Sevgili Peyğəmbərim - 44

xəstələnməmişdən qabaq xəmisənin üstündə namaz qılardı.
Həzrəti Aişənin nəql etdiyinə görə Peyğəmbərimiz, bir gün xəmisənin üstündə
namaz qılarkən gözü naxışa dəymiş, salam verib qurtarınca; “Bu xəmisəmi, Əbu Cəhmə
verin. Çünki, bir az əvvəl mənim namaz qılmağıma mane oldu. Mənə, Ədiy ibn Kə’b
oğıllarmdan Əbu Cəhm ibn Huzeyfə ibn Ğanimin ənbicaniyəsini gətirin!” buyurdu.
Əbu Cəhm; “Ya Rəsulallah! Nə üçün bunu mənə göndərdiniz?” deyə
soruşunca. Peyğəmbərimiz; “Gözüm, namazda onun naxışına dəydi” buyurdu. Bu
xəmisəni. Peyğəmbərimizə Əbu Cəhm hədiyyə etmişdi.
Şəhərdə yundan və naxışsız parçadan toxunan örtüyə Ənbicani deyilir.
Peyğəmbərimizə, Xeybər qənimətlərindən pay düşən əşyalar arasında bir ədəd xəmisə
də vardı.
Peyğəmbərimiz, nimdaş bir xəmisənin üstündə də namaz qılardı.
Peyğəmbərimiz, xəstəliyi ağırlaşınea, bu xəmisəni tez-tez üstünə örtərdi. Xəmisə, Ona
ağırlıq verdiyində də üstündən atar, üzünü açardı.
Mədinə torpağı nəmli olduğu üçün bu xəmisə. Peyğəmbərimizin vəfatında
qəbrinin üstünə sərilmişdi.
Bəni Dar bey’ətindən Hani ibn Həbib, hicrətin doqquzuncu ilində Mədinəyə
gəldiyi zaman Peyğəmbərimizə çizgili bir paltar hədiyyə etmişdi. Peyğəmbərimiz bu
paltarı əmisi Həzrəti Abbasa verdi. Həzrəti Abbas; “Bunu, nə edəcəyəm ki?” deyə
soruşdu. Peyğəmbərimiz; “Qızılını çıxart, xanımına zinət, ya da dolanışığın üçün sat.

Buxari, “Salat”, 19; Əbu Davud, “Salat”, 93; Darimi, “Salat”, 101; Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, I,
269; İbn Əbi Şeybə, əl-Musannəf, I. 256; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 468.

545




Atlasını da sat, pulunu al!” buyurdu. Həzrəti Abbas bu paltarı bir yəhudiyə səkkiz min
dirhəmə satdı.
Ənəs ibn Malik belə nəql etmişdir ki; “Kral Ziyəzən otuz üç dənə yaşlı, dişi
dəvə müqabilində aldığı bir Hulləni, Rəsulullah əleyhissalama hədiyyə vermiş,
Rəsulullah əleyhissalam da onu qəbul etmişdi”.
İshaq ibn Abdullah ibn Haris də; “Rəsulullah, təxminən iyirmi doqquz cavan
dəvə müqabilində aldığı bir Hulləni Ziyəzənə hədiyyə göndərdi” demişdir.
Hullə, Ү əmən parçasından vəya başqa bir parçadan tikilmiş, İki hissədən ibarət
dəst paltara deyilir. Təkcə bir paltardan ibarət olsa ona Hullə deyilməz.
Nəcaşinin göndərdiyi qızıl üzük
Həbəş Nəcaşisi Əshamənin Peyğəmbərimizə göndərdiyi hədiyyələr arasında,
qaşı Həbəş daşından düzəldilmiş qızıl bir üzük də vardı. Peyğəmbərimiz, Əbul-Asın
qızının qızı Ümaməni çağırıb; “Ey qızım! Bunu sən tax!” buyurdu.
Kişilərə təkcə gümüş üzüyün halal olduğu, qızıl, dəmir və sarı qaşı olan üzük
taxmağın haram olduğunu Peyğəmbərimiz bildirmişdir. Özü də, vəfat edincəyə qədər
təkcə gümüş üzük taxmışdı.
Rəsulullah üzüyünü sağ əlinə taxardı. Bəzən də sol əlinə taxardı. Sağ ələ də, sol
ələ də üzük taxmaq caizdir. Çöçələ barmağa vəya yanındakı barmağa taxıla bilər.
Bayramlarda hər kəsin üzük taxması müstəhəbdir. Göstəriş üçün, lovğalıq üçün taxmaq
haramdır.
Bir dəfə Numan ibn Bəşir Rəsulullahın yanına gəldi. Barmağında qızıl üzük
vardı. Rəsulullah; “Cənnətə girməmişdən qabaq, nə üçün Cənnət zinətindən istifadə
etmirsən?” buyurdu. Bundan sonra Numan dəmir üzük taxmağa başladı. Rəsulullah
bunu görüncə; “Nə üçün Cəhənnəm əşyasını daşıyırsan?” buyurdu. Numan bunu da
çıxartdı. Bürünc, yəni tuncdan üzük taxdı. Rəsulullah bunu görüncə; “Nə üçün səndən
büt iyi gəldiyini hiss edirəm?” buyurdu. Bundan sonra Numan; “Bəs necə üzük taxım,
ya Rəsulallah?” soruşdu. Rəsulullah; “Gümüş üzük taxa bilərsən. Ağırlığı da bir misqalı
(4.8 qr) keçməsin və sağ əlinə tax!” buyurdu.

