Sevgili Peyğəmbərim - 08

birlikdə bolluq içində yaşadılar.) Ömrünü və e’tibarını yaydım. (Məkkədə yüksək bir
riyasətə quvuşdu. Məkkə ilə Taif arasında cürbəcür bağ və bostanlara sahib oldu.
Özünə, Reyhanətul-Ərəb ləqəbi verildi. Özünü, qövmünə çox mö’təbər bir adam olaraq
tanıdırdı. Məgər bütün bu ne’mətlər üçün şükr etməsi lazım deyildi? Məgər bu şeyləri
ona ehsan etmiş olan Allahu Təalanı təsdiq edib. Ona inanması lazım gəlməzdi?) Sonra
(o həris, nankor şəxs) verdiyimizi (malını və övladını) daha da artırmağımızı arzu edir,
(nail olduğu ne’mətlərin qədrini bilib, şükr etməyə çalışmır. Bu nə qədər böyük bir
ehtiras, nə dərəcə çirkin bir nankorluqdur?) Xeyr! (O münkirin, o tamahkarın arzusu
yerinə yetirilməyəcəkdir. Onun mah və övladı artmlmayacakdır). Çünki o bizim
ayələrimizə (Qur’ani Kərimə) inad etdi, inkar etdi. (Rəsulumun sadiq olduğunu,
peyğəmbər olduğunu bildiyi halda, inadından dolayı inkara cür’ət etdi. Nə qədər böyük
bir zəlalət!) O münkiri səud əzabına düçar edəcəyəm... (Bu ayədə keçən səud ilə əlaqəli
hədisi şərifdə buyruldu ki; “Səud, Cəhənnəmdə bir dağdır. Ona, kafir yetmiş ildə çıxa
bilər. Sonra oradan düşər. Bu belə davam edər”.) Sonra o inkarçı şəxs, (Rəsulullahdan
eşitdiyi Qur’ani Kərimə necə söz ata biləcəyini) düşündü. (Özünə görə) bir ölçü qoydu
(söyləyəcək söz hazırladı). Ona lə’nət olsun ki, (Qur’ani Kərim haqqında) belə düşünüb,
ölçü qoydu. Ona dəfələrlə lə’nət olsun ki, belə bir ölçü qoydu. Sonra, (qövmünün
yanına gedib Qur’ani Kərim haqqında nə deyəcəyinə) baxdı. Sonra (əsəbindən və
Qur’ani Kərimə söz atacaq bir şey tapa bilmədiyindən) qaşlarını düyünləyib, üzünü
turşutdu. Sonra (Allah Təalaya və Rəsuluna imandan) üz döndərib lovğalandı. “Bu
(Məhəmmədin söylədiyi) ancaq sehrbazlardan öyrənilib tətbiq edilən bir sehrdir.
Şübhəsiz bu ancaq insan sözüdür” dedi. Halbuki o şəxs, Qur’ani Kərimin, möhtəşəm bir
kəlam olduğunu, insan və cinin sözlərinə bənzəmədiyini, əvvəlcə qövmü arasında e’tiraf
etmişdi. Sonra o inkarçı şəxs, qövmünü razı etmək üçün sözünü dəyişdirib, Qur’ani
Kərim haqqında, ona əsla layiq olmayan iftiralar etdi. Bu minvalla da özünü ilahi əzaba
layiq gördü. Allahu Təala buyurdu ki; Mən, onu Səqərə, Cəhənnəmə atacağam. Səqərin,
Cəhənnəmin nə olduğunu bilirsən? Həm də o Cəhənnəm, bədənindən heç bir əsərəlamət saxlamaz (hamısını həlak edər), həm də yenə əvvəlki halına gətirib (eyni əzabı
etməyə) davam edər”.

