Sevgili Peyğəmbərim - 12

səndən daha şərəfli bir nəfər yaratmadı. Ümmətin də, bütün ümmətlərdən üstündür.
Mən sənin ümmətinin halına, ata və analarından daha çox yanıram” dedi. “Səndən bir
xahişim vardır. Ümmətim zəyifdir. Onlarla mehriban rəftar edib, ruhlarını əziyyət
vermədən alarsan” dedim. O; “Səni ən son peyğəmbər olaraq göndərən və özünə həbib
edən Allah Təalanın haqqı üçün, Allah Təala hər gecə və gündüzdə yetmiş dəfə;

əl-Məryəm 19/57.

143



“ümməti Məhəmmədin ruhlarını əziyyətsiz və ağrısız al” deyə əmr edir. Bunun üçün
mən də sənin ümmətinə, ana və atalarından daha artıq şəfqət göstərirəm” dedi.
Sonra göyün beşinei qatına çıxdıq, orada Harun əleyhissalamla qarşılaşdıq.
Mənə “Salam” dedi və xeyir-dua etdi.
Beşinei qat göyün mələklərinin ibadətlərini də gördüm. Hamısı ayaqda
duraraq, ayaq barmaqlarına baxır, əsla başqa yerə baxmadan, yüksək səslə təsbeh
edbdilər. Cəbrayıldan əleyhissalam; “Bu mələklərin ibadəti belədir?” deyə soruşdum.
“Bəli, Haqq Təaladan dilə ki, bu ibadəti ümmətinə nəsib etsin” dedi. Dua etdim. Cənabi
Haqq ehsan etdi.
Sonra göyün altıneı qatına çıxdıq. Orada Musa əleyhissalam ilə qarşılaşdıq.
Mənə “Salam” dedi və xeyir-dua etdi. Sonra yeddinei qat göyə yüksəldik və eyni sual
eavabdan sonra İbrahim əleyhissalamı Beyti Mə’mura arxasını çevbmiş gördüm. Bu
Beyti Mə’mura, hər gün yetmiş min mələk gbər (bir daha heç vaxt növbələri gəlməz),
ibrahim əleyhissalama salam verdim. Salamımı aldı. “Salam olsun sənə saleh
peyğəmbər, saleh oğul” dedi. Sonra; “Ey Məhamməd! Cənnətin yeri çox gözəl və
torpağı da təmizdir. Ümmətinə de ki, ora çox ağae əksinlər” dedi. “Cənnətə ağae neeə
əkilir?” dedim. “La hovlə vəla qüvvətə illa billah”. (Bb rəvayətdə isə; “Sübhanallahi
vəlhəmdulillahi və la ilahə illallahu vallahu əkbər”) təsbehini oxuyaraq” dedi. (Cəbrayıl
əleyhissalam) sonra məni, Sidrətulmüntəhaya apardı. Sanki onun yarpaqları fil
qulaqları, meyvələri də bürelər idi.''*^ O Allah Təalanın əmrlərindən hər hansı bbisiylə
qarşılaşdığında, elə dəyişirdi və gözəlləşbdi ki, Allah Təalanın yaratmış olduğu
məxluqatından heç kim onun gözəlliyini vəsf edə bilməz.
Cəbrayıl əleyhissalam, Sidrətulmüntəhanın o tərəfinə qədər məni yola saldı və
mənimlə vidalaşdı. Dedim ki; “Ey Cəbrayıl! Məni burada tək qoyursan?” Cəbrayıl
əleyhissalam çətin vəziyyətə düşdü. Haqq Təalanın heybətindən titrəməyə başladı və;
“Ey Məhəmməd! Əgər bb addım da atsam, Allah Təalanın böyüklüyündən həlak
olaram. Bütün bədənim yanar, yox olaram” dedi”.
Aləmlərin sahibi buraya qədər Cəbrayıl əleyhissalam ilə gəlmişdi. Cəbrayıl
əleyhissalam, burada özünü, altı yüz qanadını açmış, hər bir qanadında inei və

Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, III, 164; IV, 208; İbn Əbi Şeybə, əl-Musannəf VII, 427; Darəqutni,
əs-Sünən, I, 25, 40; Beyhəqi, əs-Sünən, I, 265; Qazı İyaz, Şifayi Şərif, s. 179; Əhməd Şami, SübülülHuda, III, 170.

