Sevgili Peyğəmbərim - 36

rəngində idi. Hökmdar İkinci Mahmud Adli Xanın əmri ilə yaşıl rəngə boyandı. 1872-ci
ildə (Hicri 1289-cu il) Obdüləziz Xanın əmri ilə təzədən boyandı.
Məscidi səadəti tə’mir edilməsi və bəzədilməsi üçün hökmdar Obdülməcid
Xan qədər çox vəsait xəreləyən və çalışan başqa bir nəfər olmamışdır. Harəmeyni tə’mir
etmək üçün yeddi yüz min qızıl xəreləmiş və tə’mir işləri 1861-ci ilə qədər (Hicri 1277ci il) davam etmişdir.
Məscidi Nəbəvinin tə’mir edilməsi üçün minlərlə qızıl sərf edən Hökmdar
Obdülməeid Xan, köhnə şəklini İstanbulda Hırkayi şərif məscidində əbədiləşdirmək
məqsədiylə əmr etmiş, bunun üçün 1850-ci ildə, mühəndis məktəbi müəllimlərindən
mayor rəssam Haeı İzzət Ofəndi Mədinəyə göndərilmişdir. İzzət Ofəndi hər yeri
ölçərək, əlli üç dəfə balacalaşdmlmış bir maketini bir ildə düzəldib İstanbula
göndərincə. Hökmdar Obdülməcid Xanın tikdirdiyi Hırkayi şərif məscidində
saxlanmışdır.
Obdülməcid Xanın tə’mirindən sonra, qiblə divarı ilə Şəbəkəyi səadət
arasındakı məsafə yeddi metr yarım, şərq divarından Qədəmi səadət şəbəkəsinə altı
metr. Şəbəkəyi Şaminin uzunluğu on bir metr, Muvacəhəyi şərifənin şəbəkəsi ilə
Şəbəkəyi Şami arasındakı uzunluq on doqquz metrdir. Məscidi Nəbəvinin qiblə
tərəfindən uzunluğu yetmiş yeddi metr, qiblə divarından Şami divarına qədər olan

445

uzunluq isə yüz on yeddi metrdir. Hüerəyi səadət ilə minbəri şərifin arasında yerləşən
Rövzəyi mütəhhərənin uzunluğu isə on doqquz metrdir.
Hücrəyi səadət ilə minbəri şərif arasında yerləşən Rövzəyi mütəhhərənin
uzunluğu isə on doqquz metrdir. Osmanlılardan sonra, bu müqəddəs yerlərdə bir çox
dəyişikliklər edilmiş, beləcə əcdadımızın düzəltdirdiyi çox qiymətli tarixi əsərlər
yıxılmış və talan edilmişdir.
Rəsulullahı ziyarət etdikdən sonra Bəqi qəbristanhğına getmək, oranı da ziyarət
etmək müstəhəbdir. Sonra digər qəbirləri, ələlxüsus Seyyiduşşühəda (şəhidlərin ağası)
Həzrəti Həmzənin qəbri ziyarət edilməlidir. Yenə Bəqidə Həzrəti Abbas və orda dəfn
edilən Həsən ibn Əli, Zeynəlabidin, oğlu Məhəmməd Baqir və onun oğlu Cə’fəri Sadiq,
Əmirülmö’minin Həzrəti Osman, Rəsulullahın oğlu İbrahim, Rəsulullahın orda dəfn
edilən mütəhhər xanımları, xalası Safiyyə, bir çox Səhabə və Tabiun böyükləri ziyarət
edilməlidir. Bəqidəki Fatimə Məscidində namaz qılınmalıdır. Pərşənbə günü Ühüd
şəhidlərini ziyarət etmək müstəhəbdir. Orda; “Salamun aleykum bima sabərtum.
Fəni’mə uqbəddar. Salamun aleykum ya əhlə darilqavmilmu’minin və inna inşaallahu
an qaribin bikum lahiqun” deyilməlidir. Sonra Ayətəlkürsi və İxlas surəsi oxunmalıdır.
Hücrəyi səadəti ziyarət edənlərin çox məntiqli olması lazımdır. Ürəyində dünya
düşüncələri yer almamalıdır. Məhəmməd əleyhissalamın mübarək nurunun və
dərəcəsinin ucalığını fikirləşməlidir. Dünya işlərini və sözü keçən şəxslərlə görüşüb
qazanc əldə etməyi və alver niyyətiylə edilən duaları Allah Təala qəbul etməz,
istəklərinə qovuşa bilməzlər.
Hücrəyi səadəti ziyarət etmək şərəfli bir ibadətdir. Buna inanmayanların
müsəlmanlıqdan bir payı olduğuna şübhə edilir. Çünki bunlar, Allah Təalaya, Rəsuluna
və bütün müsəlmanlara qarşı gəlmiş olur. Maliki alimlərindən bir neçəsi, Rəsulullahı
(səlləllahu əleyhi və səlləm) ziyarət etməyin vacib olduğunu demişlər. Ancaq, bu
ibadətin ümümiyyətlə müstəhəb olduğu bildirilmişdir.
Təvəssül
Cənabi Peyğəmbərimizə hər zaman; yaradılmamışdan qabaq, yaradıldıqdan
sonra, dünyada İkən və vəfatından sonra, bərzəx, yəni qəbir həyatında təvəssül edilmiş.

