanta dezagun, gazteak, kanta –erran du irri gangarrez Ani beroak–. Makaleri ergol batek joak al zaudete?
  Beti eta beti jolasa,
  gazteriaren ametsa.
  Ardo ta andre, andre ta ardo
  aragia ere bebil lasa...
  Txolkada batzuek edan, besteetakoak maia ta
  lurra zikindu, gazteen batzarrak amaia bear zuala
  adierazi die Luki-k gozaro eta garratz, irriz baiñan bultzaraziaz.
  –Tira ba, tira. Goazen beste txoko batera.
  –Lotara obe.
  –Nor norekin? Bost gaude ta... Bi eta iru.
  
  –Nirekin ote? Au poza! –diotsa Ani-k igurtzizko ele
  amarrutsuaz.
  –Zurekin ez! –erantzun dio Arlekin-ek.
  –Orduan, maite, nola ez ba nirekin? –Mimex-ek
  adurretan bezela.
  –Ezta!
  –Beraz, nun dituzu Loli, eta Kolombine ori...? Ja, ja,
  ja! Aldegiñak edo ez agertuak baitira gau ontan?
  –Alperreko orduak illunpe ontakoak, Arlekin. Gaur,
  baru eguna izango duzu, barualdi. Ji, ji, ji, ji!...
  –-Ja, ja, ja, ja!...
  Eta dringili drangulu, albo alboka atera dira hoteleko jardiñeraiño, bai neskatxa gautar aiek eta baita
  aien adiskide zaldunak ere.
  –Ordua zan –esanaz, ertsi du Luki-k poz apurra
  barneratuaz, kanpoko ate zabal burnizkoa.
  Hotelean bertan bizi diranak, ba dukete orainez
  gero, lo egiteko beta gozoa.
  Illargipean kalean zear dioaz bi eta bi. Irugarrenak
  agur egin die, erdi agur edo ordi agur. Arlekin-en gorputzak, moduren batean, atseden izango du gau
  ontan. Besteen itzalak, bi eta bi, kale ertzean suntsitu
  dira. Gauaren isil beteak babespean artzen ditu gaizkiñak ere.
  
  ***
  «–Nolakoa ote da Kolombine-ren arpegia, antifaz
  dalakoa gabe? Aren begiak ezagutuko ote nituzke,
  berriro ikusteko zoririk izan ezkero? Musuz musu alkar
  aurkitu ezkero?
  »Aren mintzoa, aren aots garbia bederen, bai,
  ezaugarri izango litzaidake.
  »Nor ote da gero, emakume goxo ori? Emen irian
  diran neskatxarik asko neuk ezagutzen, eta ori, nor
  ote dut?».
  Orrelako peñtsamentuak dabilzkio bere buruko
  errotan bira ta bira, «Arlekin» jantzia erantzita, unaturik, nekatuta ta asper-antxa duan Araibar zaldun
  galant eta emakume-zoratzailleari.
  «–Zer ote du neskato arek? Zer, bere kolkoan eta
  buruan eta begietan? Ez ori, musu berorik, ez irritsa
  bereixirik eskeiñi didalako, baiña... Aitzitik, esaera
  mingotsa jaurtiki dit, jaurtiki. Zelako esanaia ote
  dauka aren ele gogorrak? Loli ere gogoratzen dit, baiñan ura ezta ain ederra, nirea dan arren... Loli gaisoa!
  Osatu ote da eri iragankor artaz?
  