144


yaqutların şö’lə saçdığı yaradılmış olduğu surətiylə, Rəsulullaha göstərdi. Sonra
parlaqlığı günəşdən daha parlaq, Rəfrəf adında yaşıl bir Cənnət arabası gəldi.
Dayanmadan Allah Təalanın zikriylə məşğul olur, aləmi təsbeh sədası doldururdu.
Cənabi Peyğəmbərimizə salam verdi. Rəsulullah Rəfrəfin üstündə oturdu. Bir
göz qırpımında çox yüksəklərə çıxdılar, hicab deyilən yetmiş min pərdədən keçdilər.
Hər hicabın arasında çox məsafə var idi. Hər pərdədə vəzifəli mələklər vardı. Rəfrəf
Cənabi Peyğəmbərimizi bb-bir o pərdələrdən keçbtdi. Beləcə; kürsü, ərş və ruh
aləmlərini aşdılar.
Həbibi əkrəm və Nəbiyyi möhtərəm (səlləllahu əleyhi və səlləm), hər bir
pərdədən keçərkən; “Qorxma ya Məhəmməd! Yaxınlaş, yaxınlaş!” deyə əmr edildiyini
eşidbdi. Elə yaxın oldu ki, Qabi qövseyn məqamına çatdı. Bilinməyən, başa
düşülməyən, izah edilə bilməyən şəkildə, Allah Təalanın dilədiyi yüksəkliklərə çatdı.
Məkansız, zamansız, cəhətsiz və təsvir edilə bilməyən bir şəkildə ru’yət hasil oldu, yəni
Allah Təalanı gördü. Gözsüz, qulaqsız, vasitəsiz bir şəkildə Rəbbi ilə danışdı. Heç bir
məxluqun bilməyəcəyi, başa düşməyəcəyi ne’mətlərə nail oldu.
İmam Rəbbani Həzrətləri Məktubat əsərində belə qeyd edir ki; “O Sərvər
əleyhissalatu vəssəlam, Me’rac gecəsində. Rəbbini dünyada görmədi. Axbətdə gördü.
Çünki, Rəsul əleyhissalam o gecə, zaman və məkan düşüncəsindən kənara çıxdı. Əzəli
və əbədi bir zamana düşdü. Başlanğıcı və sonu, bir nöqtə kimi gördü. Cənnətə gedəcək
olan kimsələrin, minlərcə il sonra Cənnətə gedişlərini və Cənnətdə oluşlarını o gecə
gördü. Bax, 0 məqamdakı görmək, dünyadakı görməklə eyni deyildir. Axirət görməyi
ilə görməkdir”.
Cənabi Peyğəmbərimizə; “Rəbbinə həmd-səna et!” buyurulduğunda, O dərhal;
“Əttəhiyyatu lillahi vəssalavatu vəttayyibat” (yəni, bütün dillər ilə olan mədhlər,
tə’riflər və həmd-sənalar, bədən ilə olan xidmətlər və itaətlər, mal ilə olan yaxşılıqlar və
ehsanlar Allah Təala üçün olsun) dedi. Əvvəlcə Allah Təala, Həbibinə məkansız,
zamansız, cəhətsiz və təsvir edilə bilməyən bir şəkildə; “Əssalamu əleykə
eyyuhənnəbiyyu və rəhmətullahi və bərəkatuh. (Ey Rəsulum! Salamım, bərəkətim və
rəhmətim sənin üzərinə olsun)” buyuraraq, salam verdi. Cənabi Peyğəmbərimiz;
“Əssəlamu əleyna və əla ibadillahissalihin (Ya Rəbbi! Bizə və salih qullarına da salam
olsun)” deyə cavab verdi. Bunu eşidən mələklərin hamısı bir ağızdan; “Əşhədu ənla
ilahə illallah və əşhədu ənnə Məhəmmədən əbduhu və rəsuluh (Gözümlə görmüş kimi

145

bilir və inanıram ki, Allah Təaladan başqa ilah yoxdur. Məhəmməd əleyhissalam Onun
qulu və rəsuludur)” dedilər.
Cənabi Peyğəmbərimiz; “Əssalamu əleyna...” deyincə, Alllahu Təala; “Ey
Həbibim! Burada İkimizdən başqa heç kim yoxdur. Nə üçün əleyna (bizə) dedin?”
buyurdu. Rəsulullah; “Ey Allahım! Hərçənd ki, ümmətimin bədənləri mənimlə deyildir,
ancaq ruhları mənimlədir. Eİkrim, zikrim onlardan uzaq deyildir. Mənə salam verdin,
məni pisliklərdən uzaq tutdun. Axır zaman fitnəsinə düçar olmuş, o kasıb, dərdli
ümmətimi, bu böyük İkram və ehsanlardan necə məhrum edim? Belə ne’mətdən onları
necə uzaq tutum ?” deyə cavab verdi.
Allah Təala buyurdu ki; “Ey Həbibim! Bu gecə mənim qonağımsan. Məndən
nə istəyirsənsə istə” Rəsulullah (səlləllahu əleyhi və səlləm); “Ümmətimi istəyirəm (ya
Rəbbi)” dedi.
Rəvayətə görə bu şəkildə Haqq Təala, bu sualı yeddi yüz dəfə təkrar etdi.
Rəsulullah da hamısına “Ümmətimi istəyirəm” deyə cavab verdi. Allah Təala; “Hər
dəfə ümmətini istəyirsən” buyurunca. O; “ Ey Rəbbim! Diləyən mənəm, verən sənsən.
Bütün ümmətimi mənə bağışla” deyə istədi. Cənabi Haqq; “Əgər ümmətinin hamısını
bu gecə sənə bağışlasam, mənim rəhmətim və sənin izzətin izhar olmaz. Bir hissəsini bu
gecə sənə bağışladım. İki hissəsini də daha sonra bağışlayacağam. Qiyamət günü sən
istədiyində, mən bağışlayaram. O vaxta qədər ki, mənim rəhmətim və sənin izzətin
(şərəfin) müəyyən olsun” buyurdu.
Sevgili Peyğəmbərimiz (səlləllahu əleyhi və səlləm), bir hədisi şərifində
buyurmuşdur ki; “O gecə (Me’rac gecəsi), Allah Təaladan bütün ümmətimin hesabını
mənə bağışlamasını istədim. Haqq Təala buyurdu ki; “Ya Məhəmməd! Bundan
məqsədin odur ki, heç kim, ümmətinin qəbahətlərindən xəbər tutmasın. Mənim
məqsədim odur ki, sən şəfqətli peyğəmbərsən, yadlara olduğu kimi, səndən də
qəbahətləri və pis işləri gizli qalsın. Ya Məhəmməd! Sən onların yol göstərənisən. Mən
onların Rəbbiyəm. Sən onları təzə gördün. Mən isə əvvəldən əbədə onlara baxdım və
hər zaman da baxıram. Ya Məhəmməd! Əgər sənin ümmətinlə danışmağı istəməsəydim,
qiyamət günü onları hesaba çəkməzdim. Böyük və kiçİk heç bir günahlarını
soruşmazdım”.
Allah Təala buyurdu ki; “Ya Məhəmməd! Mübarək gözünü aç və ayağının
altına bax”. Baxdım, bir ovuc torpaq gördüm. Haqq Təala buyurdu ki; “Bütün mövcud

