Latin

Хĕр тăхăм

Total number of words is 708
Total number of unique words is 465
44.4 of words are in the 2000 most common words
58.8 of words are in the 5000 most common words
65.4 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Хĕр тăхăм
Хамăн несĕлсен мĕлки çук манăн,
хамăр йăхăн кĕнеки те çук.
Мĕн тесе пире халал каланă,
пурăнăçĕ — паллă мар ку чух.

Кăкăрта, туятăп, пăхăнмасăр
шав тапать-мĕн йӳркĕн çын чĕри.
ыйхăма та канăçлăх памасăр
вăл хистет пулма усал чури.

Шур сурпанлă, пурçăн шăлаварлă
хура куçлă ман мăн асаннем
ют арпа, тен, пулнă та каварлă,
тарнă-тăр таçта çĕрле вĕсем.

Ут ури сасси ян кайнă пулĕ
Дунайçи тӳремĕ тăршшĕпе.
Çăлăннă хĕçрен вĕсен кун-çулĕ,
тен, çилсем йĕрне хупланипе.

Çавăнпа-тăр эпĕ юрататăп
куçăм виçейми çеçен хире,
пушă çапнине юртан ута та, —
ирĕк сасă юхĕ инçетре.

Чееленĕп, кĕрĕп çылăха та,
тен, пуçа çухатăп çул çинче —
эп несĕлсене йăлтах хыватăп,
çав юнах вылять чун таппинче.

Муркаш

Балкана çур кунĕ çитрĕ —
Кайăк юр юрлать,
Çарансем симĕсленеççĕ,
Слива çурăлать.

Çӳл Муркаш хура курнать-ха —
Аптратать суран.
Пулăшу кӳме ыйтать вăл
Тинкерсе куçран.

Тăвансемĕр те Балканăм! —
Тет вăл таврана. —
Тĕттĕмленчĕ те çанталăк,
Каç хуплать куна.

Тек тӳсмешкĕн пултараймăп
Тыткăн асапне:
Турккă штыкĕсем чикеççĕ
Ман ачамсене.

Турккăсен чури пулмашкăн
Халăм çук пачах.
Ирĕклĕ, телейлĕ пурнăç
Эп курасшăнах...

"Манахсем, çук, хăтараймĕç", —
Халăх кăшкăрать.
Экзарх мар, Караджа кирлĕ,
Вăл çеç хăтарать!"

Хĕр тăхăм

Хамăн несĕлсен мĕлки çук манăн,
хамăр йăхăн кĕнеки те çук.
Мĕн тесе пире халал каланă,
пурăнăçĕ — паллă мар ку чух.

Кăкăрта, туятăп, пăхăнмасăр
шав тапать-мĕн йӳркĕн çын чĕри.
ыйхăма та канăçлăх памасăр
вăл хистет пулма усал чури.

Шур сурпанлă, пурçăн шăлаварлă
хура куçлă ман мăн асаннем
ют арпа, тен, пулнă та каварлă,
тарнă-тăр таçта çĕрле вĕсем.

Ут ури сасси ян кайнă пулĕ
Дунайçи тӳремĕ тăршшĕпе.
Çăлăннă хĕçрен вĕсен кун-çулĕ,
тен, çилсем йĕрне хупланипе.

Çавăнпа-тăр эпĕ юрататăп
куçăм виçейми çеçен хире,
пушă çапнине юртан ута та, —
ирĕк сасă юхĕ инçетре.

Чееленĕп, кĕрĕп çылăха та,
тен, пуçа çухатăп çул çинче —
эп несĕлсене йăлтах хыватăп,
çав юнах вылять чун таппинче.

Çĕрĕм-шывăм çийĕн...

Çĕрĕм-шывăм çийĕн йăл сенкеррĕн
Çуталать хĕвеллĕ çӳл тӳпе.
Каç пулсассăн çăлтăрсем пиншерĕн
Вăй выляççĕ ун талккишĕпе.

Сĕм çĕрле-и эп киле килетĕп
Шурă тĕтре витĕр пĕр-пĕччен, —
Сыхласа тăраççĕ — эп пĕлетĕп —
Тăшмансем ман алăк хыçĕнче.

Ăс парса, анне, мана пиллерĕн
— Эс пурне те юратма пĕр тан, —
Эп юратăттăм чунтан, чиперрĕн
Ирĕклĕх те çăкăр пур пулсан.