446


qiyamət günü dirildikdən sonra Ərasat meydanında və Cənnətdə də ediləcəkdir. Vəsilə,
Allah Təalanın nəzdində yaxınlığa və duaların qəbul edilməsinə səbəb olan hər şeydir.
Rəsuli əkrəm ilə təvəssül etmək, yəni Rəsulullahı Allah Təala nəzdində vəsilə
etmək. Onun yardımını və şəfaətini istəmək caizdir. Bunlar, Peyğəmbər
(əleyhimussalam). Sələfi salihinin, alimlər və digər müsəlmanların etdiyi şeylərdəndir.
Müsəlmanlardan heç kim bunu pis görməmişdir. İndiyə qədər, yalnış e’tiqad sahibləri
xaricində, bunları qəbul etməyən heç kimə rast gəlinməmişdir.
İnsanlığın atası Adəm əleyhissalam yer üzünə endirildiyi vaxt, Cənabi
Peyğəmbərimizə təvəssül etmişdir. Bunu sevgili Peyğəmbərimiz bir hədisində belə
buyurmuşdur; “Adəm əleyhissalam, səhvi səbəbiylə Cənnətdən çıxardılınca; “Ya Rəbbi!
Məni Məhəmmədin hörmətinə bağışla” dedi. Allah Təala “Ey Adəm! Sən Məhəmmədi
hardan tanıyırsan? Hələ mən Onu yaratmamışam” buyurdu. Adəm (əleyhissalam); “Ya
Rəbbi! Məni yaradıb mənə ruh verdiyin zaman, gözümü açıb baxdığımda, ərşin
kənarında “La ilahə illallah, Məhəmmədun Rəsulullah” yazıldığını gördüm. Adını
adınla sevdiyin Odur, dedi. Allah Təala; “Doğru dedin ey Adəm! Məxluqatımdan ən
çox sevdiyim Odur. Onun hörmətinə məğfirət dilədiyin üçün səni bağışladım”
buyur muşdur”. ^ ^ ^
Bir rəvayətə görə də; “O, sənin zürriyyətindən gələcək olan bir Peyğəmbərdir.
Onu yaratmasaydım, səni və övladlarını yaratmazdım. Onu şəfaətçi göstərdiyin üçün
səni bağışladım” buyurmuşdur”.
Bununla əlaqəli minlərlə misal vardır. Bunlardan bir neçə dənəsi aşağıda
verilmişdir; “İki gözü kor olan bir adam, gözlərinin açılması üçün Rəsulullahdan dua
etməsini istədi. Rəsulullah (səlləllahu əleyhi və səlləm) də; “İstəsən dua edərəm. Ancaq,
səbr edib dözsən, sənin üçün daha yaxşı olar” buyurdu. “Səbr etməyə heyim qalmadı.
Dua etməyiniz üçün yalvarıram” dedi. “Elə isə, dəstəmaz alıb bu duanı oxu!” buyurdu.
“Allahummə inni əsəlukə və ətəvəccəhu ileykə bi nəbiyyİkə Məhəmmədin
nəbiyyirrəhməti. Ya Məhəmməd! İnni ətəvəccəhu bİkə ila Rəbbi fi hacəti litaqdiyə
Allahummə şəffihu fiyyə”.
O adam, bu duanı oxuyunca, Allah Təala qəbul edərək gözlərinin açıldığını
hədis alimlərindən İmamNəsayi nəql etməkdədir.

Hakim, dl-Müstədrək, II, 672; İbn Kəsir, əs-Sird, I, 320.
Heysəmi, Məcməuz-Zəvaid, VIII, 198.