95




Müşriklərin Qur’ani Kərimə qulaq asması

Müşriklərin başda gələnləri müxtəlif hiylələrlə və zülmlə insanların iman
etməsinə mane olardılar. Məkkə xalqını, Məhəmməd əleyhissalamın oxuduğu ayələri
qulaq asmağa qoymurdular. Özləri isə, geeələri gizlieə. Məhəmməd əleyhissalamın
yaşadığı evin yanına gələrək bir künedə dayanıb qulaq asardılar. Səhər açılıb hava
işıqlanmağa başlaymea, bir birindən xəbərsiz, geeə Qur’ani Kərimə qulaq asmağa
gəldiklərini görən müşriklərin başda gələnləri, bir birilərinə tə’nə edərlər; “Bir daha belə
etməyək” deyərdilər. Ancaq ertəsi gecə yenə bir birilərindən xəbərsiz, gedib bir tində
dayanaraq təkrar qulaq asardılar. Səhər olunca da bir birilərini görüb çaş-baş qalırdılar.
Bir daha belə etməmək üçün and içərək ayrılırlar, ancaq bundan əl çəkməzdilər. Ancaq
nəfslərinə boyun əyib, lovğalanaraq, digər müşriklərin onlara tə’nə etmələrindin
çəkinərək və daha bir çox boş düşüncələrə dalaraq iman etmədilər. Başqalarına da mane
oldular. Bu da azmış kimi küçələrdə; “Məhəmməd sehrbazdır” deyə qışqırdılar.
Bir axşamtərəfi müşriklər Kə’bənin ətrafında toplanıb; “Məhəmmədi çağırdıb
bu məs’ələni görüşək! Elə ki, axırda bizi qınamasınlar və haqlı hesab etsinlər” deyərək
Rəsulullaha (səlləllahu əleyhi və səlləm) xəbər göndərdilər. Bu də’vətdən sonra Cənabi
Peyğəmbərimiz Kə’bəyə gəlib, müşriklərin qarşısında oturdu. Müşriklər; “Ey
Məhəmməd! Sənə xəbər göndərməyimizin səbəbi, səninlə bir məxrəcə gəlmək üçündir.
And içirik ki. Ərəblərdən sənin kimi qövmünün başını dərdə salan heç kim
görülməmişdir! Sən dinimizə tə’nə etdin! Tanrılarımıza söz atdın! Ağıllarımızı
bəyənmədin! Birliyimizi pozub, bizim aramızı vurdun! Başımıza gətirmədiyin pis iş
qalmadı! Əgər sən, bu hərəkətlərinlə və sözlərinlə varlanmaq istəyirsənsə, istədiyindən
daha çox mal toplayaq. Şan və şərəf qazanmaq istəyirsənsə, sənə başımızın üstündə yer
verək. Hökmdar olmaq istəyirsənsə, hökmdar olduğunu e’lan edib başına yığılaq. Şayəd
tə’siri altında düşdüyün bir şey varsa, səni ondan xilas edək. Cinlərdən meydana gələn
bir xəstəlik isə, bütün mal-dövlətimizi xərcləyərək çarəsini tapaq!” dedilər.
Aləmlərin sahibi onları səbrlə dinlədikdən sonra, bu möhtəşəm cavabı verdi;
“Ey Qüreyş camaatı! Bu dediyiniz şeylərin heç birisi məndə yoxdur. Mən sizə
gətirdiyim şeylərlə, nə mallarınızı istəmək, nə içinizdə böyük şərəf və şan qazanmaq, nə
də sizə hökmdar olmaq üçün gəlmişəm. Ancaq Allah Təala, məni sizə peyğəmbər
olaraq göndərdi və mənə bir də Kitab endirdi. Sizin (qəbul edənləriniz) üçün (Cənnətlə)

96


bir müjdələyici və (qəbul etməyənləriniz üçün də Cəhənnəmlə) bir qorxutucu olmağımı,
mənə əmr etdi. Mən də, Rəbbimin bu əmrini sizə təbliğ etdim, sizə nəsihət etdim. Əgər
gətirdiyim şeyi qəbul etsəniz. O, sizə dünyada və axirətdə nəsib və faydalı olaeaqdır.
Şayəd qəbul etməyib rədd edərsəniz, Allah Təala, mənimlə sizin aranızda hökmünü
verineəyə qədər, mənim üzərimə düşən, Cənabi Haqqın əmrini yerinə yetirmək üçün hər
çətinliyə sinə gərib dözməkdir...”
Əbu Cəhl, Ümeyyə ibn Xələf və digər müşriklər dedilər ki; “Ya Məhamməd!
Dolanışıq cəhətdən bizdən daha çətin şəraitdə olan bir nəfərin olmadığını bilirsən.
Madam ki peyğəmbərsən. Rəbbindən dilə ki, bizi əzən, dolanışığımızı çətinləşdirən bu
dağları ortadan götürüb uzaqlaşdırsın! Yurdumuzu genişlədib, üstündə Şam və İrak
çayları kimi çaylar axıdsın! Bir də ki, başda Qusay ibn Kilab olmaqla atababalarımızdan bəzi ölmüşləri diriltsin! Qusay ibn Kilab ki, doğru sözlü ve müdrik bir
adam idi. Söylədiklərinin haqq veya batil olduğunu ona soruşaq! Əgər o, səni təsdiq
edərsə və bizim istədiklərimizi etsən səni təsdiq edərik. Həm də beləcə sənin Rəbbin
nəzdindəki mövqeyini də öyrənmiş olarıq. Əgər bizim üçün bunları etməzsən, özün
üçün Rəbbindən bir şeylər istə. Söylədiklərini təsdiq edəcək, bizi, səni bizdən
qoruyacaq bir mələk göndərməsini istə! Ayrıca Rəbbin sənə bağçalar, köşklər, xəzinələr
versin və dolanışıq çətinliyindən xilas oll! Çünki, sən də, bizim kimi bazarlarda gəzir,
dolanışığın üçün çalışırsan!”
Fəxri aləm Rəsulullah onlara; “Mən, sizə, bunlarla göndərilmədim. Allahu
Təala, məni nə ilə göndərdi isə, mən, ancaq Cənabi Haqq tərəfindən sizə onu gətirdim.
Sizə onu də’vət etdim. Mən, (mal, mülk verməsi üçün) Rəbbimə yalvaran bir insan
deyiləm... Allah Təala məni (gətirdiklərimi qəbul edənləriniz üçün Cənnətlə) bir
müjdələyici və (qəbul etməyib rədd edənləriniz üçün də Cəhənnəmlə) bir qorxutucu
olaraq göndərdi. Əgər, sizə gətirdiyim şeyləri qəbul etsəniz o, dünyada və axirətdə sizin
nəsib və faydanız olur. Onu qəbul etməyib, rədd etsəniz, Allah Təala mənimlə sizin
aranızda hökmünü verineəyə qədər mənim üzərimə düşən. Rəbbimin əmrini yerinə
yetirmək üçün hər çətinliyə sinə gərib dözməkdir?” buyurdu.
Müşriklər bu dəfə də; “Madam ki. Rəbbin istəsə hər şeyi şübhəsiz edər, istə
görək, bu göyü hissələrə aymb üstümüzə töksün! Sən bunu etmədikcə biz sənə
inanmarıq!” dedilər. Cənabi Peyğəmbərimiz; “Bu iş Allah Təalaya aiddir. O, sizə bunu
göstərmək istəsə əlbəttə ki göstərər” buyurdu. Bundan sonra müşriklər daha da həddi