Çĕршывăм

Манăн пĕчĕх çĕрĕм-шывăм —
чăпар уй-хирсен,
тĕксĕм чакăл-тусен
пĕрнĕ-хутлатнă чĕптĕмĕ.
Пĕрин хыççăн теприне —
ахратне те суха кассине,
çул-сукмакне те чечекне,
суранне-нăйкăшăвне,
юррине те ĕмĕрне,
ĕмĕт хыççăн ĕмĕтне
кавир евĕр тикĕс сарса хур та,
эсĕ курăн вара —
мĕн пек аслă та вĕçĕ хĕррисĕр
çак манăн мăнаçлă чĕптĕм —
манăн пĕчĕк çĕрĕм-шывăм.

Тӳпеттейлĕ йĕкел

Пурăнать юман çинче,
Тӳпеттей пур ун çинче.
— Ĕнтĕ, — терĕ ват юман, —
Сик те ан!

Хăй йĕкелĕн те çав шут:
Çулçă пулчĕ парашют.
Ялт! кăна тапса ярать —
Çĕр çине çитсе тăрать.

— Эпĕ кĕтнĕччĕ çакна! —
Терĕ Хир сысни ăна. —
Эс пăхмашкăн — яп-яка,
Ахăр — пылаках!

— Ан васка хаяр сунма,
Ан пулсам çаплах тискер.
Ирĕк пар юман пулма,
Çĕкленсе ӳсем чипер.

— Хырăм выçă! — тет Сысна. —
Эп çиетĕпех сана!
Ку йĕкелĕ, йăрăскер,
Пытанма шутланă:
Ялт! çеç сикнĕ хайхискер,
Çулçăпа хупланнă.
Хывнă та тӳпеттейне
Сăтăрнă вăл пит-куçне.

Акă унăн аллисем
Хыпаланă та çĕре —
Пулнă тăнă тымарсем,
Çирĕп шăнăрлă, кĕре.
Çĕр айне шала кайса
Ӳснĕ ларнă сарăлса.
Пĕр сысна таврашĕ те
Юмана кăклаймĕ тек.
Тӳпеттейлĕ йĕкел пур,
Калама та çук маттур!

Тăван çĕршыв

Хĕвеллĕ ирĕн шăплăхне
Савса юхать-и Çарăмсан —
Кĕрсе вăрманăн сулхăнне,
Чăн телейпе туллин сывлан.

Умра — уй-хир, сăрт-ту, çаран,
Умрах — тап-такăр сукмаксем.
Камчаткăран Карпат таран
Тăван çĕршывăн чиккисем.

Тĕнче касса çул çӳреме
Килмен эп çакă çĕр çине.
Кунта телей — ĕмĕтленме,
Кӳрет хĕвел хăй ăшшине.

Раççей пиллерĕ хӳтлĕхне —
Печчен юлма тивмерĕ ман.
Саватăп ун çилĕсене,
Кунта кашни мана тăван.

Кунта — ман кил, кунçул, шăпа,
Ман пĕтĕм шанчăкăм — кунта.
Пуласлăха пĕртанлăхпа
Çул уçрĕ вăл тутаршăн та...

Васкать хир урлă Çарăмсан
Çут Атăла вăй-хал хушма.
Раççейщĕн тус халь Тутарстан,
Мухтав Тăван çĕршывăма!






Йăмăк






Кирлĕ мар мана костыль-туя та —
Манăн ал-уран тĕрекĕ çук.
Кимĕри пек эп хама туятăп
Урапаллă креслăра ку чух.

Сар хĕвеллĕх витĕр çил лăпкать-и —
Эп канса çӳретĕп улăхра.
Манăн «урапа» хыçне тăрать те
Йăмăкăм тĕксе çӳрет вара.

Ĕмĕр сипленми чирпе выртса, эп
Тăрас çук тесе кам калĕ-ха?
Çывăх çыннăн ăшшине туйса, эп
Юррăмпа хупларăм хурлăха.

Савăк çак тĕнче ман кăмăла та,
Вăл пин сасăпа, тĕспе пуян.
Чакăр пĕтнĕк шăршипе сывлатăп,
Çĕкленет шыв леш енче тусан.

Тăр инçет. Сукмакĕ — илĕртӳллĕ.
Йăмăкăм, илсем тарна шăлса!
Пурпĕрех-çке ун утти хĕрӳллĕ,
Тĕртнĕ май пырать тĕк-тĕк утса.

Пурçăн вырăнне çире шур пир ун,
Йӳнĕ брошь ялтрать кĕпи çинче...
Çакăн пек çынсем пурах-тăк пирĕн,
Чăнахах илемлĕ çут тĕнче!
You have read 1 text from Chuvash literature.