447

Rəsulullaha təvəssül edilməsi ilə əlaqəli Osman ibn Hənif Həzrətləri bu
hadisəni nəql etmişdb ki; “Osman ibn Əffan xəlifə ikən, böyük bir çətinliyə düşən bir
nəfər, Xəlifəyə öz dərdini danışmağa utandığı üçün mənə danışmışdı. Mən də Ona;
“Vaxt itbmədən dəstəmaz al! Məscidi səadətə get! Yuxarıda deyilən duanı oxu, istəyini
bildb” dedim.
Adam, dua etdikdən sonra Xəlifənin olduğu yerə gedib hüzuruna çıxardılmış.
Xəlifə onu səccadəsi üstündə oturdub, dərdini dinləmiş və qəbul etmişdi. Adam, işinin
birdən-birə həll edildiyini görüncə, sevinərək mənim yanıma gəldi. “Allah Təala səndən
razı olsun! Xəlifəyə sən deməsəydin, çətinlikdən xilas ola bilməyəcəkdim” dedi. O,
mənim Xəlifə ilə görüşdüyümü zənn eləybdi.
Həzrəti Ömər xəlifə İkən qıtlıq baş verdi. Əshabi kiramdan Bilal ibn Hars,
Rəsulullahın türbəsinə gedib; “Ya Rəsulallah! Ümmətin aclıqdan az qala ölsün. Yağış
yağması üçün sənə təvəssül edərək yalvarıram” dedi. Rəsulullah o gecə röyasında
görünüb; “Xəlifənin yanına get! Məndən salam de! Yağış duasına çıxsın!” buyurdu.
Həzrəti Ömər yağış duasına çıxınca, yağış yağmağa başladı.
Allah Təala sevdiklərinin xətri üçün, duaları qəbul etməkdədir. Allah Təala,
Məhəmməd əleyhissalamı çox sevdiyini bildirmişdb. Bunun üçün bir adam,
“Allahummə inni əsəlukə bicahi Nəbiyyİkəl-Mustafa” deyərək bir dua etsə, duası rədd
olunmaz. Bununla birlikdə, xırda-xuruş dünya işləri üçün Rəsulullaha təvəssül etmək
ədəbə münasib düşməz.
Burhanəddin İbrahim Maliki buyurmuşdur ki; “Çox ac olan kasıb bir nəfər.
Hücrəyi səadətə gedib; “Ya Rəsulallah! Qarnım acdır” dedi. Bb az sonra başqa biri
gəlib, kasıb adamı evinə aparıb, qarnını doyuzdurdu. Kasıb etdiyi duanın qəbul
olduğunu deyincə, “Qardaşım! Ailə-uşağından ayrılıb uzaq yollardan əzab-əziyyətlərlə
Rəsulullahı ziyarət üçün gəldin. Bb tİkə çörək üçün Rəsulullahın hüzuruna çıxmaq heç
yaraşar? O yüksək hüzurda Cənnəti və əbədi ne’mətləri istəməbydin! Burda istənilən
şeyləri Allah Təala rədd etməz” dedi. Rəsulullahı ziyarət etmək şərəfinə qovuşanlar,
qiyamət günündə şəfaət etməsi üçün dua etməbdb”.
İmam Əbu Bəkbi Mukri, bb gün İmam Tabərani və Əbu Şeyx ilə Məscidi
səadətdə oturmuşdular. Bb neçə gündən bəri bb şey yemədikləri üçün çox acımışdılar.
İmam Əbu Bəkir dözə bilməyərək; “Acam ya Rəsulallah!” dedikdən sonra, bb küncdə
oturdu. Seyyidlərdən bb zat, İki qulluqçusu ilə gələrək; “Qardaşlarım! Babam

448


Rəsulullahdan kömək istəmisiniz. Sizi doyuzdurmağımı əmr etdi” dedi və gətirdiklər
yeməkləri birlikdə yedilər. Artıq qalanını da onlar üçün qoyub getdilər.
İslam alimlərindən Əbu Abdullah Məhəmməd Məraqəşi (Vəfatı 683/1284),
‘"Misbahuz-zulam"' adlı qiymətli kitabında Rəsulullaha təvəssül edərək muradlarına
qovuşan yüzlərlə müsəlmanı və dualarını ətraflı şəkildə yazmaqdadır. Rəsulullaha
təvəssül edərək muradlarına qovuşanlardan biri də, Məhəmməd ibn Munkədbdir. Belə
nəql etmişdb ki; “Bb adam, atama səksən qızıl əmanət verib cihada getmişdi. “Bunları
saxla! Çox möhtac olan birisinə də kömək edə bilərsən” demişdi. O aralar Mədinədə
qıtlıq baş verdi. Atam qızılların hamısını aclıqdan qovrulanlara payladı. Daha sonra
qızılların sahibi gəlib əmanətini istədi. Atam; “Bb gün sonra gəf’ dedi. Hücrəyi səadətə
gedib, səhərə qədər Rəsulullaha yalvardı. Gecə yarısı bb adam gəlib; “Uzat əlini!” dedi.
Bb kisə qızıl verib, gözdən itdi. Atam evdə qızılları sayıb səksən ədəd olduğunu
görüncə, sevinərək dərhal sahibinə qaytardı”.
İmam Məhəmməd Musa Həzrətləri, bu kitabında başına gələn bb hadisəni belə
nəql edb ki; “637-ci ildə (Miladi 1239-cu il) Sadər qalasından seçgin bir camaatla
birlikdə çıxdıq. Yanımızda bizə bələdçilik edən bir nəfər də vardı. Bir müddət getdikdən
sonra suyumuz qurtardı. Su axtarmağa başladıq. Mən də fürsətdən istifadə edib pişova
getmək üçün aralandım. Bu əsnada yuxu mənə güc gəldi. Necə də olsa, gedərkən məni
oyandırarlar deyib, yuxuya getdim. Oyandığımda, özümü çölün ortasında tək-tənha
gördüm. Dostlarım məni yaddan çıxardıb getmişdilər. Tək olduğum üçün yaman
qorxdum. Çöldə, o tərəf, bu tərəfə getməyə başladım. Harda olduğumu, hara
gedəcəyəm! bilmirdim. Hər tərəf qum idi. Bir az sonra hava qaraldı. Bir yerdə səfərə
çıxdığımız qafilənin izi-tozu belə yox idi. Mən, gecə qaranlığında tək-tənha qalmışdım.
Qorxum daha da çoxaldı. Həyəcanlanıb daha sür’ətlə getməyə başladım.
Bb müddət getdikdən sonra, çox susdamış və yorulmuş bb halda yerə yıxıldım.
Artıq həyatımdan ümidimi kəsmiş, ölümümün yaxınlaşdığını hiss edbdim. Susuzluq və
yorğunluqdan, əziyyət və ələmim həddən artıq çox idi. Bbdən ağlıma gəldi və gecə
qaranlığında; “Ya Rəsulallah! Özünü çatdır! Səndən, Allah Təalanın izniylə yardım
etməyini istəybəm!” deyə dua etdim.
Sözümü qurtaran kimi, bbinin məni çağırdığını eşitdim. Səsin gəldiyi tərəfə
baxdığımda gecə qaranlığında, ətrafına işıq saçan, ağ-appaq paltarlar geyinmiş, o
zamana qədər heç görmədiyim bb nəfərin məni çağırdığını gördüm. Mənə yaxınlaşıb