  »Egarri dala esan dit Kolombine-k. Eta zeren egarri? Ez ote da ikasle oietariko, filosofi edo elertizale
  ameslariren bat? Eta nork eraman du, nire besoetatik
  kenduaz? Besoetatik kendu ain zuzen, ez. Aren dantzakera, beste modu batekoa izan da. Aren bularra
  niregandik aparte ibili da. Ez dit utzi arek bere soiñik
  marruskatzen, beste edonork bezela. Ezta gerria estutzen utzi ere. Ez aren masaillei igurtzialdirik egin nire
  bizar puntekin... Aren aoak eztu ezer eskaiñi, ez eskatu. Edaririk ere ez.
  »Noren egarri ote da, ba? Nire ez, agian, beste
  norbaitekin joan baita...
  »Eta aren begietan, begi berde eder aietan, ez
  zegoan alako griña-surik, amodio gar likiñik...
  »Eta orduan, zertan eldu izan da onera, dantzaketara esan nai dut, "Fenix"-era aratuste dantza berogarrira?
  »Zergatik?
  »Eztakit. Ni neu, badakit zergatik joan naizen, eta
  utsik atera naiz gaur, aspaldi ezta. Mimex-ek eta Anik, gaiñera, nire lepotik barreka jardun izan dute lasaiki. Dirutrukeko neska merkeok!... Alaz ere, ez naute
  menderatu, ez batak eta ez besteak.
  
  »Kolombine-k menderatu nau, garbiki ordea,
  gogoz, asmoz, gurari apartekoz!
  »Nor ote dut nik neska eder ori? Gau berri eman
  didan unetxo gogoangarria!».
  ***
  Araibar zaldunaren gelan, telefonoak axut egin du,
  isilari bere miesa fiña urratuaz.
  Zalduna lozorropean dago oindiño, agian. Alaz ere
  jaso du urrutizkiñaren zera.
  –Nor zaitut?
  –Luki naiz, jauna.
  –Zergatik deitu didazu, oraindik lo nengoan eta?
  Ez al zenekian niretzat goiztxo zana?
  –Bai, berandu-goiztxo da noski, amaikak or-or
  dira-ta.
  –Naikoa duzu berriketarik. Zer duzu mandatu gai?
  –Karta bat utzi dute zuretzat.
  –Karta bat?
  –Bai, ekarri dute beintzat eta ementxen dago.
  –Orixe da itzaren etorria, gizona.
  –Nai al du ofizinara bialtzea, ala teatrura ala...
  
  –Ortxen eduki ezazu. Geroago agertuko natzaizu.
  Besterik ezer?
  –Bai ba. Berealakoan emateko adierazi dit ekarleak eta...
  –Zertarako ainbeste iraduz? Dantzariren bat ote
  zan edo, artistaren bat edo?
  –Artista! Ez makada ere! Soiñean du ark arte
  bikain bikaiña.
  –Zer diozu?
  –Zera, neskatxa bat izan dala ekarri duana.
  –Eta nun dago, nolakoa da?
  –Nolakoa zan? Ederragorik ez dut ikusi... nire
  begien aurrean.
  –Iparragirren eskolakoa al zera? Aizu, aizu, eta
  aren begiak nolakoak ziran?
  –Zelan azaldu ba neki!.. Auxen bakarrik esango
  dizut, eta barkatu ni bezelako zaarrak zurekin duan
  konfiantza xamarra: ura ere txurikatu baldin ba
  duzu... zorionak! Eta nik, gero, nire urteetan amaika
  ikusi ditudala kalean eta kamerinoan ere... badakizu!
  –Bidali ezadazu arrapatakan gutun ori, Luki.
  –Baita.
  –Agur, eta gero arte.
  –Agur, jauna.
  
  ***
  Araibar-en eskuetara da gutun txuri-urdinkara.
  Urduri, beingoan urratu du azala.
  Barruko orrian agiri diran letrak, ona emen:
  «Emen berton, iñauteritan.
  Araibar zaldun gazte:
  Ba nuan zure entzutea, eta zerbait geiago ere bai,
  arpegiz eta soiñez ere ezagutzen baitzindudan.
  Ezer gutxi esan genion alkarri bart. Etzan komeni
  agian, geiago zertzerik. Gazte zera eta eder; argi, lilluratzaille ta diru-otsekoa. Doai guzti auek, zuregan ta
  zure giroan dituzu.
  Grazi ta jas bereziz, urrenik urren, zure eskuetan
  erori dira neskatxa doakabe batzuek. Badakit. Aien
  ezpaiñetatik, lendabiziko beroaldian, birlora-aroan,
  eztia bezela ateratzen da zure izena, aipamen xaloz,
  oroi kutunez, zinkurin epelez gaiñezka.
  Zutaz mintzatzen diranean, zurekin amesegiten
  dutenetan, neskatxak, bupera, jauskor ta malgu izaten dira maiz. Ai, Araibar, atzoko nire Arlekin denpora
  laburreko!..
  