146


olan şeylər sənin ayağının torpağıdır. Sənin ümmətini bağışlamaq, dostunun huzuruna
gətirdiyin bu toprağı bağışlamaqdan daha asandır”.
Ya Həbibim nədir ol kim dilədin,
Bir ovuc torpağa minnət eylədin?
Mən sənə aşiq olunca ey şərif.
Sənin olmazmı du aləm ey lətif?
Cənabi Peyğəmbərimiz bir hədisi şərifində buyurdu ki; “Haqq Təalaya bir neçə
sual da verdim. Cavabını aldım. Sual verdiyimə peşman oldum. (Bunlardan bəziləri
aşağıdakılardır); “Ya Rəbbi! Cəbrayıla altı yüz min qanad verdin. Bəs mənə verdiyin
ehsanın nədir?” Haqq Təala buyurdu ki; “Sənin bir tükün mənə Cəbrayılın altı yüz min
qanadından sevimlidir. Sənin bir tükünün xətrinə, minlərcə günahkarı qiyamət günü
azad edərəm. Ya Məhəmməd! Cəbrayıl qanadını açsa, şərq ilə qərb arasını tutar. Sən
şəfaət etsən, şərq ilə qərb arası günahkarlarla dolu olsa, hamısını sənə bağışlayaram”.
Dedim ki; “Atam Adəm əleyhissalama mələkləri səcdə etdirdin. Bunun müqabilində,
mənə verdiyin İkramın nədir?”. Haqq Təala buyurdu ki; “Mələklərin, Adəmə səcdə
etmələri, sənin nurunun, onun alnında olması səbəbiylədir. Ya Məhəmməd! Sənə ondan
daha üstün şey verdim. Adını adıma yaxın etdim və Ərşi ə Ta üstünə yazdım. O zaman
Adəm yaradılmamışdı, adı və bir nişanəsi yox idi. Sənin adını göylərin qapısında,
hicablar üstündə. Cənnətlərin qapısında, saraylar və ağaclarda. Cənnətin hər yerində
yazdım. Cənnətdə, üzərində “La ilahə illallah Məhəmmədun rəsulullah” yazısı olmayan
heç bir şey yoxdu. Bu mərtəbə. Adəmə verilən mərtəbədən daha üstündür”.
Zatıma mir’at etdim zatını,
Belə yazdım adım ilə adını.
“Ya Rəbbi! Nuh əleyhissalama gəmi verdin. Bəs mənə nə ehsan etdin?”
Buyurdu ki; “Sənə Burak verdim ki, bir gecədə yerdən Ərşə çatdırdım. Cənnət və
Cəhənnəmi gördün. Ümmətinə də məscidlər verdim ki, qiyamət günü necə ki, gəmilərə