449

əlimdən tutdu. O əsnada bütün yorğunluğum və susuzluğum yox oldu. Təzədən
doğulmuş kimi oldum. Onu özümə yaxın hiss etdim. Əl-ələ bir müddət yol getdik.
Həyatımın ən şirin məqamlarından birini yaşadığımı hiss etdim. Bir qum təpəcəyini
aşınca, birlikdə səfərə çıxdığım qafilənin işıqlarını görüb, dostlarımın səslərini eşitdim.
Onların yanına yaxınlaşdıq.
Mənim mindiyim heyvan ən dalda onları tə’qib edirdi. Birdən gəlib qabağımda
dayandı. Miniyimi qabağımda görüncə, sevindiyimdən nə edəcəyimi bilmədim. Mən
qışqırınca, mənimlə gələn zat əlini əlimdən çəkdi. Sonra əlimdən tutub miniyimə
mindirdi. Sonra da; “Bizdən bir şey istəyəni və kömək diləyəni əh boş dala
qaytarmarıq” deyərək çıxıb getdi. O zaman. Onun Rəsulullah olduğunu başa düşdüm. O
çıxıb gedərkən, ətrafına yaydığı nurların gecə qaranlığında göyə tərəf yüksəldiyi
görülürdü. O gözümdən itincə birdən ağlım başıma gəldi. “Necə oldu ki, mən
Rəsulullahın əlini, ayağını öpmədim?” deyə özümü danladım. Amma, artıq olan olmuş,
keçmiş fürsət əldən çıxmışdı.
Əbul-Xayr Əxda, Mədinədə beş gün ac qalmışdı. Hücrəyi səadətin yanına
gəlib, Rəsulullaha salam vermişdi. Ac olduğunu bildirmişdi. Bir tərəfdə uzanıb
yatmışdı. Röyada, Rəsulullahın gəldiyini gördü. Sağında Əbu Bəkiri Siddiq, solunda
Ömər Faruq və qabağında Əliyyul-Murtəza vardı. Həzrəti Əli gəlib, ya Əbəl-Xayr!
Qalx, niyə yatırsan? Rəsulullah gəlir, dedi. Dərhal qalxdı. Rəsulullah gəlib, böyük bir
çörək verdi. Əbul-Xayr belə demişdir ki; “Çox ac olduğum üçün dərhal yemeyə
başladım. Yarısı qurtarınca oyandım. Qalan yarısını əlimdə gördüm”.
Əhməd ibn Məhəmməd Sufi belə demişdir ki; “Hicaz səhralarından çox
çətinliklə keçərək Mədinəyə gəldim. Hücrəyi səadətin yanında Rəsulullaha salam
verdim. Bir tərəfdə oturub yatdım. Yuxuda Rəsulullah görünüb; “Əhməd gəldin?
Ovucunu aç!” buyurdu. Ovucumu qızılla doldurdu. Oyandığımda əllərim qızılla
doluydu.
İmamı Səmhudi, qapısının açarını itirmişdi. Tapa bilməyib Hücrəyi səadətin
qabağına gəlib; “Ya Rəsulallah! Evin açarını itirdim. Evimə girə bilmirəm” dedi. Bu
dəmdə bir uşaq açarı gətirib verdi. Elşaq; “Bunu yerdən tapdım, sizindi görəsən?” dedi.
Kilisli Mustafa İşqi Əfəndi, "'Məvaridi Məcidiyyə” adlı tarix kitabında belə
nəql edir ki; “Mə kk ədə iyirmi il qaldım. 1247-ci ildə (miladi 1831-ci il) altmış qızıl
yığıb, ailə-uşaqla birlikdə Mədinəyə gəldik. Qızılları yolda xərcləyib qurtardım. Bir