97


aşaraq; “Ey Məhəmməd! Sənin Rəbbin, bizim, səninlə oturacağımızı, sənə
soruşacaqlarımızı, səndən istəyəcəklərimizi bilmir ki, sənə daha əvvəldən xəbər verib
öyrətmədi? Sənin, bizə də’vət etdiklərini qəbul etmədiyimiz təqdirdə, bizə nə edəcəyini
nə üçün xəbər vermədi? Sözlərinin doğruluğuna mələkləri şahid olaraq bizə
gətirmədİkcə sənə inanmarıq... Artıq sənə görə heç bb məs’uliyyət daşımırıq. ..And
içirik ki, artıq sənin yaxandan möhkəm tutacağıq. Ya biz səni yox edərik veya sən
bizi...” dedilər. Onlara yaxınlaşacağı vaxtda belə tamamiylə uzaqlaşdıqlarını görən
sevgili Peyğəmbərimiz yanlarından ayrıldı.
Məkkəli müşriklərin. Kainatın hökmdarını rədd etməsindən sonra, Allah Təala
Cəbrayıl əleyhissalam ilə vəhy göndərərək onlara ayələrlə cavab verdi. Onların
çəkəcəkləri ağır əzabları xəbər verdi. Ən’am surəsinin 4-cü ayəsindən 11-ci ayəsinə
qədər məalən belə buyruldu; “Onlara, Rəblərinin ayələrindən gələn heç bir ayə (Qur’ani
Kərimin ayələrindən bb ayə, dəlillərdən bb dəlil veya mö’cüzələrdən bir mö’cüzə)
yoxdur ki, ondan üz döndərmiş olmasınlar. Bax onlar. Haqq (Qur’ani Kərim) gəldiyi
vaxt yalan saydılar, inanmadılar. Ancaq yaxında onlara, nə ilə istehza, tə’nə etməkdə
olduqlarının xəbəri (cəzası) gələcəkdb. Məgər (Məkkə xalqı), özlərindən əvvəl, neçə
nəsilləri həlak etdiyimizi görmədilər? Açıq-aşkar bilmədilər? Onlara, sizə vermədiyimiz
bütün imkanları vermişdik. Göydən üzərlərinə bol-bol yağış yağdırdıq. (Bostanlarının,
bağçalarının və köşklərinin) altından axan çaylar axıtdıq. Sonra onları (bu ne’mətlərə
şükr etməmələri və) günahları səbəbiylə həlak etdik. Onların yerinə fərqli-fərqli nəsillər
yaratdıq.
Əgər sənə kağız halında yazılı bb kitab endbsəydİk, özləri də əlləriylə onu
tutmuş olsaydı, yenə o kafirlər inadlarından; “Bu açıq-aşkar bir sehrdən başqa bb şey
deyildb” deyəcəkdilər. Ayrıca; “Nə olaydı Ona (Məhəmməd əleyhissalama bizim də
görəcəyimiz) bb mələk göndəriləydi (bizə Onun peyğəmbər olduğunu söyləyəydi)”
dedilər. Əgər biz, bb mələk göndərmiş olsaydıq (və onlar da iman etməsəydilər), əlbəttə
iş-işdən keçmiş olardu (hamısının həlak olmasına hökm verilmiş olardı). Sonra, onlara
bir göz qırpımı qədər möhlət verilməz, fikb verilməzdi. Əgər Onu (Peyğəmbəri) bir
mələk kimi yaratsaydıq, əlbəttə Onu, yenə bir kişi (surətində) göstərər və onları yenə
düşmüş olduqları şübhəyə düşürdürdük. And olsun ki, səndən əvvəlki peyğəmbərlərlə