147


minirlər, elv dv ümmətin o məscidlərə minib, Sirat körpüsünü bir göz qırpımında keçib
Cəhənnəmdən xilas olarlar”.
“Ya Rəbbi! İsrail oğullarına qüdrət halvası ilə bildirçinə oxşar quş əti
göndərdin”. Haqq Təala buyurdu ki; “Sənə və ümmətinə, dünya və axirət ne’mətini
ehsan etdim. İsrail oğullarının üzlərini, insan surətindən ayı, meymun və xınzır (donuz)
surətinə çevirdim. Sənin ümmətinin heç birini elə etmədim. Onların əməlləri kimi əməl
etsələr belə, bu bəlanı onlara rəva görmədim. Ya Məhəmməd! Sənə bir surə verdim ki,
ona oxşar bir surə Tövratda və İneildə yoxdur. O surə Fatihə surəsidir. Hər kim o surəni
oxusa, bədəni Cəhənnəmə haram olar. O şəxsin ana və atasının əzabını azaldaram. Ya
Məhəmməd! Mən, səndən hörmətli (qiymətli, üstün, şərəfli) heç kim yaratmadım. Sənə
və ümmətinə bir gecədə və gündüzdə əlli vaxt namaz fərz etdim.
Ya Məhəmməd! Hər kim mənim birliyimi qəbul edər və mənə şərİk qoşmazsa
Cənnət onundur. Ümmətindən belə edənlərə Cəhənnəmi haram etdim. Ümmətinə
göstərdiyim rəhmətim, qəzəbimi keçmişdir.
Ya Məhəmməd! Mənim nəzdimdə bütün insanlardan daha hörmətlisən,
şərəflisən. Qiyamət günü sənə o qədər cox hədiyyə verərəm ki, hamı heyran qalar. Ey
Həbibim! Sən Cənnətə girməyincə o, digər peyğəmbərlərə və ümmətlərinə qadağandır.
Sənin ümmətin girməyineə, başqa ümmətlər girə bilməz. Ya Məhəmməd! Sənin və
ümmətin üçün nələr hazırladığımı görmək istəyirsən?” “İstəyirəm ya Rəbbi!” dedim.
İsrafilə əmr edib; “Ey İsrafil! Qulum, əminim və rəsulum Cəbrayıla de ki. Həbibimi
Cənnətə aparıb. Həbibim və ümməti üçün Cənnətdə nələr hazırladığımı göstərsin ki,
ürəyi rahat olsun” buyurdu”.
Aləmlərin sahibi olan sevgili Peyğəmbərimiz, İsrafil əleyhissalam ilə birlikdə
Cəbrayıl əleyhisalamın yanına gəldilər. Allah Təalanın əmrini yerinə yetirmək üçün
Cəbrayıl əleyhissalam, Cənabi Peyğəmbərimizi (sallallahu əleyhi və səlləm) Cənnətə
apardı. Mələklər, əllərində biri paltar, digəri nur dolu qablarla gözləyirdilər. Cəbrayıl
əleyhissalam; “Ya Rəsulullah! Bunlar, Adəm əleyhissalamdan səksən min il əvvəl
yaradıldı. Bu vəziyyətdə, qabdakıları sənin və ümmətinin üzərinə saçmaq üçün səbrlə
gözləyirlər. Qiyamət günü Həzrətin və ümmətin, Allah Təalanın əmriylə Cənnətin
eşiyinə qədəm basınea, bu mələklər qablarındakı eövhərləri üzərinizə saçaeaqlar” dedi.
Cənnətdə vəzifəli olan Rizvan adındakı mələk, onları qarşıladı. Cənabi Peyğəmbərimizə

148

müjdələr verdi və; “Haqq Təala, ikisini sənin ümmətinə, birini də digər ümmətlərinə
vermək üçün Cənnəti üç hissəyə böldü” dedi və Cənnətin hər tərəfini gəzdirdi.
Həbibi əkrəm Rəsulullah buyurdu ki; “Cənnətin ortasında bir çay gördüm.
Ərşin yuxarısından axar. Bir yerdən su, süd, şərab və bal çıxar. Əsla bir birinə qarışmaz.
O çayın kənarı zəbərcəddən (qiymətli daş) idi. İçindəki daşlar lə’l-eəvahirat, palçığı
ənbər, otları zə’fəran idi. Ətrafına gümüş qablar qoymuşdular ki, sayıları göydəki
ulduzlardan da çox idi. Həndəvərində, boyunları dəvə boynu kimi quşlar vardı. Hər kim
onların ətindən yeyərsə və o çaydan içərsə. Haqq Təalanın xoşnudluğuna nail olar.
Cəbrayıla; “Bu çay nədir?” deyə soruşdum. “Kövsərdir. Haqq Təala onu sənə vermişdir.
Səkkiz Cənnətdə olan bostanlara bu Kövsərdən su axar” dedi. O çayın kənarında
çadırlar gördüm. Hamısı inci və yaqutdan idi. Cəbrayıla bu çadırların kimə məxsus
olduğunu sual verdim. Dedi ki; “Sənin xanımlarının məskənləridir”. “O çadırlarda
hurilər gördüm. Üzləri günəş kimi parıldayır və hamısı cürbəcür mahnılar oxuyurdular”.
Deyirdilər ki; “Biz sevincli və gülərüzlüyük. Biz heç vaxt kədərlənmərik. Biz hər şeylə
tə’min edilmişik, heç vaxt çılpaq olmarıq. Biz gənclərik, heç yaşlanmarıq. Biz yaxşı
xasiyyətliyik, heç hirslənmərik. Biz daim beləyik, heç ölmərik”.
Səadət saraylarına və ağaclarına çatıb, onların nəğmə və sədaları hər yeri
bürüyər. Elə xoş səsləri vardır ki, o nəğmələr, dünyaya gəlsəydi, ölüm və əziyyət
dünyada olmazdı. Cəbrayıl dedi ki; “Bunların üzlərini görmək istəyirsən?”. “İstəyirəm”
dedim. Bir çadırın qapısını açdı. Baxdım. Elə gözəl üzlər gördüm ki, əgər bütün ömrüm
boyunca onların gözəlliyindən danışsam, danışıb qurtara bilmərəm. Üzləri süddən ağ,
yanaqları yaqutdan qırmızı və günəşdən parlaq idi. Dəriləri ipəkdən yumuşaq və ay kimi
işıqlı, iyləri müşgdən daha ətirliydi. Saçları həddən artıq qara, bəzisi hörülmüş, bəzisi
saçını yığmış, bəzisi də, otursa, ətrafında çadır kimi olan, qalxsa, ayağına qədər uzanan
şəkildə saçını açmışdı. Hər birinin qabağında bir qulluqçu dayanırdı. Cəbrayıl; “Bunlar,
sənin ümmətin üçündir” dedi”.
Cənabi Peyğəmbərimiz (səlləllahu əleyhi və səlləm) buyurdu ki; “Səkkiz
Cənnətin bağ və bostanını və hər cür ne’mətlərini gördüm. Cəhənnəmi və mərtəbələrini
də görsəm yaxşı olardı deyə ağlıma gəldi. Cəbrayıl əlimdən tutub. Cəhənnəmin ən
böyük mələyi Malikin yanına apardı. “Ey Malik! Həzrəti Məhəmməd, düşmənlərin
Cəhənnəmdəki yerlərini görmək istəyir (Ona Cəhənnəmi göstər) dedi. Malik,
Cəhənnəmin qatlarını açdı. Yeddi təbəqənin hamısını gördüm. Yeddinci təbəqəyə