450


tanışımın evində qonaq qalıb Hücrəyi səadətə gəldim. Rəsulullahdan yardım istədim.
Üç gün sonra, qaldığım evə bir bəy gələrək, mənim üçün bir ev kirayə tutduğunu
söylədi. Əşyalarımı ora daşıtdırdı. Bir illİk kirayə pulunu ödədi. Bir neçə ay sonra, bir
ay xəstə yatdım. Evdə yemək və satılası bir şey qalmamışdı. Həyat yoldaşımın
köməyiylə evdən çıxıb, Rəsulullahın türbəsinə gedib çəkdiyim çətinliklərimi dilə gətirib
yardım diləmək istədim. Əllərimi açınca, dünyalıq istəməkdən utandım. Bir şey deyə
bilmədim. Təzədən evimə qayıtdım.
Ertəsi gün, bir nəfər gəlib, filan ağa bu qızılları sənə hədiyyə göndərdi, dedi.
Qızıl kisəsini aldım. Dolanışığımız qaydasına düşdüsə də, xəstəl ik dən xilas ola
bilmədim. Bir təhər Hücrəyi səadətin qabağına gəlib, Rəsulullahdan şəfa istədim.
Məsciddən çıxıb, heç kimdən kömək istəmədən evimə qədər gələ bildim. Evə girərkən
xəstəliyimdən əsər-əlamət qalmamışdı. Göz dəyməməsi üçün, bir neçə gün küçəyə əsa
götürüb çıxdım. Ancaq, pulum qurtarmışdı. Ailə-uşağı qaranlıqda qoyub. Məscidi
Nəbəviyə gəldim. Xiftən namazından sonra, dərdimi Rəsulullaha açdım. Yolda
tanımadığım bir nəfər mənə yaxınlaşıb bir kisə verdi. İçində, hər biri doqquz quruş
dəyərində qırx doqquz qızıl vardı. Mum və evə lazım olan əşyalar alaraq evə gətirdim.
''Şəqaiqi Nu 'maniyyə” kitabının tərcüməsinin İkinci cildində deyilir ki.
Osmanlı dövlətinin ilk Şeyxülislamı və dövrün mücəddidi olan böyük İslam alimi
Mövlana Şəmsəddin Məhəmməd ibn Həmzə Eənarinin gözləri toran görməyə başladı.
Bir gecə, Rəsulullah; “Таһа surəsini təfsir et!” buyurduqda, “Elca hüzurunuzda, Qur’ani
Kərimi təfsir etməyə gücüm çatmadığı kimi, gözlərim də görmür” demiş.
Peyğəmbərlərin təbibi olan Rəsulullah, mübarək yapıncısından bir parça pambıq
çıxardıb, mübarək ağzının suyuyla islatdıqdan sonra, gözlərinin üstünə qoymuşdu.
Molla Eənari yuxudan oyanıb, pambığı gözlərinin üstündə olduğunu hiss edərək
götürmüş, görməyə başlamışdı. Allah Təalaya həmd və şükr etmişdir. Pambıq parçasını
saxlayıb, öldüyü zaman gözlərinin üstünə qoyulmasını vəsiyyət etmişdir. O, 834-cü ildə
(Miladi 1431-ci il) Bursada vəfat edincə, vəsiyyətini yerinə yetirdilər.
Abbasi xəlifələrindən Əbu Cə’fər Mənsur, Məscidi Nəbəvi içində İmam Mal ik
ilə danışırmış. İmam Malik; “Ey Mənsur! Bura Məscidi səadətdir! Yavaş səslə danış!
Haqq Təala, Hücurat surəsində məalən; “Səsinizi Rəsulullahın səsindən daha yüksək
qaldırmayın!”^^^ buyuraraq, bir camaatı danlamışdır. “Rəsulullahın yanında yavaş səslə
əl-Hücürat, 49/3.

451


danışanlar”^^^ ayəsi ilə də yavaş danışanlar təqdir edilmişdir. Rəsulullaha vəfat etdikdən
sonra ehtiram göstərmək, sağ İkən hörmət etmək kimidir” demiş.
Mənsur başını yana salaraq; “Ya Əba Abdullah! Qibləyə tərəf, yoxsa Qəbri
səadətə tərəf dayanmaq lazımdır?” deyə soruşmuş. İmam Malİk Həzrətləri;
“Rəsulullahdan üzünü döndərmə! Qiyamət gününün şəfaətçisi olan o uea Peyğəmbər
(səlləllahu Təala əleyhi və səlləm), qiyamət günü sənin və atan Adəm əleyhissalamın
xilas olması üçün vəsilə olaeaqdır. Qəbri səadətə qayıdaraq və Rəsulullahın mübarək
ruhuna sarılaraq şəfaət istəməlisən! Nisa surəsinin 64-oü ayəsində məalən; “Nəfslərinə
zülm edənlər, sənə gəlib, Allah Təaladan məğfirət diləyərsə və Rəsulum da onların
bağışlanması üçün dua edərsə, Allah Təala tövbələri qəbul edən və mərhəmət
göstərəndb” buyurmuş. Bu ayənin, Rəsulullaha təvəssül edənlərin tövbələrinin qəbul
olunaeağını söz verməkdədb, buyurulmuşdur. Bundan sonra. Mənsur oturduğu yerdən
qalxıb, Hüerəyi səadətin qabağında dayandı; “Ya Rəbbi! Bu ayədə. Rəsuluna təvəssül
edənlərin tövbəsini qəbul edəeəyinə dab söz verdin. Mən də, uea Peyğəmbərinin yüksək
hüzuruna gəlib səndən məğfirət diləybəm. Özü sağ İkən məğfirət diləyib bağışladığın
qulların kimi, məni də bağışla! Ya Rəbbi! Nəbiyyur-rəhmə olan uea Peyğəmbərinə
təvəssül edərək sənə yalvarıram. Ey Peyğəmbərin ən üstünü olan Məhəmməd
əleyhissalam! Sənə təvəssül edərək. Rəbbimə yalvardım. Ya Rəbbi! O uea Peyğəmbəri
mənə şəfaətçi eylə!” deyərək yalvarmağa başladı. Arxası qibləyə, üzü Muvaeəhəyi
səadət pəneərəsinə tərəf dayanıb, ayaq üstündə durub dua etdi. Minbəri Nəbəvi sol
tərəfində qalmışdı.
İmam Malikin Xəlifə Mənsura verdiyi nəsihət Hüerəyi səadətin qabağında dua
edənlərin çox diqqətli olmaları lazım gəldiyini göstərməkdədir. O məqama münasib
ədəb və ehtbamı göstərməyənlərin. Mədinəyi münəvvərədə çox qalmalarının doğru
olmadığı buyurulmuşdur.
Anadolu kəndililərindən biri. Mədinəyi münəvvərədə illərlə qalmış, orda
evlənmiş və Hüerəyi səadətdə müəyyən bir xidmətə gbmişdi. Bir gün möhkəm bir
qızdırma xəstəliyinə tutuldu və eanı ayran istədi. “Əgər kəndimdə olsaydım, qatıqdan
ayran düzəltdbib içərdim” xəyalını ürəyindən keçbtdi. O geeə, Rəsulullah, yuxuda
Şeyxul-Harəmin gözünə görünüb, o adamın gördüyü işin başqa birisinə verilməsini əmr
etdi. Şeyxul-Harəm; “Ya Rəsulallah! O xidməti, ümmətindən filankəs yerinə yetbb”
əl-Hücürat, 49/4.