İbn Hişam, 1, 315.

98

də istehza, tə’nə edildi və istehza etdikləri şeyin cəzası olan bəla və əzab, onları
tamamiylə bürüdü. De ki; “Yer üzündə gəzin, sonra da baxın ki, peyğəmbərləri
yalanlayanların aqibəti necə olmuşdur?”
Furqan surəsinin 7 və 10-cu ayələrində də məalən; “Kafirlər; “Bu necə
peyğəmbərdir? Bizim kimi yeyib içir, küçələrdə gəzir. Peyğəmbər olsaydı, mələk
şəklində gəlirdi. Köməkçi olar, bizə onlar da xəbər verər. Cəhənnəm ilə qorxudardılar.
Yaxud, Rəbbi mal xəzinələri göndərər, yaxud meyvə bağçaları, tarlaları olar, istədiyini
yeyərdi’ dedilər. O zalımlar bir birilərinə dedilər ki; “Əgər siz buna tabe olsanız
tilsimlənmiş bir adama tabe olmuş olarsını z ”. (Ey Həbibim!) Nəzər sal ki, sənin
haqqında nə pis misallar deyib, haqq yoldan ayrıldılar, zəlalətə düşdülər. Artıq
zəlalətdən qurtarıb hidayətə yol tapa bilməzlər. Allah Təalanın şanı nə ucadır ki O,
istəsə sənə, (dünyada) bunlardan daha xeyirli olmaq üçün, altından çaylar axan
bostanlar, bağçalar verər, sənin üçün saraylar yaradar!” buyuruldu.
21-ci ayədə də məalən; “Bizə qovuşmağı ümid etməyənlər dedilər ki; “Nə
olaydı bizə mələklər göndəriləydi (Məhəmmədin doğru söylədiyini xəbər verəydi) veya
Rəbbimizi görəydik.” And olsun ki, onlar nəfislərində bir böyüklük görmüşlər və böyük
bir qudurğanlıqla həddi aşmışdılar...” buyruldu.
Səbə’ surəsinin 9-cu ayədə məalən; “Əgər biz istəsək onları (açıq ayələrimizi
görüb yalanlamaları səbəbiylə. Qanın kimi) yerə batırardıq veya göydən üstlərinə od
parçaları tökərdik” buyuruldu.
İsra surəsi 97-ci ayədə də məalən; “...Biz, onları qiyamət günü korlar, lallar,
karlar olaraq üzü üstə həşr edəcəyik! Onların gedəcəyi yer. Cəhənnəmdir ki, odu
azaldıqca, biz onun odunu artırarıq!” buyruldu.
Müşriklər, özləri haqqında gələn ayələr qarşısında düşmənliklərini əməlli başlı
çoxaltddar. Ələlxüsus Übey ibn Xələf ilə qardaşı Ümeyyə, Rəsulullahı çox üzürdülər.
Bəxtsiz Übey, əlində çürümüş bir sümük. Peyğəmbərimizin uca məqamına gəldi. Sonra;
“Ey Məhəmməd! Bu sümüyü çürüdükdən sonra, sənin Allahın necə dirildəcək? Demək
sən, çürüdükdən sonra, bunu Rəbbinin dirildəcəyini zənn edirsən?!” dedi və sümüyü
ovuşdurub toza çevirdi. Sonra tozunu sevgili Peyğəmbərimizə doğru üflədi. Davam
edərək; “Ya Məhəmməd! Bunu belə çürüdükdən sonra, kim dirildə biləcək ki?” dedi.
Cənabi Peyğəmbərimiz (səlləllahu əleyhi və səlləm), buyurdu ki; “Bəli. Allah Təala səni
də öldürəcək, onu da... Sonra səni dirildəcək və Cəhənnəmə alacaqdır.” Bu hadisədən