149

Haviyə deyərlər. Onun əzabı, digər təbəqələrdən qat-qat artıq idi. Malikə sual verdim ki;
“Bu təbəqədə kimlərə əzab verilir?” Malİk; “Firon, Qanın və sənin ümmətinin
münafiqlərina əzab verilir” dedi. Altıneı təbəqə Lazydir. Orada, müşriklərə (heç dini
olmayanlara) əzab verilir. Beşinei təbəqə Hutamədir. Orada, atəşə, öküzə sitayiş
edənlərə, buddistlərə əzab verilir. Dördüncü təbəqə Cəhimdir. Orada, günəşə, ulduzlara
sitayiş edənlərə əzab verilir. Üçüncü təbəqə Səqərdir. Orda, xristiyanlara əzab verilir.
İkinci təbəqə Sairdir. Orada yəhudilərə əzab verilir. Birinci təbəqə Cəhənnəmdir. Bunun
əzabı 0 biri təbəqələrin əzabından az idi. (Buna baxmayaraq) orda alovdan olan yetmiş
min dəniz gördüm. Hər bir dəniz o qədər böyük idi ki, əgər yerləri və göyləri bir dənizə
atsalar və bir mələyə də əmr etsələr, min il axtarsa tapmaq mümkün olmazdı. Zəbanilər
(Cəhənnəmdə vəzifəli mələklər) elə nəhəng idi ki, əgər onlardan biri, yerləri və göyləri
ağzının bir kənarına qoysa, heç hiss edilməzdi. O dənizlər dalğalandıqca, qorxunc səslər
gəlirdi. Əgər 0 səsdən dünyaya az bir səs gəlsəydi, bütün canlılar həlak olardı. “Bu təbəqə kimlər üçündir?” deyə sual verdim. Malik cavab vermədi. Təzədən sual verdim.
Susub cavab vermədi...
Cəbrayıl, Malikə; “Səndən cavab gözləyir” dedi. O da; “Məni üzürlü say” deyə
üzr istədi. Mən; “Hər nədirsə cavab ver ki, bu gün hazırlıq görülə bilsin” dedim. Malİk;
“Ya Rəsulallah! Sənin ümmətinin günahkarları üçündir, onlara nəsihət et ki, bu qorxunc
yerdən özlərini qorusunlar. Bədənlərini belə əzaba sürükləyəcək şeylərdən uzaq
gəzsinlər. O gün mən günahkarlara mərhəmət etmərəm. Nə ağ saqqallı qocalara, nə də
gənclərə şəfqət göstərmərəm” dedi.
Aləmlərin sahibi ağlamağa başladı. Mübarək başından sarığını çıxardıb, şəfaətə
və (Allah Təalaya) yalvarmağa başladı. Ümmətinin zəyifliyini və belə əzaba dözə
bilməyəcəklərini söylədi. Cəbrayıl əleyhissalam və bütün mələklər də birlikdə
ağlaşdılar. Allah Təaladan xitab gəldi ki; “Ey Həbibim! Sənin hörmətin və qiymətin
mənim nəzdimdə böyükdür, duan qəbul olunmuşdur. Ürəyin rahat olsun. Səni,
muradına erdirdim. Sənə elə bir məqam verərəm ki, çoxlu günahkarları, bəs deyincəyə
qədər sənin şəfaətin ilə bağışlayaram. Ey Həbibim! Hər kim, mənim əmrimi yerinə
yetirərsə əzab və cəzadan canını qurtarar, rəhmətimə nail olar. Cənnətdə məni görmək
şərəfinə nail olar. Sənə və ümmətinə bir gecədə və gündüzdə əlli vaxt namaz fərz
etdim”.