  Ta zu, arroxko zagoz. Nolatan ez ba? Eta zuk, aragizko jainkotxo egiten duzu zeure burua. Eta neskatxen soiñekopean, odol gazteak, mami beroak dardar
  egin oi du zuri loturik diranean, zure besoartean, zuri
  bultzaka dantzaketan ari diranean, alkarmiñez eta
  zirriketan.
  Arrokeri ergela zurea, ordea. Lurrezkoa, autsezkoa
  baita irudi ori. Biarko autsaren asikiña, utsaren pareko.
  Alaz ere, zerana zera: gazte, eder, ondasuntsu.
  Nork eman dizkizu oriek guztiak? Baiña, bizitzak
  muga laisterra du, eta amaia, urbil. Zure ta nire edertankera auek maskilduko dira eta zimelduko gera, eta
  ustelduko ere. Eskuartea? Urbil dugun munduko ondasunen banaketa orrek, aizatuko eta barreatuko eta
  sakabanatuko ditu zure laukoak eta beste askorenak
  orobat..
  Egarri nintzan eta egarri naiz. Zu etzera gai, ez dut
  zure gorputza eta ez gogoa gai, egarri au asetzeko,
  ezta arintzeko ere.
  Ez dut, bada, zure gizon-aragirik nai. Ezta bear
  ere. Urbillekoegiak gera. Ni ere bilbotarra naiz, eta
  gaur ez dizut besterik esango. Baiñan kanpoan nabil
  eta berriro kanpora nioa, urrutira. Itsasoz araindira.
  
  Ez zaite, bada, nitaz arduratu.
  Arduratu zaite zure biotzaz, zure gogoaz. Orixe
  bakarrik eskatu nai nizuke. Ezta, orraitio, niretzat.
  Zure ta nire gain Dagoanarentzat. Betiko Zaldunarentzat. Zaite aren zalduntxo apal.
  Europara berriro itzul nadiñean, egiazko zorionzidorrean zear ikusiko al zaitut.
  Ar ezazu nire maitetasunaren agiria eta odolaren
  dei gozoa,
  Kolombine».
  Alaz ere, bigaramon goizean, eguzkia azkar igon
  da bere eguneroko bide sotilletaz goieneko larre urdiñetarantz. Ortziak, itsasoaren antzeko soiña du, eta
  torre luzeenak ere, itzala, geriza, urri, txiki eta bildua
  egiten du lurraren bizkarrean.
  Iri aundiko kaleetan jendeak, oi duan egonezin ta
  ibillimiña erakusten du. Aundikiak ere kalera irtetzeko
  ordua da. Gizon dexenteena, beraz.
  –Aizu, –diotsa neskame baldarrari etxekandre beti
  langilleak, igandetan ere erropa garbiketan jarduten
  baitu–. Ez al da oraindio jeiki Araibar zalduna?
  –Ez, eztut oraindiño ikusi. Ezta sentitu ere.
  –Berandu xamar da ba, ta... Ots egiozu!
  
  –Bai, andere.
  Alfombra malgu biguiñean zear isil isil doa mandataria, gelarteko iragangoan zear. Zaldunaren logela
  parera eldurik, atzaparren bizkarraz, exur soiñua
  atera du, atea kax-kax-kax joaz. Inguru osoan ezta
  zarata txikerrenik ere.
  Berriro ere jo du ba, kax-kax-kax.
  –Zaldun jauna!
  Oiu alperrekoa, ordea. Ezpaitu batere erantzunik
  jaso. Orduan, eraso dio ukabil sendoaz, bun-bun-bun!
  –Araibar zaldun jauna! Sar al nindeke?
  Alperreko deia eta atejoka, ain zuzen. Alako
  batean, neskame urduriak, atea geldi geldiro idiki, eta
  berriro ere, zer gerta, adiarazten du:
  –Sar al nindeke. zaldun Jauna?
  Logelara da serbitzaria, eta begiraldi azkar zeatzez ikusi bide du toki osoa. Eztago iñor. Oatzea ere,
  oso osorik dago, poliki poliki, ukitu ere gabe. Eztu bertan iñork lorik egin gabaz, eta ezta atzekalderik atsedendu ere.
  Oe-maitxo gaiñean dagoan erloiua lo dago, geldi.
  Amabiak iragarten dituzte aren orratz luxeak. Afaria
  etxean jan zuan, eta arrezkero irten, eta itzuli ez, nonbait.
  