Əbu Davud, “Xatim”, 8; İbn Масә, “Libas”, 40; Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, VI, 119; Beyhəqi, əsSünən, II, 407; Tirmizi, Şəmaili Şsrif, s. 121.

546


Əmr ibn Şueyb belə nəql etmişdir ki; “Rəsulullah qızıl və dəmir üzükləri
çıxartdırar, gümüş üzüklərə isə mane olmazdı”.
Peyğəmbərimiz, Əeəm şahına. Bizans Qeysərinə və Həbəş Nəeaşisinə məktub
yazdırmaq istədiyi zaman, “Ya Rəsulallah! Onlar, bir məktubu möhürlü olmasa
oxumazlar!” deyilmişdi. Bundan sonra. Peyğəmbərimiz gümüşdən bir üzük taxdı və
qaşına üç sətir şəklində “Muhammədur-Rəsulullah” nəqş edilmişdi. Möhür üzükdəki
yazı, aşağıdan yuxarıya tərəf “Məhəmməd”, “Rəsul” və “Allah” şəklində idi.
Peyğəmbərimizin gümüş üzüyündəki daş. Həbəş daşı idi.^^^
Bu gümüş üzüyün qaşının gümüşdən olduğu da rəvayət edilmişdir.
Əmr ibn Səid bir dəfə Peyğəmbərimizin yanına gəlmişdi. Peyğəmbərimiz,
onun barmağındakı üzüyü görüneə; “Barmağındakı bu üzük nədir elə?” deyə soruşdu.
Əmr ibn Səid; “Ya Rəsulallah! Bu bir halqadır. Mən özüm düzəltdim” dedi.
Peyğəmbərimiz “Onun üstündəki naxışda nə yazılıb?” deyə soruşdu. Əmr ibn Səid;
“Muhammədur-Rəsulullah” dedi. Peyğəmbərimiz; “Çıxart bir baxım” buyurdu və o
üzüyü götürüb özünün möhürü olaraq istifadə etdi. Aneaq, başqalarına, üzüklərinə
(Muhammədur-Rəsulullah) yazısını nəqş etməyi qadağan etdi.^^^
Peyğəmbərimiz vəfat etdiyində barmağında bu möhür üzük vardı.
Peyğəmbərimiz, mühür üzüyünü sol əlinin çöçələ barmağına taxardı. Bəzən də sağ əlinə
taxardı.
Peyğəmbərimiz, üzüyün qaş olan tərəfini ovueunun içində tutardı.
Peyğəmbərimiz dəstəmaz pozaeağı zaman üzüyünü barmağından çıxardardı.
Peyğəmbərimizin möhür üzüyünü, vəfatından sonra Həzrəti Əbu Bəkir, ondan
sonra Həzrəti Ömər, Həzrəti Ömərdən sonra da Həzrəti Osman barmağına taxmışdır.
Həzrəti Osman xəlifə İkən, bir gün Əris quyusunun ağzında oturduğu əsnada,
barmağından çıxartmış, əlində oynadarkən, quyuya düşürtmüşdü. Quyunun bütün suyu
boşaldılsa da, üç gün axtarılsa da, bu mübarək üzük tapılmamış, quyunun içində yoxa
çıxmışdı.
Üzük daşına yazı yazmaq Peyğəmbərimizdən sonra da davam etmişdir. Həzrəti
Əbu Bəkirin üzüyündə, “Ni’məl-Qadir Allah” (Allahın hər şeyə güeü nə gözəl çatar).

İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 471, 473; Tirmizi, Səmaili Şərif, s. 123; Suyuti, Əvsafun-Nəbi, s. 74.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 474.
Buxari, “Libas”, 50; Nəsai, “Ziynət”, 82; Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, II, 22; İbn Sə’d, ət-Təbəqat,
I, 476-477; Beyhəqi, əs-Sünən, II, 239; Heysəmi, Məcməuz-Zəvaid, V, 184; Suyuti, Əvsafun-Nəbi, s. 75.