150

Peyğəmbərimiz (səlləllahu əleyhi və səlləm) sözünə davam edərək; “O
məqamdan (sonra) Ərşə çatdım. Səmavatdan keçib, Musa əleyhissalamın olduğu yerə
gəldim. Mənə; “ Haqq Təala, sənə və ümmətinə nə fərz etdi? Dedi ki, mənə də “Hər gün
və geeə üçün əlli vaxt namaz qılınmasını fərz qıldı” dedim. O; “Rəbbinin yanına qayıt,
bir az da azaltmasını dilə. Çünki ümmətin bunun altından çıxa bilməz. Mən İsrail
oğullarını sınaqdan keçirtdim və yoxladım” dedi. Bundan sonra. Rəbbimin yanına
qayıtdım və dedim ki; “Ya Rəbbi! Ümmətimin üstündən (bu yükü) bir az azalt!”
Bundan sonra əlli vaxtdan təkcə beş vaxt azaltdı. Musa əleyhissalamın yanına gəldim və
(beş vaxt azaltdı) dedim. Dedi ki; “Rəbbinin yanına qayıt! Bir az da azaltmasını istə.
Çünki, ümmətin bunun altından qalxa bilməz. Beləcə Musa əleyhissalam ilə Rəbbimin
arasında gedib gəldim və nəhayət Allah Təala belə buyurdu; “Bu namazı beş vaxta
endirdim. Hər namaz üçün on savab vardır. Bu cəhətdən, nəticə e’tibarıyla yenə əlli
namaz olur. Çünki hər kim bir savaba niyyət edərsə, ancaq görməzsə, onun üçün bir
savab yazılır. Ancaq işi görərsə, birinə müqabil tam on savab yazılır. Ancaq bir günaha
niyyət edib, o günah işi görməzsə, heç bir şey yazılmaz. Günah işi edərsə, təkcə bir
günah olarak qeyd olunar”. Sonra Musa əleyhissalamın yanına gəlib olanları ona da
dedim. Yenə; “Qayıt, bir az da azaltmasını istə” dedi. Bundan sonra ona; “Rəbbimdən
çox şey istədiyim üçün artıq utanıram” dedim” buyurdu.
Allah Təala beləcə sevgili Peyğəmbərimizin çəkdiyi əziyyətlərlə yaralanan
mübarək qəlbini, təsəlli etdi. Heç bir məxluquna vermədiyi, heç kimin bilməyəcəyi,
başa düşməyəcəyi ne’mətləri Ona ehsan etdi.
Aləmlərin sahibi, sonra bir göz qırpımında Qüdsə və oradan da Məkkəyi
mükərrəməyə, Ümmi Haninin evinə gəldi. Yatdığı yer hələ də soyumamış, ləyəndəki
dəstamaz suyunun hərəkəti durmamışdı. Eşikdə qalan Ümmi Hani də mürgüləmiş, bir
şeydən xəbəri olmamışdı. Cənabi Peyğəmbərimiz, Qüdsdən Məkkəyə gələrkən,
Qüreyşin karvanına rast gəldi. Karvandakı bir dəvə hürkdü və yıxıldı.
Rəsulullah, səhər olunca, Kə’bənin yanına gedib me’racını hamıya danışdı.
Kafirlər; “Məhəmməd ağlını itirib, əməlli başlı yolu azıb” deyə lağa qoydular.
Müsəlman olmağa niyyətli olanlar da tərəddüd etdilər. Müşriklərdən bəziləri sevinərək,
Əbu Bəkirin evinə gəldilər. Çünki onun ağıllı, təcrübəli, hesabı bilən bir tacir olduğunu
Müslim, “iman”, 74; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 132-133; Təbəri, Tarix, II. 307-309; Qazı İyaz, Şifayi
Şərif, s. 179.

151

çox yaxşı bilirdilər. Qapıya çıxınca; “Ey Əbu Bəkir! Sən Qüdsə çox gedib gəlmisən.
Oraları yaxşı tanıyırsan. Məkkədən Qüdsə gedib gəlmək, nə qədər zaman çəkər?” deyə
soruşdular. Həzrəti Əbu Bəkr; “Yaxşı bilirəm. Bir aydan da çox sürər” dedi.
Bu sözə sevinən kafir eamaatı; “Ağıllı, təcrübəli adamın sözü belə olar”
dedilər. Gülüb, lağ edərək və Həzrəti Əbu Bəkirin də onlar kimi düşünəeəyini ümid
edərək; “Sənin dostun, Qüdsə bir gecədə gedib gəldiyini söyləyir, artıq əməlli başlı yolu
azıb” dedilər. Həzrəti Əbu Bəkirə sevgi və hörmət edərək ona bel bağladılar.
Həzrəti Əbu Bəkir, Rəsulullahın mübarək adını eşidincə; “Əgər O söylədisə
doğrudur. Bir anda gedib gəldiyinə mən də inandım” deyib içəri girdi. Kafirlər çaş-baş
qalıb; “Vay səni. Məhəmməd nə yaman sehrbaz imiş. Əbu Bəkiri sehirlədi” deyərək
dala qayıtdılar.
Həzrəti Əbu Bəkir, dərhal Rəsulullahın yanına gəldi. Böyük izdihamın
arasında, yüksək səslə; “Ey Rəsulallah! Me’racınız mübarək olsun! Bizləri, sənin kimi
böyük Peyğəmbərə qulluqçu etməklə şərəfiəndirdiyi və mübarək üzünü görməklə,
qəlbləri alan, ruhları çəkən şirin sözlərini eşitməklə ne’mətləndirdiyi üçün Allah
Təalaya çox şükr edirəm. Ey Rəsulallah! Sənin hər sözün doğrudur. İnandım. Canım
sənə fəda olsun!” dedi. Həzrəti Əbu Bəkirin sözləri kafirləri çaşdırdı. Başqa bir şey deyə
bilməyib dağılışdılar. Şübhəyə düşən, imanı zəif bir neçə nəfərin də qəlbinə qüvvət
verdi. Rəsulullah o gün, Əbu Bəkirə “Siddiq” dedi. Bu adı almaqla, dərəcəsi bir qat da
ucaldı.
Bu hala çox əsəbləşən kafirlər, mö’minlərin güclü imanına. Peyğəmbərimizin
hər sözünə dərhal inanmalarına, onun ətrafında pərvanə kimi dolanmaqlarına dözə
bilmədilər. Rəsulullahı utandırıb, haqsız çıxartmaq üçün, imtahan etməyə başladılar.
“Ey Məhəmməd! Qüdsə getdim, deyirsən. De görək ki, məseidin neçə qapısı,
neçə pəncərəsi var?” kimi suallar soruşmağa başladılar. Rəsulullah hamısına bir-bir
cavab verdi. Rəsulullah eavab verərkən, Hazrəti Əbu Bəkir; “Elədir ey Rəsulullah”
deyərdi. Halbuki, Rəsulullah ədəbindən, həyasından qabağındakının üzünə belə
baxmazdı. Buyurdu ki; “Məscidi Əqsada ətrafıma baxmamışdım. Soruşduqları şeyləri
görməmişdim. O anda. Cəbrayıl əleyhissalam Məseidi Əqsayı gözümün qabağına
gətirdi. Pəneərələrini görüb sayır və suallarına, dərhal eavab verirdim” Rəsulullah,

İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 144.

152


yolda dəvəli yolçular gördüyünü də söylədi. “İnşaallah çərşənbə günü gələrlər”
buyurdu. Çərşənbə günü günəş batarkən, karvan Məkkəyə çatdı, karvandakılara
soruşduqlarında onlar, fırtına kimi bir şeyin əsdiyini və bir dəvənin də yıxıldığını
söylədilər. Bu hal mö’minlərin imanını qüvvətləndirdi. Kafirlərin düşmənliyi də
getdikcə artdı.
Hicrətdən bir il qabaq, Rəcəb ayının 27-sində Cümə gecəsi baş verən bu
mö’cüzəyə Me’rac deyilir. Rəsulullah, Me’raca ruh və bədəni ilə oyaq bir halda çıxdı.
Me’rac gecəsində Ona neçə-neçə ilahi həqiqətlər göstərildi və beş vaxt namaz bu
gecədə fərz qılındı. Ayrıca, Bəqərə surəsinin axırıncı İki ayəsi ehsan edildi. Me’rac,
Qur’ani Kərimdə, İsra və Nəcm surəsi ilə bəzi hədisi şəriflərdə də nəql edilməkdədir.
Sevgili Peyğəmbərimiz Me’racdan sonra Əshabına Cənnəti təsvir edərkən
buyurdu ki; “Ey Əba Bəkir! Sənin sarayını gördüm. Saf qızıldan idi. Sənin üçün
hazırlanan ne’mətləri seyr etdim”. Həzrəti Əbu Bəkir də; “O saray və sarayın sahibi
sənə fəda olsun ya Rəsulullah” dedi. Rəsulullah, Həzrəti Ömərə üzünü çevirərək; “Ey
Ömər! Sənin sarayını da gördüm. Yaqutdan idi. O sarayda çox hurilər var idi. Ancaq
içəri girmədim. Sənin qısqanclığın ağlıma gəldi” buyurdu. Həzrəti Ömər, çox ağladı.
Göz yaşları arasında; “Anam, atam, canım sənə fəda olsun ey Rəsulullah! Sənə də
qısqanmaq olar?” dedi. Daha sonra Həzrəti Osmana buyurdu ki; “Ey Osman! Səni hər
göyün hər qatında gördüm. Cənnətdə sarayını görüb səni düşündüm”. Həzrəti Əliyə də
buyurdu ki; “Ey Əli! Sənin surətini dördüncü səmada gördüm. Cəbrayıla sual verdim.
Dedi ki “Ey Rəsulullah! Mələklər Həzrəti Əliyə aşiq oldular. Haqq Təala, onun
surətində bir mələk yaratdı. Dördüncü göydə dayanar, mələklər onu ziyarət edər,
bərəkətlənirlər”. Sonra sənin sarayına girdim. Bir ağacdan bir meyvə iylədim. Ondan bir
huri çıxdı, üzünə pərdə çəkdi”. “Sən kimsən və kiminsən?” deyə soruşdum. “Əmin oğlu
Əh üçün yaradıldım ey Rəsulallah!” dedi”.
Me’rac gecəsinin səhərində Cəbrayıl əleyhissalam gələrək Rəsulullaha beş vaxt
namazı, münasib vaxtlarında imamlıq edərək qıldırdı. Hədisi şərifdə buyrulmuşdur ki;
“Cəbrayıl əleyhissalam Kə’bə qapısı yanında İki gün mənə imamlıq etdi. İkimiz, dan
ağararkən sübh namazını, günəş təpədən aralanarkən günortanı, hər şeyin kölgəsi öz

ibn Sə’d, ət-Tdbəqat, I, 215.
Buxari, “Mənaqibul-Ənsar”, 42; Tirmizi, “Təfsirul-Qur’an”, 20; İbn Hişam, əs-Sirə, I, 403; Beyhəqi,
əs-Sünən, I, 255; Süheyli, ər-Rövzul-Unf, II, 208.