452



deyincə; “O adama de! Kəndinə gedib, ayran içsin!” buyurdu. Ertəsi gün bu əmr
bildirilincə, kəndli, baş üstünə, deyərək öz ölkəsinə getdi.
Ancaq ürəkdən keçən bir xəyal bu qədər zərər verirsə, Allah qorusun zarafat
belə olsa, yersiz bir sözün yaxud ədəb-ərkana zidd bir hərəkətin nə qədər böyük bir
zərəri olacağı burdan başa düşülməlidir.
Salavati Şərifə Oxumağın Əhəmiyyəti və Fəziləti
Cənabi Peyğəmbərimizin adının çəkildiyi və yazıldığı zaman, hörmət və
ehtiram ifadəsi olaraq. Ona salavati şərifə oxumaq, ən əhəmiyyətli vəzifələrimizdən
biridir. Qur’ani Kərimdə Əhzab surəsinin 56-cı ayəsində məalən; “Həqiqətən Allah
Təala və mələkləri. Peyğəmbərə səlat edərlər (Şərəf və şanını ucaldarlar). Ey iman
edənlər! Siz də Ona səlat edin və Ona səmimi qəlb ilə itaət edin” buyurulmuşdur.
Təfsir alimləri bu ayədə zİkr edilən səlat sözünün, “Allah Təaladan rəhmət,
mələklərdən istiğfar və mö’minlərdən dua” mənalarına gəldiyini bildirmişlər. Bütün
İslam alimləri, Cənabi Peyğəmbərimizin mübarək adlarından biri eşidildiyi, yazıldığı və
söyləndiyi zaman, salavati şərifə yazmaq və oxumağın birincisində vacib, İkincisində
isə müstəhəb olduğunu ittifaqən bildirmişlər.
Allah Təaladan bir şey istəyən kəs, əvvəlcə Allah Təalaya həmd və səna
etdikdən sonra, Rəsulullaha səlat oxumalıdır. Belə bir dua qəbul edilməyə çox layiqdir.
İki səlat ilə (duanın əvvəlində və axırında) oxunan dua rədd edilməz.
Əbu Təlhə Həzrətləri belə nəql etmişdir ki; “Rəsulullahın hüzuruna girmişdim.
Onu, daha əvvəl əsla görmədiyim bir sevinc və xoşnudluq içində gördüm. Səbəbini
soruşduğumda; “Necə sevinməyim ki? Bir az əvvəl Cəbrayıl (əleyhissalam) müjdə
verdi. Allah Təala buyurdu ki; “Ümmətimdən biri sənə bir salavat oxuyunca, Allah
Təala onun müqabilində ona on salavat verər, dedi” buyurdu”.
Bu mövzudakı hədislərdən bəziləri belədir; “Yanında adım çəkildikdə mənə
səlatu salam verməyən kəsin üzü qara olsun. Ramazan ayı girdikdən sonra, ayın
qurtarmasına qədər günahlarının bağışlanması üçün heç bir şey etməyən kəsin də üzü
qara olsun. Ana və atasının yaşlı vaxtlarına qədər yaşayıb, ancaq onların xeyir-duasını
alıb Cənnətə girə bilməyən kəsin də üzü qara olsun”.

Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, III, 102; İbn Əbi Şeybə, əl-Musannsf, II, 399.