99




sonra, Cənabi Haqq bu ayələri endirdi. Məalən; “O (inkarçı) insan, məgər onu bir
nütfədən yaratdığımızı görmədi, açıq şəkildə dərk etmədi? Belə olduğu halda açıq
şəkildə müeadilə edən birinə çevrildi. Yaradılışmı unudaraq, bizə; “Çürüyüb
dağılmışkən bu sümüyü kim dirildər?” deyə misal gətirdi. (Ey Rəsulum!) De ki; “Onları
(yox İkən) ilk dəfə yaradan (Allahu Təala) dirildər və O, hər yaradılanı haqqıyla
biləndir. O (Allah Təala) ki, sizə yamyaşıl bir ağaedan odu çıxardandır. İndi də siz
ondan od qalayarsınız. Bəyəm göyləri və yeri yaradanın onlar kimisini yaratmağa güeü
çatmaz? Əlbəttə buna güeü yetər. O, hər şeyi yaradandır, hər şeyi biləndir...”
buyuruldu.

Xalid ibn Səidin imanı
İslama də’vətin ilk zamanlarında Xalid ibn Səid bir yuxu görmüşdü.
Yuxusunda; Cəhənnəmin qırağında dayanarkən, atası onu itələyib yıxmaq istədi. Tam o
əsnada. Peyğəmbərimizin, belindən tutub. Cəhənnəmə düşməkdən eanını qurtardığını
gördü. Yuxudan hövlang ayıldı və; “Vallahi bu yuxu həqiqətdir” deyə öz-özünə danışdı.
Çölə çıxınea. Həzrəti Əbu Bəkirə rast gəlib yuxusunu danışdı. Həzrəti Əbu Bəkir, ona;
“Yuxun həqiqətdir, bu adam, Allah Təalanın peyğəmbəridir. Bu dəqiqə get. Ona tabe
ol! Sən, Ona boyun əyəeək, gətirdiyi dinə girəeək və birlikdə olaeaqsan. O da səni,
yuxuda gördüyün kimi Cəhənnəmə düşməkdən qoruyacakdır. Atan isə Cəhənnəmdə
qalaeaqdrr!” dedi.
Həzrəti Xalid ibn Səid, yuxunun tə’siri altındaydı. Vaxt itirmədən dərhal,
Əeyad deyilən yerə. Məhəmməd əleyhissalamın hüzuruna getdi və; “Ya Məhəmməd!
Sən, insanları nəyə də’vət edirsən?” deyə soruşdu. Cənabi Peyğəmbərimiz, eavabında;
“Mən, insanı, tayı və bərabəri olmayan yeganə Allaha və Məhəmmədin (əleyhissalam)
də Onun qulu və peyğəmbəri olduğuna inanmağa, eşitməyən, görməyən heç bir zərər və
fayda vermeyən, ona sitayiş edənləridə, sitayiş etməyənləri də tanımayan bəzi daş
parçalarına sitayiş etməkdən əl çəkməyə də’vət edirəm” buyurdu. Bundan sonra. Xalid
ibn Səid, dərhal; “Mən də, şəhadət edirəm ki, Allah Təaladan başqa ibadət ediləeək ilah
yoxdur və yenə şəhadət edirəm ki, sən Allah Təalanın peyğəmbərisən” deyərək