153


boyu qədər olunca əsr namazını, günəş batarkən (üst kənarı da gözdən itincə) axşamı və
üfiiq qaralınca xiftən namazını qıldıq. İkinci günü də, sübh namazını hava işıqlanınca,
günortanı hər şeyin kölgəsi öz boyunun iki qatı olunca, əsr namazını bundan dərhal
sonra, axşamı da iftar edildiyi zaman, xiftəni isə gecənin üçdə biri gəlincə qıldıq. Sonra;
“Ey Məhəmməd! Sənin və keçmiş peyğəmbərlərin namaz vaxtları budur. Ümmətin, beş
vaxt namazın hər birini, bu qıldığımız İki vaxtın arasında qılsınlar” dedi”.'°^
Namaz vaxtları beləeə bildirildikdən sonra, Həbəşistana da xəbər göndərilərək
beş vaxt namazı qılmaları və fərz olduğundan e’tibarən qılmağa başladıqları vaxta qədər
olan namazlarını qəza etmələri bildirildi.
Ey camalı nuri çeşmi Övliya
Əlmdddd ey maddni nuriXuda
Xaki payi tutiyanı dsfiya
Əlmdddd ey maddni nuriXuda.
Kimsd sdnsiz tapa bilmdz Haqqa vüsul
Feyzi lütfünld olar mdrdi qdbul
“Rdhmdtdn lil abmin ”sin ya rdsul
Əlmdddd ey maddni nuri Xuda
Eylddim bihdd cürmi ild cdrim
Oldum daxası hdva ild nddim
Eyld üsyanım şdfaatya Kdrim
Əlmdddd ey maddni nuriXuda
Ey kdrdmkanı Rdsuli Kibriya
Kdmtdrindir bu Sdlimi purxdta
Ddrgahından iltica eybr ata
Əlmdddd ey maddni nuri Xuda YA VUZ SOL TAN SƏLİM (SƏLİMİ)

İbn Əbi Şeybə, əl-Musannəf, VIII, 443-444; Hakim, əl-Müstədrək, IV, 648-649; Beyhəqi, DəlailunNübüvvə, II, 266; İbn Hişam, əs-Sirə, I, 403-404; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 2I3-2I5; İbn Qəyyum əlCövziyyə, Zadul-Məad, III, 28.

154

HİCRƏT

Sevgili Peyğəmbərimiz hər il, Kə’bəni ziyarətə gələn qəbilələri dinə də’vət
edir, onların Cəhənnəm odundan xilas olub əbədi səadətə qovuşması üçün əlləşir və hər
cür təhqirə fikir vermədən, peyğəmbərlik vəzifəsini yerinə yetirməyə davam edirdi.
Qəbilələrin düşərgə saldıqları yerlərdə dayanar, gələnlərə; “Allah Təalanın,
peyğəmbərlik vəzifəsini yerinə yetirincəyə qədər məni öz yanında kim saxlayar və mənə
kömək edər? (Beləcə) ona Cənnət verilər” buyurar, ancaq nə Onu qorumaq istəyən, nə
də kömək edən bir nəfər tapılmırdı.
Peyğəmbərliyinin on birinci ili idi. Bazarda, Kə’bəni ziyarət üçün gələn
Mədinə xalqından bir camaatla qarşılaşdı. Onlara; “Sizlər kmsiniz?” deyə soruşunca,
Mədinəli və Xəzrəc qəbiləsindən olduqlarını söylədilər. Peyğəmbərimizin babası
Əbdülmüttəlibin anası Səlma Xatun da, Xəzrəc qəbiləsinin Nəcran oğulları qoluna
mənsub idi. Peyğəmbərimiz, Xəzrəcli bu altı nəfər ilə bir müddət oturub, onlara İbrahim
surəsinin 35-ci ayəsini oxudu və İslamiyyəti izah etdi. Bu dinə girmələri üçün də’vət
etdi. Qəbiləsinin böyüklərindən və Mədinədə yaşayan yəhudilərdən, yaxında bir
peyğəmbərin gələcəğini eşidən bu insanlar, Rəsuli əkrəm səlləllahu əleyhi və səlləm
onları bu dini qəbul etməyə çağırınca, bir birlərinə baxışdılar. Sonra; “Yəhudilərin xəbər
verdiyi. Peyğəmbər bax budur!” deyə aralarında danışdılar.
Mədinədə qədimdən bu yana Evs və Xəzrəc qəbilələri, yəhudilərə düşmən
idilər, fürsət tapan kimi bir birilərinə hücum edirdilər. Yəhudilərdən əvvəl müsəlman
olub, İslamiyyətlə şərəflənsələr, onlara qalib gələcəklərinə və Mədinədən
çıxardacaqlarına inanırdılar. Bu səbəblə dərhal Rəsulullahın hüzurunda kəlimeyi
şəhadət gətirərək müsəlman oldular. Cənabi Peyğəmbərimizə də; “Ey Rəsulallah! Biz,
qövmümüzdən ayrıldığımızda, onlar yəhudilərə döyüşürdülər. Ümidvarıq ki, Allah
Təala, Onları da zatı aliniz sayəsində iman etməklə şərəfləndirər. Biz, dönən kimi onları
və qövmümüzü sənin peyğəmbərliyini qəbul etməyə də’vət edəcəyik. Bu dindən qəbul
etdiyimiz şeyləri onlara da izah edəcəyik. Əgər Allah Təala onları bu din ətrafında