  Ez zan, ordea, zer bakanegia ori, gela artan bizi
  zanarentzat. Bein baño sarriago gertatu oi zitzaion,
  astean.
  Ez, izan ere, gaueko Gurketara, adoraziñora alegia, joan oi zalako.
  
  Gorputzeko nekeak izaten dute bare-aLdi. Bai eta
  animakoak ere. Loli-ren ondoeza, erialdia, onezkero
  amaitua izango zala uste zuan Manu-k. Eta arako
  karta sakon eta iraulgarria gorabeera, urak leengo
  bidetik zioazten. Eguzkialdi eta euri-zaparrada bakar
  batek ezpaitu uzta mardulik sortzen.
  Egun batzuek geroago, eguerdi aldean, Errekaldeberri inguruan, beribil txukun bat zegoan geldi,
  «Dauphine» bat.
  Barruan zegoana, Manu zan, eleberri ontako
  ardatz-notiña. Zerbait baru aldi egiñik zegoan, arrigarri ba zan ere. Araibar baru-egiten garizumako lendabiziko astetik! Loli makal xamar zegoala jakin zuanean, aste bi leenago edo, berak ere urrutiratzeko
  beta izan zuan, kanpora joan bearra zuala adierazi
  bait zion neskatxa menperatuari, garatz eta negozio
  
  kontuetara, alegia. Gona-kontuak baiño izan ezarren
  ere.
  Anartean, ordea, emakume begi berde batek egin
  zuan agerraldi oi eza Manuren bidean, eta zalako
  Kolombine aren sermoi laztantsuak zulotxoa edo egin
  zion barruan. Beintzat, zerbait koxka bai. Egun
  batzuek iragan ostean, ordea, edarian bere sentipena
  irauli zuan arren, leengo senera urbildu zan, eta leengo adiskide emearengana jo nai zuan. Adimenak baiñon maizago oroipenak agintzen baitu gure zerean,
  borondatean; bide ikasiak bazter ezagunak, lagun
  jakiñak...
  –Kolombine arraio ori! Begiak besterik ez ditu ederrak... Egia esan, gaiñetikoaren berri eztakit, besoak
  bai politak zituan arren. Gorputza estaldua, ta nola
  gaiñera, zedukan eta!... Nire nor izan nai ote zuan
  orrek? Emaztea ezpada; eta ez da; alaba gutxiago, nik
  semerik ez alabarik, dakidala, izango ez bait-dut, gauzak aldatzen ez baldin ba zazkit beintzat nire gorputzean... Nire arreba izan nai ote du ba?... Kristo-gan!
  Ori, ba liteke; orixe adierazten du gutunaren azkenaldean. Nola zan? Ixo!: «zaite Zaldunaren zalduntxo
  apal!» Ez da gaizki esana. Baiñan, ni neu ere, zalduna
  naiz, eta ez txo orrek ematen duan zeetasuna, txa-
  