Yasin, 36/77-81

100


müsəlman oldu. Onun müsəlman olması Peyğəmbərimizi çox sevindirdi. Dalınea
xanımı Ümeyyə də müsəlman olmaqla şərəfləndi.
Həzrəti Xalid ibn Səid, qardaşlarının da müsəlman olmasını istəyir və bunun
üçün eəhd edirdi. Onlardan Ömər ibn Səid də müsəlman olmuşdu. Şiddətli bir İslam
düşməni olan atası Əbu Uhəyha, Xalidin və Ömərin müsəlman olduğunu və Məkkənin
tənha bir yerində namaz qıldıqlarını öyrənineə, övladlarından müsəlman olmayanları
göndərib, onları yanına gətirtdi. Sonra, yeni girdikləri dindən dönmələrini söylədi.
Danlayıb döyməyə başladı. Sonra Xalid ibn Səidə; “Sən, Məhəmmədə tabe oldun?
Halbuki sən. Onun öz qövmünə zidd hərəkət etdiyini və gətirdiyi şeylə bütlərimizə və
atalarımızı təhqir etdiyini görmürsən?” dedi. Xalid ibn Səid Həzrətləri də; “Allaha and
içirəm ki. Məhəmməd əleyhissalam doğru deyir. Ona tabe oldum. Ölərəm, aneaq
dinimdən dönmərəm!” deyineə, atasının qəzəbi daha da artdı. Dəyənək qırılmeaya qədər
vurduqdan sonra; “Ey yaramaz oğlum! İstədiyin yerə get. And olsun ki, sənə çörək
vermeyəeəyəm!” dedi. Həzrəti Xalid; “Sən mənə çörək verməzsən, Allah Təala əlbəttə
ruzimi ehsan edər” dedi. Atası, o biri uşaqlarını; “Əgər sizdən birinizi, onunla danışan
görsəm, ona çəkdirmədiyim əzabı sizə çəkdirərəm” deyə qorxutdu. Həzrəti Xalidi də
evin zirzəmisində tutub saxladı, üç gün onu Məkkənin istisində ae, susuz qoydu.
Xalid ibn Səid Həzrətləri lürsət tapıb, atasının əlindən eanını qurtardı. Atası
ölümeül bir xəstəliyə tutuldu. Əbu Uhəyha, xəstə yatdığı yerdə İslamiyyətə olan
düşmənliyindən; “Xəstəlikdən sağalıb ayağa qalxsam, Mə kk ədə yaşayan hər bir nəfər
bütlərimizə sitayiş edəeək. Heç kim onlardan başqasına ibadət edə bilməyəeəkdir.. “
deyirdi. Həzrəti Xalid, atasının haqq dinə olan düşmənliyinin soyuması və müsəlman
qardaşlarına bir zərər verməməsi üçün əllərini qaldmb; “Ey aləmləri yaradan Allahım!
Atamın bu xəstəliyini sağaltma!” deyərək dua etdi. Cənabi Haqq, duasını qəbul etdi,
Əbu Uhəyha, xəstə yatağından qalxa bilməyib öldü.
Mus’ab ibn Umeyrin müsəlman olması
Mus’ab, Qureyşən asalətli və varlı bir ailəsinə mənsub idi. Peyğəmbərimizin
Mübarək sözlərini eşidineə, qəlbində böyük bir məhəbbət hasil oldu. Ona qovuşmaq
arzusu ilə alışıb yanırdı. Axırda Darul-Ərqama getdi və müsəlman oldu. Bundan xəbər
tutan ana-atası, ona da işgəneə etməyə başladılar. Dinindən döndərmək üçün.

101

evlərindəki zirzəmiyə həbs edib, günlərlə ac və susuz qoydular. Ərəbistanın yandırıcı
günəşi altında, ağır və dözülməz işgəncələr etdilər. Ancaq Mus’ab ibn Umeyr
Həzrətləri, bu ağır və dözülməz işgəncələrə səbr göstərərək İslamiyyətdən dönmədi.
Həzrəti Mus’ab, müsəlman olmamışdan əvvəl ailəsinin varlı olması səbəb iylə,
rahatlıq və bolluq içində böyüdülmüşdü. Hamı ona həsəd aparardı. Müsəlman olunca,
ailəsi hər şeydən məhrum qoydu və işgəncə verdilər. Hər cür çətinliyə dini üçün dözən
Mus’ab ibn Umeyr, bb dəfə Rəsulullahın hüzuruna getdi. Onun bu gəlişini Həzrəti Əli
belə nəql etmişdir; “Rəsulullah ilə oturmuşduq. Bu əsnada Mus’ab ibn Umeyr gəldi.
Əynində, yamaqlı bir paltarı vardı və acınacaqlı halda idi. Rəsulullah (səlləllahu əleyhi
və səlləm), onun bu halını görüncə. Mübarək gözləri yaşla doldu. Mus’abın çəktiyi bu
işgəncə və yoxsulluğa baxmayaraq, dinindən dönməməsi üçün; “Qəlbini, Allah
Təalanın nurlandırdığı bu adama baxın. Ana və atasının onu, ən ləzzətli yemək-içməklə
bəslədiklərini gördüm. Allah Təala və Rəsulunun sevgisi, onu gördüyünüz bu hala
gətirmişdir” buyurdu.