453


“Yanında adım çəkildiyində, mənə səlatu salam verməyən kəs, ən çox paxıllıq
edəndir”.
Əbu Humeyd əs-Saidi Həzrətləri belə nəql edir ki; “Səhabəyi kiramdan
bəziləri, Rəsulullahdan soruşub dedilər ki; “Ya Rəsulallah! Sənə neeə səlatu salam
verək?” Rəsulullah buyurdu ki; “Allahummə saili alə Muhammədin və əzvaeihi və
zurriyyətihi kəma salleytə alə İbrahimə və barİk alə Muhammədin və əzvaeihi və
zurriyyətihi kəma barəktə alə İbrahimə innəkə hamidun məeid” deyin”.
Bəzi salavati şərifələr belədir; “Əleyhissalam”, “Səlləllahu əleyhi və səlləm”,
“Allahummə saili alə seyyidina Muhamməd”, “Allahummə saili alə Muhəmmədin və
alə Ah Muhamməd, kəma salleytə alə İbrahimə və alə Ah İbrahim...”, “Allahummə saili
alə Muhammədin və alə alihi və sahbihi əemain”, “Əleyhissəlatu vəssalamu
vəttəhiyyə”, “Aleyhi və alə eəmii minəs-salavati ətəmmuha və minəttəhiyyəti
eymənuha”.
Bir nəfər də belə nəql etmişdir ki; “Dostlarımdan biri göndərdiyi bir məktubda,
Rəsulullahın mübarək adının keçdiyi hər yerə “Səlləllahu əleyhi və səlləm, təslimən
kəsirən kəsira” deyə yazmışdı. Görüb səbəbini soruşduğunda; “Gəneliyimdə hədis
kitabları yazdım. Rəsulullahın mübarək adını yazdıqea salavatı yazmazdım. Röyada
Aləmlərin sahibini görüb yanına getdim. Mübarək üzünü məndən çevirdi. O biri tərəfinə
keçdim, yenə üzünü çevirdi. Qabağamda durub; “Ya Rəsulallah! Nə üçün mənim üzümə
baxmırsınız?” deyə soruşdum. Buyurdu ki; “Çünki, sən kitabında mənim adımı yazınea,
mənə səlat vermədin!” O zamandan bəri Onun adını, həmişə səlat ilə birlikdə yazıram”
dedi”.
Hədisdə; “Hər kim mənə bir dəfə səlat etsə, Allah Təala ona on dəfə səlat
(rəhmət) edər, onun on günahını bağışlayar və dərəeəsini on qat uealdar”.
“Qiyamət günü mənə ən yaxın olan, mənim şəfaətimə ən layiq olan, mənə ən
çox səlatu salam verən kəsdir”.
Haqq Təala Həzrəti Musaya; “Ey Musa, dilinə sözündən, ürəyinə xəyalından,
bədəninə ruhundan, gözünə nurundan daha yaxın olmağımı istəyərsən?” buyurdu. Bəh,
ya Rəbbi dedi. “O halda. Məhəmmədə (səlləllahu əleyhi və səlləm) çox salavat gətir”
buyurdu. “Ey Musa, qiyamət günü, susuzluq çəkməməyi istəyərdin?” buyurdu. Bəh, ya

Əhməd Şami, Sübülül-Huda, XII, 434.

454



Rəbbi, dedi. “O halda, Məhəmmədə (səlləllahu əleyhi və səlləm) çox salavat gətir”
buyurdu.
Peyğəmbərimiz buyurmuşdur ki; “Qiyamətdə hər məqamda mənə ən yaxın
olanınız, dünyada mənə çox salavat oxuyanınızdır. Cümə günü və geeəsi mənə yüz
salavat oxuyanın Allahu Təala yüz ehtiyaeım görər. Bunların yetmişi axirət, otuzu da
dünyaya aid işlərdir. Sonra, Allah Təala bir mələklə bu səlatları mənim qəbrimə
gətirdər. Sizə gələn bir hədiyyə kimi olar. O mələk, mənə salavat göndərənin adını,
əslini və qəbiləsini çatdırar. Mənim yanımdakı ağ bir səhifəyə nüsxəsini köçürdər.
Mənim öldükdən sonra bilməyim, sağ İkən də bilməyim kimidir”.
“Pərşənbə günü gəlincə, Allah Təala yanında gümüş dəftər və qızıl qələmlər
olan mələklər göndərər. Pərşənbə günü və Cümə gecəsi Peyğəmbərə çox səlat
oxuyanları yazarlar”.
“İki müsəlman üzbəüz gəlib müsafəha, yəni əl sıxsalar və Peyğəmbərə salavat
oxusalar, bir-birindən ayrılmadan qabaq əvvəlki və sonrakı günahları bağışlanar”.
“Biriniz məscidə girincə. Peyğəmbərə salam versin və; “ya Rəbbi! Məni
şeytandan qoru!” desin!”.
Bir rəvayətdə də; “Çıxarkən, “Allahummə inni əsəlukə min fəzlİkə” desin.
“Duanın əvvəli Allah Təalaya səna (Həmd) və Rəsulullaha salavat olmayınca,
dua pərdə arxasında qalar. Əvvəlində həmd və salavat olan dua qəbul olunar”.
“Rəsulullaha və Əhli-əyalına salavat oxumadıqca dua ilə səma arasında pərdə
örtülü qalar. Salavat oxununca bu pərdə yırtılar və dua səmaya çıxar. Oxumayınca dua
dala qayıdar”.
“Bir məclisdə Allah Təala zİkr edilməz və Rəsulullaha səlat edilməsə,
ordakıların başının üstündə qamçı olar. Allah istəsə onlara əzab edər, istəsə bağışlayar”.
“Qulağı cingildəyən məni xatırlasın və mənə səlat oxusun”.
“Bir işə niyyət edən, o barədə məsləhətləşsin. Allah Təala işində ona rüşd
(bacarıq) ehsan edər. Hər kim bir söz demək istəyib yaddan çıxartsa, mənə səlat oxusun.
Çünki, mənə edəcəyi səlatında, sözü üçün xələf vardır. Ümid edilər ki, o sözü
xatırlayar”.