  txar-antza. Utikan!... Utzi ditzagun kontu auek zaartzarorako. Orduan, siñismen-gabeak ere elizaren
  babesera, eta dorrearen gerizara eramaten dituzte
  beuren ezur zimelak. Oroitzen naiz erritxo bateko
  mediku jaunaz. Ark ere, ba zituan amaika esanaldi
  apaizen kontra eta gero zer, ba? Bizkarra kako, sudurra luze, dindirri-jario ta malko-errez zegoanean, an
  dioa apaizen ipui ziranak entzutera, eta pozik gaiñera... Zertan, ordea, ari naiz ni emen agure biguiñen
  gogoak aipatzen? Kanpora, kanpora ezti-eleak. Eta
  noiz agertuko ote da Loli ori ere etxerantz?
  Kotxean barruan Manu-k, radioak baiño berriketa
  geiago zerabillen, bera esale ta bera entzule.
  Ez zuan asko uste izango inguru artan ezaguntxo
  bat zuanik. Mutiko batek jo zion beribilleko kristala.
  –Egunon, jauna! Ezer nai al du 48-gn. etxerako?
  –Arraiopola!–oiu egin zuan Manu-k itzegiten zionaz
  konturatzean–. Mutiko au, arako ura duk, iñolaz ere.
  Aur oien begia eta burua, gureak baiño txintxoagoak
  dituk! Guk gerok aiña oz ote dakite aurrak sarri askotan?...
  Idiki zuan kristala nagi nagi.
  –Aizak! I nor aiz ba?
  
  –Ni? Beste bein ere eman zidan tebeotarako diruata!
  –Eta egingo al zenduke berriz ere...
  –Mandatua? Bai pozik!
  Eta eman zizkion zeaztasunak, Loli-rekin berarekin
  itz egiteko aginduaz. Ba zegoan, ongi; ezpa zegoan,
  ezer ez, eta kitto.
  –Eta zer esango diot gero Loli-ri?
  –Polita al duk, Loli?
  –Bai, orixe esaten dute emengo tasketan gazteak,
  mutillak.
  –Eta i, tasketara joaten al aiz, orren koixkorra izanik, umekondo ori?
  –Batzuetan bai, otz dagoenean eta; euria danean
  eta. An ez baitute eskatzen ez dirurik ez txartelik, sartzeko.
  –Aski duk, motell. Ar itzak, eta joan adi, ta beingoan itzuli, e?
  –Bai, jauna.
  Mandataria eta Loli berdin-xamar agertu ziran,
  alazaiña, Manu-ren begien bistara. Mutikoa aren etxealdetik zetorren, eta neskatxa, jostelekutik etxerantz
  zioan.
  –Loli!! –dei egin zion gozokiro ta alai Manu-k.
  
  –Ene! Manu!... Sasoia zan berriro alkar ikusteko!
  –ziotsan atsekabe eta poz, biak batean, neskatilla
  baserritarrak.
  
  Aurreko egunetan, adiskidetxoak, Loli-ri ziri ta ziri
  ekin zioten, oartu bai zuten, neskatxa, deslai eta
  bakar zegoala. Orrez gaiñera, garizumako itzaldiak
  entzuten ere asiak ziran eta, noizean beiñeko bide
  oneratze-saioak ematen zien emaitza, anima loakartueri.
  –Loli! –ziotsaten emekiro–. Zu, gu bezelako gaztea
  zera, gure erakoa, gisa onekoa, alaia, eta zintzoa ere
  bai. Erritar xeeak, jende laua gera. Eta egia esan,
  Manu ori ezta...
  –Manu ori, beti? Zer duzute zer esan nire zaldun
  ortaz?
  –Ene! Zalduna!... Eta gaiñera nire zalduna? Nungo
  andereño edo dama urdiña zera ba, zu? Ez da naikoa
  izen politaren jabe izatea, tratamentu biguiñaren
  arian oitutzea.
  –Dirua, eta aziera ona ere ba ditu arek. Eta lanbide emankorrak ere bai.
  