547






Həzrəti Ömərin “Kəfə bilməvt vaizən ya Ömər” (Nəsihət olaraq ölüm bəsdir), Həzrəti
Osmanın, “Lənasbirənnə”, (Əlbəttə səbr edəcəyik). Həzrəti Əlinin, “Əl-mulku lillah”
(Mülk ancaq Allahındır), Həzrəti Həsənin üzüyündə, “Əl-izzətu lillah” (Əzəmət Allaha
aiddir). Həzrəti Müaviyənin üzüyündə, “Rəbbigfrli” (Rəbbim bağışla), İbn Əbi
Leylanın, “Əd-dunya ğarurun”, (Dünya yalançıdır), İmam Əbu Hənifənin “Qulil-xayr
və illa fəskut”, (Ya xeyir danış, ya da sus!), İmam Əbu Yusifin “Mən amilə birə’yihi
nədimə”, (Öz fikriylə hərəkət edən peşman olar), İmam Məhəmmədin, “Mən sabərə
zafərə”, (Səbr edən qələbə çalar), İmam Şafinin, “Əl-Bərəkətu fil qana’a” (Bərəkət
qənaətdədir) yazısı vardı. Bu şəxslər üzüklərini möhür kimi istifadə edirdilər.
Peyğəmbərimizin döşəyi
Peyğəmbərimizin, üstündə yatdığı döşəyin və yatağın üstü dəridən idi. İçi,
xurma ağacının qabıqlarıyla doldurulmuşdu. Özü də, xanımı da onun üstündə yatardı.
Peyğəmbərimizin başının altına qoyduğu yastığının da üzü dəridən olub, içi xurma
ağacının qabıqlarıyla doldurulmuşdu.
Həzrəti Aişə anamız belə nəql etmişdir; “Yanıma, Ənsar qəbiləsindən bir qadın
gəldi. Rəsul əleyhissalamın döşəyini görüncə, gedib içi yunla doldurulmuş bir döşək
göndərdi.
Rəsul əleyhissalam, yanıma gələndə; “Bu nədir elə?” deyə soruşdu. Mən; “Ya
Rəsulallah! Ənsardan filan qadın yanıma gəlmişdi. Döşəyini görüncə, gedib bunu sənə
göndərdi” dedim. Rəsulullah; “Bunu, dərhal ona qaytar!” buyurdu. Ancaq, mən
qaytarmadım. Onun, otağımda olması xoşuma gəlmişdi. Rəsul əleyhissalam, bu sözünü
üç dəfə təkrar etdi. Axırda; “Vallahi, ey Aişə! İstəsəydim, Allah qızıl və gümüş
dağlarını mənim yanımda gəzdirərdi!” buyurdu.
Peyğəmbər əleyhissalamın nimdəri də İki əbadan ibarət idi. Bir gecə, yanıma
gəldiyi zaman, bu əbanı qatlayıb daraltmışdım. Onun üstündə yatdı. Oyandıqdan sonra;
“Ey Aişə! Bu gecəki döşəyim, nə üçün həmişəki kimi deyildi?” deyə soruşdu. Mən; “Ya
Rəsulallah! Onu, sənin üçün qatlayıb daraltdım” dedim. Rəsulullah; “Sən, onu əvvəlki
kimi et!” buyurdu.

İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 465.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 465.

548



Həzrəti Aişə başqa bir vaxt belə nəql etmişdir ki; “Qureyşilərin Məkkədə,
çarpayıda yatmaqdan çox xoşları gələrdi. Rəsul əleyhissalam Mədinəyə gəldiyi və Əbu
Eyyubun evinə qonaq düşdüyü zaman, ona; “Ey Əbu Eyyub! Sizin bir çarpayınız
yoxdur bəyəm?” deyə soruşdu. Əbu Eyyub da; “Vallahi yoxdur” dedi. Ənsardan Sə’d
ibn Zurarə, bundan xəbər tutunea, Rəsulullah üçün, dirəkləri bir növ ağaedan
düzəldilmiş, üstü kətan lifıylə toxunmuş həsirlə örtülmüş bir çarpayı göndərdi.
Rəsulullah, öz evinə köçüneəyə qədər bu çarpayının üstündə yatmışdı. Vəfat edineəyə
qədər də onun üstündə yatdı. Rəsulullah əleyhissalam, yuyulub kəfənə büküldüyündə,
bu çarpayınınn üstünə qoyulmuş, belə bir vəziyyətdə meyyit namazı da qılınmışdı.
Camaat, ölülərini daşımaq üçün, bu çarpayını bizdən istəyər və ondan xeyir umardılar.
Əbu Bəkirin, Ömərin eənazəsi də onun üstündə daşınmışdı”.
Həzrəti Aişə belə demişdir ki; “Rəsul əleyhissalamın, geeə vaxtı üstündə
namaz qıldığı, gündüz də yerə sərib üstündə eamaatla oturduğu bir həsiri vardı”.
Rəsulullahın əsası
Cənabi Peyğəmbərimiz, Cümə günləri xütbə irad edərkən, əsaya vəya bir yaya
(səfərdə də yaya) söykənərdi.
Peyğəmbərimiz, əsaya söykənmənin. Peyğəmbər əxlaqından olduğunu deyər,
özü də əsaya söykənər və əsaya söykənməyi tövsiyə edərdi.
Müaviyə ibn Əbi Süfyanın xəlifəliyi dövründə. Peyğəmbərimizin əsası Sə’dulQarazda idi.
Müaviyə ibn Əbi Süfyan, hierətin əllinei ilində həeeə getmişdi.
Peyğəmbərimizin məseidindəki minbəri sökdürüb Şama daşıtdırmaq istədi. SadulQarazdakı əsanın da alınmasını istədi. Cabir ibn Abdullahla Əbu Hüreyrə gedib ona;
“Ey Mö’minlərin Əmiri! Rəsul əleyhissalamın minbərinin, qoyulduğu yerdən sökülüb
daşınması da, əsasının Şama aparılması da doğru olmaz!” dedilər.
Bundan sonra Həzrəti Müaviyə fikrindən əl çəkib üzr istədi.
Bir dəfə Peyğəmbərimiz Abdullah ibn Uneysi məseiddən evinə aparıb ona bir
əsa verdi və; “Bu əsanı saxla, ey Abdullah ibn Üneys!” buyurdu. Abdullah ibn Üneys o
əsa ilə eamaatın yanına gedineə, ona; “Bu əsa nədir elə?” deyə soruşdular. O da; “Bunu

İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 468.