Əbu Nuaym, Hilyətul-Övliya, VI, 33.
Beyhəqi, Şuabul-İman, III, III; İbn Əsakir, TarixuDəməşq, LIV, 301.
ibn Əbi Şeybə, əl-Musannəf, I, 374; VII, 124; Əbu Nuaym, Hilyətul-Övliya, VIII, 139.
Tirmizi, “Filən”, 78; Suyuti, Camiul-Əhadis, III, 457.

455


“Xeyirli bir işə Allahın adı və mənə səlat ilə başlanmazsa, o işin axm yoxdur
və bütün bərəkəti yox olmuşdur”/^^
İslam böyüklərindən Əbu Həfs Kağidi vəfat edincə birisi onu röyasında görüb,
“Allah Təala sənə nə etdi?” deyə soruşdu. O; “Mənə rəhmət və məğfirət edib, məni
Cənnətə qoydu” dedi. “Hanı səbəblə?” deyə soruşdu. Məni mələklərin yanında saxlatdı.
Günahlarımla Rəsulullaha oxuduğum salavatlarımı hesab etdilər. Salavatım daha çox
gəldi. Allah Təala onlara; “Ey mələklərim, işinizi qurtardınız. Başqa hesaba çəkməyin.
Onu Cənnətimə aparın” buyurdu, deyə cavab verdi.
Sələfdən biri belə nəql etmişdir ki; “Bir yerdə hədis öyrəndiyimiz bir dostum
vəfat etdi. Röyada onu kürəyində yaşıl paltarlar geyinmiş halda gördüm. Səbəbini
soruşduğumda; “Hər hədisdə gördüyüm Rəsulullahın adının yanında, “səlləllahu əleyhi
və səlləm” yazardım. Haqq Təala onun mükafatını bununla verdi” dedi.
Yenə sələfdən başqa birisi belə nəql etmişdir ki; “Bir katib qonşum vəfat etdi.
Onu yuxumda gördüm. “Allah Təala sənə nə etdi?” deyə soruşdum. O da; “Bağışladf’
dedi. Mən; “Hansı səbəblə?” dedim. O; “Rəsulullahın adını hər yazdığım zaman
“səlləllahu əleyhi və səlləm” sözünü də birlikdə yazdığım üçün” dedi.
Əbu Süleyman Darani belə nəql etmişdir ki; “Hədis yazarkən.
Peyğəmbərimizin adını yazdıqca, “səlləllahu aleyhi” deyə yazar “və səlləm” sözünü
yazmazdım. Röyada Peyğəmbərimizi gördüm. Mənə buyurdu ki; “Ey Əba Süleyman,
hədisdə adımı yazdığın zaman səlatla birl ik də “və səlləm” sözünü də yaz. O dörd
hərfdir. Hər hərfinə görə on savab vardır. Yazmasan qırx savabı tərk edirsən,
deməkdir”.
Başqa birisi də Peyğəmbərimizin adını belə yazmağı adət etmişdi. Ona
Rəsulullah, röyasında görünüb; “Sənə nə olub ki, mənə səlatı bütöv şəkilfə yazmırsan?”
buyurdu.
Əbu Bəkiri Siddiq də belə buyurmuşdur; “Unutmağından qorxan, Rəsulullaha
çox salavat oxusun”.
Salihlərin böyüklərindən Məhəmməd ibn Səid ibn Mutarrıf belə nəql etmişdir
ki; “Hər gecə yatacağım zaman müəyyən miqdarda səlat oxuyardım. Bir gecə röyada,
Rəsulullah gəlib içəri girdi. Otağımın içi nurla doldu. Sonra mənə tərəf gəlib; “Yaxın
gəl ki, mənə çox salavat oxuyan ağzından öpüm” buyurdu. Mən də ağzımı tutmağa
Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, II, 359; Əbdurrəzzaq, əl-Musannəf, XI, 163.

456



utanıb, yanağımı uzatdım. Mübarək ağzıyla öpdü. Hövlang yuxudan ayıldım. Otağımın
içi müşg iyi ilə dolmuşdu. Səkkiz gün yanağımdan o xoş ətirli iy getmədi.
Sələfin böyüklərindən Xəllad ibn Kəsir vəfat edincə, başı altında; “Bu Xəllad
ibn Kəsirin Cəhənnəmdən xilas bəratidir” deyə yazılmış bir kağız tapdılar. Qohuməqrabalarına, bu adamın əməli nə idi, deyə soruşdular. Onalar da; “Hər Cümə günü
salavat oxuyardı” dedilər.
Şeyx Ayninin '"Zeynul-Məcalis'” əsərində belə yazılmışdır; “Rəsulullah,
“Qiyamət günü üç qrup, heç bir şeyin kölgəsinin olmadığı vaxtda Ərşin kölgəsinin
altında kölgələnirlər” buyurdu. Onların kim olduqlarını soruşdular. “Ümmətimi