102


HƏBƏŞİSTANA HİCRƏT

Rəsulullahın peyğəmbərliyinin beşinci ilində, müşriklərin işgəncələrinə
baxmayaraq, müsəlmanların sayı artmağa davam edirdi. Ancaq müşriklər də
işgəncələrini artmr, əllərindən gələni edirdilər. Cənabi Peyğəmbərimiz, Əshabının
dözülməz işgəncələrə məruz qalmasına, ayaqlarından kəndblə dəvələrə bağlanıb, tərs
istiqamətlərə sürülərək tikələrə ayıridılmasına çox üzülürdü. Bu işgəncələr, hər gün
daha da şiddətlənb, mərhəmət dolu qəlbi, bunlara dözə bilmbdi. Bb dəfə Əshabi kiramı
başına yığdı və; “Ey Əshabım! İndi yer üzünə səpələnin. Allah Təala, yaxında sizi yenə
bir yerə toplayar” buyurdu. Onlar da; “Ey Rəsulallah! Haraya gedək?” deyə soruşdular.
Peyğəmbərimiz, mübarək əbylə işarə edərək. Həbəş ölkəsini göstərdi və; “Bax oraya!
Həbəş torpağına gedin Çünki orda, heç kimə zülm etməyən bir hökmdar vardır. Həm
də ora bb doğruluq ölkəsidb. Allah Təala, bu çətinliklərdən bb çıxış və xilas yolu
açıncaya qədər, siz, orada qalın” buyurdu. Sərvəri aləm Məhəmməd Mustafa (səlləllahu
əleyhi və səlləm), beləcə Əshabının işgəncələrdən xilas olmasına və Məkkəli müşriklərə
qarşı mübarizəsinə tək başına davam etməyə qərar vermişdi. Doğulduğu vaxtda;
“Ümmətim! Ümmətim!” deyən sevgili peyğəmbərimiz, indi də, Əshabının xilası üçün,
özünü fəda edirdi. Onun icazəsini aldıqdan sonra, Əshabi kbamdan bb hissəsi,
vətənlərindən ayrılaraq hicrət edbdilər! Ancaq sevgili peyğəmbərimizdən ayrıldıqları
üçün, üzüntüləri də çoxdu.
Bu ilk hicrətə. Həzrəti Osman və xanımı Həzrəti Ruqiyyə binti Rəsulullah,
Əbu Hüzeyfə ilə xanımı Səhlə binti Süheyl, Zübeyir ibn Əvvam, Mus’ab ibn Umeyr,
Əbdürrəhman ibn Əvf, Əbu Sələmə ibn Əbdüləsəd ilə xanımı, Ümmü Sələmə, Xətib ibn
Əmr, Amb ibn Rəbiə və xanımı Eeyla binti Əbi Xasmə, Osman ibn Məz’un, Əbu Səbrə
ibn Əbi Ruhm ilə xanımı Ümmü Gülsüm binti Süheyl, Süheyl ibn Beyda, Abdullah ibn
Məs’ud (Allah onlardan razı olsun) qatıldılar.
Cənabi Peyğəmbərimiz, Həzrəti Osman üçün; “Şübhəsiz ki. Osman, Eut
peyğəmbərdən sonra zövcəsiylə birlikdə hicrət edən ilk şəxsdb” buyurdu. Əshabi
kiramın bb hissəsi süvari, bir hissəsi də piyada olaraq, gizlicə Mə kk ədən ayrıldılar.

ibn ishaq, əs-Sirə, s, 194; İbn Hişam, əs-Sirə, I, 321; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 203-204; Təbəri, Tarix, II,
411; ibn Kəsir, əl-Bidayə, III, 94.
ibn ishaq, əs-Sirə, s, 205-210; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 204.

103


Tacirlərə gediş haqqı verərək, gəmilərlə Qızıl dənizdən Həbəşistan sahilinə çatdılar.
Müşriklər bundan xəbər tutub, dallarınca getdilər, cəhdləri boşa çıxdı və mə’yus bir
şəkildə geri qayıtdılar.
Həbəş hökmdarı Nəeaşi, müsəlmanları yaxşı qarşıladı. Ölkəsinə yerləşdirdi.
Əshabi kiram, Həbəşistan üçün; “Biz burada yaxşı bir qonşuluq və himayə gördük.
Dinimizə toxunulmadı, incidilmədik. Xoşlanmadığımız bir söz də eşitmədik. Hüzur
içində, Allah Təalaya ibadət etdİk” dedilər.
Həzrəti Həmzənin müsəlman olması
İslamiyyətin səsi, hər ötən gün ağızdan ağıza yayılıb, daha da uzaqlardan
gəlirdi. Bu vəziyyət, Qureyşli müşrikləri hiddətləndirbdi. Bütün cəhdlərinə
baxmayaraq, İslamiyyətin yayılmasına mane ola bilmirdilər.
“Dəlailun-nübüvvə” və “Mə’aricun-nübüvvə”də belə deyilb ki; Müşriklərdən,
Vəbd adında bbinin bir bütu vardı. Səfa təpəsinə yığıbşar, bu bütə ibadət edərdilər. Bb
dəfə, Cənabi Peyğəmbərimiz, onların yanına getdi və müşrikləri imana də’vət etdi.
Kafir olan bb cin o bütun içinə gbdi və sevgili Peyğəmbərimiz için münasib olmayan
sözlər sərf etdi. Fəxri aləm (səlləllahu əleyhi və səlləm) buna üzüldü. Başqa bir gün,
gözə görünməyən biri, Cənabi Peyğəmbərimizə salam verərək; “Ey Rəsulallah! Kafir
olan bb cin sizin için münasib olmayan şeylər söyləmiş. Mən onu tutub öldürdüm.
İstəsəniz sabah Səfa təpəsinə təşrif edə bilərsiniz. Siz yenə onları İslama də’vət
edərsiniz. Mən də o bütun içinə gbib, sizi mədh ediei sözlər deyərm” dedi. Cənabi
Peyğəmbərimiz, Abdullah adındakı cinin təklifini qəbul etdi.
Sevgili Peyğəmbərimiz, ertəsi gün oraya gedib, müşrikləri təzədən imana
də’vət etdi. Əbu Cəhl də orada idi. Müsəlman cin, müşriklərin əlindəki bütun içinə
gbib, sevgili Peyğəmbərimizi və İslamiyyəti izah etdikdən sonra, gözəl sözlər və şe’blər
söylədi. Müşriklər, bu sözləri eşidincə əllərindəki bütü qırdılar və Rəsulullahın üstünə
hücum etdilər. Mübarək saçları darmadağın oldu. Mübarək üzü qana boyandı. Onların
bu əza və cəfalarına dözərək; “Ey Qureyşlilər! Məni vurursunuz. Halbuki mən sizin