549

mənə Rəsul əleyhissalam verdi və saxlamağımı əmr etdi” dedi. Abdullah ibn Üneysə,
“Rəsul əleyhissalamın yanma qayıdıb, bunu sənə nə üçün verdiyini soruş bir görək!”
dedilər. Bundan sonra, Abdullah ibn Üneys Peyğəmbərimizin yanına qayıdıb; “Ya
Rəsulallah! Bu əsanı mənə nə üçün verdiniz?” deyə soruşdu. Peyğəmbərimiz; “Bu,
qiyamət günü İkimizin arasında bir əlamətdir! O zaman Cənnətdə insanların çox azı
əsaya söykənəeəklər! Sən, buna Cənnətdə söykənərsən!” buyurdu.
Abdullah ibn Üneys, bu əsanı həmişə qılıneı ilə birlikdə gəzdirərdi. Ölüm
xəstəliyinə tutulduğu zaman da, onu kəfəninin içinə qoymalarını və özüylə birlikdə dəfn
etmələrini öz ailəsinə vəsiyyət etdi. Bu əsa, eənazəsiylə kəfəni arasına qoyularaq
vəsiyyəti yerinə yetirildi.

Peyğəmbərimizin daşıdığı yeddi şey
Cənabi Peyğəmbərimizin bir arşın uzunluğunda vəya bir az da uzun bir
miheəni vardı.
Miheən, ueu əyri dəyənəyə deyilir. Peyğəmbərimiz, Həeəruləsvədə uzaqdan
onunla işarə edərək salam verərdi.
Peyğəmbərimiz dəvəyə mindiyi zaman, onu qabağına qoyardı. Rəsulullahın,
ureun deyilən bir də mihsərrəsi vardı. Peyğəmbərimiz Baqiulğarqada gedərkən onu da
özüylə götürər, ona söykənər, oturarkən onu əlində oynadardı. Peyğəmbərimiz xutbə
oxuduğu zamanlarda bəzən bu mihsərrəni də əlində tutardı. Peyğəmbərimizin, dağ
ağaelarından kəsilmiş, məmşuq adı verilən bir də Qadibi dəyənəyi vardı.
Həzrəti Osman, Peyğəmbərimizin Qadibi əlindəykən minbərdə xutbə oxuduğu
əsnada, Caheah ibn Səid vəya Caheah ibn Qeys yaxınlaşıb Həzrəti Osmanın əlindən
Qadibi alar və diziylə qırar. Ordakı eamaat Caheaha əsəbiləşərlər. Bundan sonra Həzrəti
Osman minbərdən düşüb evinə gedər.
Bu hadisədən sonra, uea Allah Caheahm əlinə vəya dizinə əkilə (qaşıntı)
xəstəliyi verər. Caheah, Həzrəti Osmanın şəhadətindən sonra bir il keçmədən qaşınaqaşına ölər.
Peyğəmbərimiz özüylə daraq, güzgü, misvaq, gül yağı, sürmə və qayçı
gəzdirər, səfərə çıxarkən də bunları özüylə aparardı.

550

Həzrəti Aişə; “Qəzvələr üçün Rəsul əleyhissalamın gül yağını, darağını,
güzgüsünü, üd qayçısını, sürmədanlığını və misvaqını hazırlayardım” buyurmuşdur.
Həzrəti Aişə anamız; “Səfərdə və normal vaxtlarda Rəsul əleyhissalamın yeddi
əşyasını; Gül yağı şüşəsi, darağı, güzgünü, sürmədanhğı, misvaqı, İki qayçını və saçı
ortadan ayırmaq üçün sümüyü özüylə gəzdirərdi” demişdir.
Peyğəmbərimiz hər gün saqqalını İki dəfə darayardı.
Ənəs ibn Malik; “Rəsul əleyhissalam, tez-tez başının saçına gül yağı sürtər,
saqqalını da su ilə darayardı” demişdb.^^^
Tərtib nizamına çox əhəmiyyət verərdi
Cənabi Peyğəmbərimiz təmizliyə, tərtib nizamına əhəmiyyət verər və; “Kimin
saçı varsa, ona yaxşı baxsın!” buyurardı.
Peyğəmbərimiz məsciddə İkən saç-saqqalı pırtlaşıq bbisi içəri gbmişdi.
Peyğəmbərimiz; “Bu kişinin saçını düzəltmək üçün gül yağı da yoxdur bəyəm?”
buyurduqdan sonra ona, dərhal çölə çıxaraq saç-saqqalını düzəltməsini əli ilə işarə etdi.
O adam, saç-saqqalını düzəldib qayıdınca. Peyğəmbərimiz; “Sizdən birinizin bu
vəziyyətdə olması daha yaxşıdır, yoxsa saç-saqqalı şeytan saçı kimi pırtlaşıq olması?”
buyurdu.
Peyğəmbərimiz, saqqalının uzunluğundan və yanlarından bb az qırxardı. Cümə
namazını qılmamışdan qabaq, bığını qırxar, dırnaqlarını kəsərdi. Müsəlmanlara da,
bığlarını qırxmalarını əmr etmişdir.
Peyğəmbərimiz, güzgüyə baxdıqca, Allaha həmd edər və; “Allahım! üzümü
gözəl yaratdığın kimi, əxlaqımı da gözəlləşdir!” deyərək dua edərdi.
Peyğəmbərimiz hər gecə, yatmamışdan qabaq, gözlərinə üç dəfə sürmə çəkərdi.
Sürməni sağ gözünə üç, sol gözünə isə İki dəfə çəkərdi. “Sürmə çəkin! Çünki o, gözü
qüvvətləndirb, saçı (kipriyi) bitbər” buyurardı.
İslam alimləri, kişilərin müalicə üçün sürmə çəkməsinin caiz olduğunu, ancaq
zinət olaraq çəkməsinin caiz olmadığını bildirmişlər. Camal və zinət sözləri də bb-bbi
ilə qarışdırılmamalıdır. Camal, çbkinliyi yox etmək, özünə inamı olmaq və şükr etmək
İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 484.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 484.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 485.