  –Lanbidea, ez dakigu guk oraindiño. Zuk ba al
  dakizu ziur?
  –Ondamua ta bekaitza ta ikusieziña al duzute zuen
  kolkoetan?
  –Zurekin bare-bareki mintzatzea, zer zailla izango
  zaigu, agiri danez. Baiñan, kezka bat dugula guregan,
  orixe bai, adierazi nai dizugu, argi ta garbi, orratio.
  Entzun ezazu, bada, mesedez, e? mesedez, zure
  onean ari gera-ta. Egonarri eta arretaz, eta gero, itzegingo diguzu.
  Arnasaldi sakon betea egin zuan Loli-k, nazkaz eta
  egoneziñez bezela.
  –Itzegin ezazute, bada, baiñan iñor iraindu gabe.
  –Ai, ori, Loli... Guk u, egia jakin nai dugu eta egiak
  iraiña berea baldin ba du, orduan, isilduko gera.
  –Utzi itzazu lasto ta orbelak alde batera. Eta jo
  mamira, giarrera.
  –Zuk zer duzu oraiñarte... Manu-rekin?
  –Neskak, orixe da zuek jakin nai duzutena. Nik
  beste berri izango al duzute bada zuek? Ta, ta, ta!
  –Ikusten? Zein baiña zurekin...
  –Auxe bakarra jakin nai genduke: alkar-gei al zeraten dagoneko. Itzik eman al dizu?
  –Zeren itza, ordea?
  
  –Ezkontzeko itza. Orixe da neskatxa batek ezer
  menpe utzi baiño leen, gizonagandik jaso bear duan
  itza. Eta ala ta guzti ere...
  –Ez, ez dit itzik eman.
  –Eskatu egin al diozu, ba?
  –Ez..., adiskide barruko bat baizik ezpaita!
  –Barrukoegia oz ote da, gero!... Belbillean eta,
  bide bakarretan eta, biok lasai ibilteko!
  –Isilik zu, txatxala ori. Parkatu, Loli, onek beti izaten ditu mintzo aukeragaitzak.
  –Ni bakarrik al naiz gazte batekin txoil, popoan
  dioana? Zuek ezin duzutelako. Ikusi or, aurreko usaitegiko neskatxa beltzeran ura ere; laugarren bizitzako
  katu-nabarra ura ere; eta zuen porteraren alaba, Kontxi, ura norekin ezta joaten? Eta alaz ere, xaloa da,
  polita da, begikoa da edonorentzat, nik baiño zango
  liraiñagoak edo gona motxagoak ditualako. Eztakit nik
  zergatik...
  –Ez, noski, oz zera zu bakarra. Bai zera! Aiek ez
  digute axolarik ematen, pena ematen digute, orixe.
  Baiñan, zuk, Loli, gazte ori nor duzun ez dakizu, eta
  guk ere ez, baiñan ikasiko dugu orren ibillera ta izakera.
  –Zuei bost, ardura zaizute!
  
  –Ez diozu egiarik, Loli. Zu zera gure lagun urkoa,
  urkoena, eta orregatik gabiltz kezkaz, zuk uste ezarren. Edota, zuk ez al duzu nabaritzen zure neskatasunaren zerik?
  –Nire neskatasuna? Nire izen onaz al diarduzute?
  Nork izan du ausarkeriarik aski, zer oietazko elea aizatutzeko?
  –Ai, Loli, Loli! Gure izen ona ez diogu geuk gure
  buruari ematen. Besteak, enparaukoak sortzen dute,
  eta obetzen edota gutxiesten.
  –Zuek ere, Aita jesulagun orrek buru-beroturik al
  zaudete?
  –Ez, maite, arek ez du nai buru berorik; arek buru
  argiak nai ditu, eta biotz onak, griñak menderatzen
  dakizkitenak. Zuk ere gurekin etorri bear duzu kontu
  onak entzutera. Biartik, edo gaurtik obe, nai duzua?
  Edota, izaten al zera iñoiz elizaren baten Manu-rekin
  batean?
  Ez zuan jakin Loli-k galdera orri zer erantzun, egia
  esan ala gezurra asmatu.
  –Erantzun ezazu, Loli. Gure erako neskatillak orixe
  egon bear dute, mutil batekin bakarrean asi eta lendabiziko egunetik. Elizarako bidea irakatsi, ez baldin ba
  daki, edota azturik izanezkero.
  
  –Ni bide onez nioa arekin, asmo onez.
  –Eta arek ere gogo orixe al du? Ez dugu guk lendabiziko arririk jaurti nai.
  Bakarrik gelditu zanean, negar egin zuan Loli-k.