551

üçün ne’məti göstərmək, deməkdir. Lovğalıq üçün, qürurlanmaq üçün, ne’məti
göstərmək camal deyil, lovğalıqdır.
Rəsulullah misvaqdan istifadə etməyə çox əhəmiyyət verərdi. Bunu həmişə
özüylə gəzdirərdi. Peyğəmbərimiz; “Ərak ağacının çubuğuyla misvaqlanın! Ağıza gözəl
iy verər. O, həm mənim, həm də məndən əvvəl gələn peyğəmbərlərin misvaqıdır”
buyurmuşdur.
Cənabi Peyğəmbərimiz; “Əgər ümmətimə məşəqqət verməsəydim, hər namaz
üçün misvaqdan istifadə etmələrini onlara əmr edərdim!
“Misvaqdan istifadə etməyinizi sizə çox tövsiyə edirəm!”.
“Misvaq, ağızın təmizliyi və Rəbbimin xoşnudluğudur!” buyurmuşdur.
Peyğəmbərimizin, evinə gbdiyi zaman, ilk işi dişini misvaqla təmizləmək
olardı.
Peyğəmbərimiz yanında misvaq olmadan yatmaz, oyandığı zaman da işə
dişlərini misvaqlamaqla başlayardı. Peyğəmbərimiz, gecə vaxtı təhəccüd namazına
qalxdığı zaman da dişlərini misvaqla təmizləyərdi.
Həzrəti Aişə; “Peyğəmbər əleyhissalam oyandıqdan sonra, dəstəmaz
almamışdan qabaq mütləq misvaqdan istifadə edərdi!” demişdir.
Rəsulullahın qılıncları
Peyğəmbərimizin doqquz qılıncı vardı. Bunlar aşağıdakılardır;
Atasından qalan və Mə’sur adıyla tanınan qılınc. Peyğəmbərimiz bu qılıncı.
Mədinəyə hicrəti əsnasında özüylə aparmışdı.
Abd adlı qılınc. Bu qılıncı Peyğəmbərimizə, Sə’d ibn Ubadə hədiyyə vermişdi.
Peyğəmbərimiz Bədb döyüşünə gedərkən bu qbncı aparmışdı.
Zülfüqar; Bu, Qüreyş müşriklərindən Munəbbih ibn Həccacın vəya As ibn
Munəbbihin qılıncı olub, Bədb döyüşündə qənimət olaraq alınmışdı. Qılınc, gbintibçixintıb olduğu üçün, ona Zülfüqar deyilmişdi. Peyğəmbərimiz, Zülfüqarı Həzrəti Əliyə
hədiyyə etmişdi. Qəbzəsinin baş tərəfi, halqaları və zincbləri gümüşdən idi.^^^

Tirmizi, “Təgarət”, 18.
ibn Масә, “Təharət”, 7.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 484; Timizi, Şəmaili Şərif, s. 135; Kastalani, əl-Məvahibu ’l-Ləduniyyə, s. 245.
İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 484; Kastalani, əl-Məvahibu’l-Ləduniyyə, s. 245; Suyuti, Əvsafun-Nəbi, s. 76.

552


Peyğəmbərimizin vəfatından sonra Həzrəti Abbas, Həzrəti Əbu Bəkirə
müraciət edib Zülfüqarı Həzrəti Əlidən almaq istədiyi zaman, Həzrəti Əbu Bəkir; “Mən,
bu qılıncı həmişə Onun əlində gördüm. Ondan bu qılıncı almağı düzgün qəbul
etmirəm!” demiş, beləcə qılınc yenə Həzrəti Əlidə qalmışdı.
Rəsulullahın nizələri də bunlardı;
Peyğəmbərimizə, Bəni Qaynuqa yəhudilərindən üç nizə qənimət olaraq
qalmışdı.
Peyğəmbərimizin nizələrindən birinin adı Musvi, digərinin adı Musna idi.
Peyğəmbərimizin, Beyza adıyla tanınan böyük bir nizəsiylə, Anəzə deyilən mizraqdan
kiçik bir nizəsi də vardı. Naba adıyla da tanınan bu nizəni Həbəş Nəcaşisi, Zübeyir ibn
Əvvama vermişdi. Peyğəmbərimiz Xeybər döyüşündən qayıdarkən onu Zübeyir ibn
Əvvamdan almışdı.
Həbəş Nəcaşisi Əshama Peyğəmbərimizə üç Anəzə (nizə) göndərmişdi.
Peyğəmbərimiz onlardan birini özü üçün götürüb, İkincisini Həzrəti Əliyə, üçüncüsünü
də Həzrəti Ömərə vermişdi.
Bilali Həbəşi, Peyğəmbərimizin Anəzəsini Ramazan və Qurban bayramlarında
namazgaha qədər Peyğəmbərimizin qabağında daşıyıb, namazgahda Peyğəmbərimizin
yanında yerə batırardı. Peyğəmbərimiz də, bayram namazını nizəyə tərəf üzünü tutaraq
qıldırardı.
Peyğəmbərimizin vəfatından sonra, Bilali Həbəşi bu Anəzəni bayramlarda
Həzrəti Əbu Bəkirin qabağında daşıyıb namazgahda yanında yerə batırardı. Həzrəti Əbu
Bəkirdən sonra Həzrəti Ömər və Ondan sonra da Həzrəti Osman dövründə bu vəzifə
müəzzin Sə’dul-Qaraz tərəfindən eyni şəkildə yerinə yetirildi. Mədinə valiləri dövründə
də bu cür davam edildi.

Peyğəmbərimizin yayları və qalxanları
Peyğəmbərimizin altı yayı vardı. Bunlardan Rəvha, Beyza, Səlfa adıyla tanınan
üç yay Bəni Qaynuqa yəhudilərindən qənimət alınmışdı. Səlfa yayı Nəb ağacından
düzəldilmişdi. Kətum adındakı yay da Nəb ağacından düzəldilmişdi. Bu yay Ühüd

İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 489; Kastalani, əl-Məvahibu ’l-Ləduniyyə, s. 246.

553



döyüşündə qırdmışdı. Qatadə ibn Noman qırddıqdan sonra bu yayı götürmüşdü.
Peyğəmbərimizin Sədəd və Zəvra adlarında yayları da vardı.
Peyğəmbərimizin üç qalxanı vardı;
Zəluk, üstündə qoç kəlləsinin şəkli olan bir qalxan idi. Bu qalxan
Peyğəmbərimizə hədiyyə edilmişdi. Aneaq, Peyğəmbərimiz onun üstündəki şəkili
bəyənməmişdi. Səhər olunea, Allah o şəkili qalxandan silmiş, yox etmişdi.
Peyğəmbərimizin yeddi dənə zirehi vardı;
Zatulfüdul; Bu zirehi Sə’d ibn Ubadə, Peyğəmbərimizə Bədir döyüşünə
gedərkən hədiyyə etmişdi.
Sağdiyyə və Fizza; Bu İki zireh də Peyğəmbərimizin, Bəni Qaynuqa
yəhudilərindən qənimət olaraq aldığı silahlar arasında idi.
Peyğəmbərimiz, Ühüd döyüşündə Fudul ilə Fizzanı üst-üstə geyinmişdi.
Peyğəmbərimizin zirehinin qabağında və arxasında gümüşdən İki halqa vardı.
Sağdiyyə adındakı zireh isə. Həzrəti Davud Əleyhissəlamın Calut ilə döyüşmək üçün
geydiyi tarixi bir zireh idi.
Peyğəmbərimiz vəfat etdiyi əsnada, zirehlərindən biri. Bəni Qələbə
qəbiləsindən Əbuşşəhm adındakı yəhudidən ailəsi üçün alınan otuz sa arpa müqabilində
girov qoyulmuşdu. Bu zireh Zatulfüdul adı verilən zireh idi.^^^
O biri zirehləri isə Zatulvişah, Zatulhəvaşi, Bətra və Hrrnıq idi.^^"^
Peyğəmbərimiz, Zatulfüdul ilə Sağdiyyəni Huneyn döyüşündə geyinmişdi.
Rəsulullahın Muvaşşah adında bir dəbilqəsi də vardı. Bu dəbilqə. Bəni
Qaynuqa yəhudilərindən qənimət alınmışdı.
Zussubuğ, Zussusub vəya Məşbuğ adlı dəbilqəni isə Peyğəmbərimiz Ühüd
döyüşündə başına qoymuşdu Bu dəbilqənin halqalarından İkisi Peyğəmbərimizin
yanaqlarına batmışdı. Peyğəmbərimiz Məkkə fəth edilərkən də bu dəbilqəni qoymuşdu.

Kastalani, əl-Məvahibu ’l-Ləduniyyə, s. 246.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 489.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 487.
İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 487; Timizi, Şəmaili Şərif, s. 138; Suyuti, Əvsafun-Nəbi, s. 77.
Buxari, “Buyu”, 33; “Rehn”, 5; Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, VI, 160; İbn Əbi Şeybə, əl-Musannəf
IV, 271; Tirmizi, Şəmaili Şərif, s. 334; Bəğavi, əl-Ənvar, I, 299; Kastalani, əl-Məvahibu’l-Ləduniyyə, s.
307.
Kastalani, əl-Məvahibu ’TLəduniyyə, s. 246.

554




Rəsulullahın ələm və bayraqları

Cənabi Peyğəmbərimizin rayəsi, yəni bayrağı qara, livası, yəni ələmi ağ idi.
Məhəmməd ibn Qasımın azadlığa buraxdığı kölə Yunis ibn Ubeyd; “Məhəmməd ibn
Qasım, Rəsulullah əleyhissalamın bayrağını soruşmaq üçün, məni Bəra ibn Azibin
yanına göndərdi” demişdi.
Bəra ibn Azib, bu bayrağın, qara rəngdə və dörd bueaqh, Nəmirədən (Qara-ağ
xətli yun parçadan) olduğunu bildirmişdir.
Bu bayraq. Həzrəti Aişənin verdiyi qara rəngdə yun parçadan düzəldilmişdi.
Üstündə dəvə palanı və naxışı olan bu bayrağa Uqab deyilirdi.
Peyğəmbərimizin bayrağı Həzrəti Əlinin yanında saxlanardı. Peyğəmbərimiz,
Xeybər döyüşündə; “Bayrağı, elə bir adama verəeəyəm ki. O, Allahı və Rəsulunu sevər,
Allah və Rəsulu da Onu sevər!” buyurmuş və Həzrəti Əlini çağırıb bayrağını Ona
vermişdi.
Uea Allah, Xeybərin fəthini Həzrəti Əliyə nəsib etmişdir. Peyğəmbərimizin
livasınm (ələm) üstündə “La ilahə illallah Məhəmmədur-Rəsulullah” yazılmışdı.
Peyğəmbərimiz, Hərrar səfərində Sə’d ibn Əbi Vəqqas üçün ağ bir ələm
bağlamışdı.
Həzrəti Əlini Yəmənə göndərərkən, qarğının ueuna bir əmmaməni bağlayıb;
“Ələm belədir!” buyurmuşdur. Ələmi, aneaq ordu komandanı götürər və daşıyardı.
Əbva və Vəddan qəzvəsində Peyğəmbərimizin ağ ələmini Həzrəti Həmzə,
Buvat qəzvəsində Sə’d ibn Əbi Vəqqas, Kurz ibn Cabirul-Fihrinin tə’qib edilməsi
əsnasında Həzrəti Əh, Zuluşeyrə qəzvəsində Həzrəti Həmzə daşımışdır.
Peyğəmbərimiz Bədir qəzvəsinə gedərkən, ağ ələmini Mus’ab ibn Umeyrə
vermiş. Həzrəti Əh Peyğəmbərimizin qabağında qara rəngli Bayrağını (Uqabı)
daşımışdı.
Peyğəmbərimizin ağ ələmini Bəni Qaynuqa qəzvəsində Həzrəti Həmzə,
Qarqaratulkudr, Ühüd və Bədirulmöv’id qəzvələrində Həzrəti Əh, Xəndək qəzvəsində
də Zeyd ibn Harisə daşımışdır. Məkkə fəthində də ağ ələm götürülmüşdü.
Təbuk səfərində ən böyük ələmini Həzrəti Əbu Bəkirə və ən böyük bayrağını
da Zübeyir ibn Əvvama vermişdi.
İbn Sə’d, ət-Təbəqat, II, 80; İbn Kəsir, əs-Sirə, III, 354.
Təbərani, əl-Mu’cəmul-Kəbir, I, 105, 120; İbn Kəsir, əs-Sirə, II, 388.

555


Cənabi Peyğəmbərimizin atları

Peyğəmbərimizin Mədinədə, Bəni Fəzarə qəbiləsinə mənsub bir bədəvidən on
uqıyyə gümüşə aldığı səhra sakinlərinin Daris, Peyğəmbərimizin də Səkb adını verdiyi
ilk atıdır. Ühüd döyüşündə ona minmişdi.
Səkbin dodağında ağlık var idi. Sağ ayağından başqa üç ayağı ala idi. Səkb,
çox yaxşı gedən at idi. Gedərkən, su kimi axardı.
Murtəeiz adlı atını isə Peyğəmbərimiz Bəni Murrə qəbiləsinə mənsub bir
bədəvidən almışdı. Murtəeiz, gözəl, ahənkli və şe’r deyirmiş kimi kişnəyərdi.
Lizaz adlı atını da Peyğəmbərimizə İskəndəriyyə kralı Muqavqıs hədiyyə
etmişdi. Lizaz çox sür’ətli gedərdi. Zarib adlı atı da Peyğəmbərimizə Fərvə ibn
Umeyrul-Cüzami hədiyyə etmişdi. Zarib çox güelü və dözümlü bir at idi.
Lahif (vəya Luhayf) adı verilən atı da Peyğəmbərimizə Rəbia ibn Əbi BəraulKəlbi hədiyyə etmişdi. Lahifın quyruğu yerlə sürünəeək qədər uzun idi. Yasub adındakı
atı isə Peyğəmbərimizin atlarının ən yaxşısı idi. Bir başqa atı-Muravih də yarış atı olub.
Peyğəmbərimizə Ubeyd ibn Yasir tərəfindən Təbukdə hədiyyə edilmişdi. Muravih
külək kimi sür’ətli gedərdi.
Mirvah adındakı başqa bir atını da, hierətin onuneu ilində Mədinəyə gələn Bəni
Rəha hey’əti Peyğəmbərimizə hədiyyə etmişdilər. Mirvah, Peyğəmbərimizin qabağında,
belinə minilib gəzdirildiyində çox xoşuna gəlmişdi.
Vərd adındakı atını isə Peyğəmbərimizə Təmimi Dari hədiyyə etmişdi. Vərdin
rəngi kürən idi. Peyğəmbərimiz onu Həzrəti Ömərə hədiyyə etmişdi. Həzrəti Ömər də
Vərdin belində Allah yolunda döyüşmüşdü.
Peyğəmbərimiz, atlarından üçünü yarışa qatardı. Zarib in süvarisi Səhl ibn Sə’d,
Lizazın süvarisi də Əbu Useydus-Saidi idi. Lizaz, qabaqda, Zarib onun arxasında, Səkb
də Zaribin arxasında gedərdi.
Rəsulullahın uzunqulaq və qatırı da vardı. İskəndəriyyə kralı Muqavqıs
Peyğəmbərimizə, boz bir qatırla, boz bir uzunqulaq hədiyyə etmişdi. Qatır Düldül,

İbn Sə’d, ət-Tdbəqat, I, 489.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 490; Kastalani, əl-Məvahibu ’l-Ləduniyyə, s. 247.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 490; Kastalani, əl-Məvahibu ’l-Ləduniyyə, s. 247.

556


uzunqulaq da Yafur vəya Ufeyr adıyla tanınardı. İslamda ilk görülən ağ qatır Düldül
olmuşdur. Peyğəmbərimizin Xeybər döyüşündə miniyi bu boz qatm, Huney döyüşündə
isə digər boz qatm idi. Peyğəmbərimiz qatmnı səyirdib Həvazinlilərin üzərinə hücum
etmək istəmiş, Həzrəti Abbas qatmn yüyənindən, Əbu Süfyan ibn Haris də
üzəngisindən tutaraq sür’ətini azaltmağa və Peyğəmbərimizin düşmən arasına
dalmasına mane olmağa çalışmışdılar. Xeybər döyüşündə Yafürun belinə yəhər
qoyulub, başına xurma ağacı qabıqlarından düzəldilmiş ipdən yüyən keçirdildiyi və
Peyğəmbərimizin ona da mindiyi rəvayət edilir.
Peyğəmbərimiz Vəda həccindən qayıtdığında Yafur ölmüş, Düldül isə
Peyğəmbərimizin vəfatından sonra Həzrəti Əliyə qalmışdı. Şəhadətinə qədər Həzrəti
Əh, sonra Həzrəti Həsən, sonra Həzrəti Hüseyin, daha sonra da Həzrəti Məhəmməd ibn
Hənəfiyyə ona minmişdi. Düldül Həzrəti Müaviyə dövrünə qədər qalmışdı.
Cənabi Peyğəmbərimizin dəvələri
Qusva adıyla məşhur olan, ancaq Cəda və Adba adlarıyla da tanınan bu dəvəsi
Bəni Quşayr ibn Kə’b ibn Rəbia ibn Amir vəya Xureyş ibn Kə’b qəbiləsinə məxsus idi.
Daha sonra onu Həzrəti Əbu Bəkir dörd yüz dirhəmə almış və eyni məbləğdə pula
Peyğəmbərimizə satmışdır. Həzrəti Əbu Bəkirin, bu dəvəni Peyğəmbərimizə bağışladığı
da rəvayət edilir.
Peyğəmbərimiz, Mədinəyə Qusvanın belində hicrət etdi. Hüdeybiyyə umrəsinə
onun belində getdi. Məkkəni də, onun belindəykən fəth etdi. Peyğəmbərimiz, Qusvanı
yarışdırar, heç bir dəvə onu keçə bilməzdi. Ancaq, bir bədəvi İki yaşlı bir dəvəylə yarışa
girib onu keçmişdi.
Peyğəmbərimiz, Vəda həccində Ərafat xütbəsini Qusvanın belində oxumuşdur.
Qusva, Həzrəti Əbu Bəkirin xəlifəliyi dövründə Bəqi qəbristanlığına buraxıldı. Elə orda
yavaş-yavaş öldü.^^'
Əbu Cəhddən qənimət alınan dəvə; Peyğəmbərimiz, Bədirdə Əbu Cəhlin
məşhur dəvəsini də sərkərdəlik haqqı olaraq almışdı. Hüdeybiyyə umrəsinə qədər
qəzvələrə bu dəvənin belində çıxardı. Ona, umrə üçün qurbanlıq nişanı vurmuşdu.

İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 491.
İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 492-493.

557



Müşriklər, yüz dəvə verib onu almaq istədilər. Peyğəmbərimiz; “Əgər, qurbanlıq adıyla
ayırmasaydıq arzunuzu yerinə yetirərdim” buyurmuşdu.
Sağmal dəvələr;
Peyğəmbərimizin Zuleədr və Cəmma otlağında otarılan, Hənna, Səmra, Ureys,
Sə’diyyə, Bəqum, Yəsirə, Dəbba adlarıyla tanınan yeddi sağmal dəvəsi olub.
Peyğəmbərimizin ailəsi onların hər gecə gətirilən üd qab dolusu sütləriylə
dolanardılar.
Ancaq, Peyğəmbərimizin vəfatı əsnasında bunlardan heç biri qalmamışdı.
Rəsulullahın Xanəyi səadətləri
Peyğəmbərimiz, Mədinədə məscidini tikdirdiyi zaman, məscidin yanında
kərpicdən İki otaq da tikdirmiş və üstünü xurma kötüyü və budaqlarıyla örtdürmüşdü.
Həzrəti Aişənin otağnın qapısı məscidə gedən yola tərəf idi. Həzrəti Sevda
üçün düzəldilən otağın qapısı da məscidin üçüncü qapısı olan Ah Osman qapısına tərəf
idi.