ibn ishaq, əs-Sird, s, 194-204; İbn Hişam, Sirə, I, 321-332; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 204; Təbəri, Tarix,
11,411.

104

Peyğəmbərinizəm” buyurdu, ordan ayrdıb evinə gəldi. Bir xidmətçi qız, bu hadisəni
başdan axıra qədər görmüşdü.
Bu əsnada Həzrəti Həmzə, dağda ov ovlayırdı. Bir ceyrana ox atmaq
işəyərkən, ceyran dilə gələrək; “Ey Həmzə! Mənə ox atmaqdansa, qardaşının oğlunu
öldürmək istəyənlərə ox atsan daha xeyirli olar” dedi. Həzrəti Həmzə bu sözlərə heyrət
edərək, sür’ətlə evinə gəldi. Adətən, ovdan qayıdınca, təvaf etmək üçün Hərəmi şərifə
baş çəkər, evinə sonra gedərdi. O gün təvaf edərkən, xidmətçi qız, yanına gəldi. Əbu
Cəhilin, Məhəmməd əleyhissalama etdiklərindən xəbər verdi. Həzrəti Həmzə, Cənabi
Peyğəmbərimizə həqarət edildiyini eşidincə, qohumluq hissi coşdu. Silahlarını
götürərək müşriklərin olduğu yerə gəldi. “Qardaşımın oğluna, pis söz söyləyən, qəlbini
incidən sənsən? Bax mənim dinim də Onun dinidir. Gücün çatırsa o etdiklərini mənə də
et görək” deyərək boynundakı yay ilə Əbu Cəhilin başını yardı. Ordakı kafirlər Həzrəti
Həmzəyə hücum etmək istədilər. Ancaq Əbu Cəhil; “Toxunmayın, Həmzə haqlıdır.
Qardaşı oğluna pis sözlər söylədim” dedi. Həzrəti Həmzə ordan ayrıldıqan sonra , Əbu
Cəhil ətrafındakılara “Nə badə, ona sataşasınız! Bizə qəzəblənər və müsəlman olar.
Bununla Məhəmməd qüvvətlənər” dedi. Həzrəti Həmzənin müsəlman olmaması üçün,
başının yarılmasına razı olmuşdu. Həzrəti Həmzənin camaat arasındakı e’tibarını,
qüvvət və dəyərini onlara da xatırlatdı.
Həzrəti Həmzə, Cənabi peyğəmbərimizin yanına gəlib; “Ya Məhəmməd! Əbu
Cəhddən intiqamını aldım. Onu qana boyadım. Üzülmə, sevin!” dedi. Sevgili
Peyğəmbərimiz; “Mən belə şeylərə sevinmərəm” buyurdu. Həzrəti Həmzə “Səni
sevindirmək, üzüntüdən qurtarmaq üçün, nə istəsən edərəm!” deyincə, Cənabi
Peyğəmbərimiz; “Mən ancaq sənin iman etmən və qiymətli bədənini Cəhənnəm
alovundan qurtarman ilə sevinərəm” buyurdu. Həzrəti Həmzə, dərhal müsəlman oldu.
Haqqında ayə gəldi. Həzrəti Abdullah ibn Abbasın yanına gələrək; “ Qur’ani Kərimdə,
Ən’am surəsi 122-ci ayədə; dirildildiyi və nura qovuşdurulduğu deyilən zat. Həzrəti
Həmzə və eyni ayədə; qaranlıqlarda vurnuxduğu deyilən də Əbu Cəhddir”
Həzrəti Həmzə, müşriklərin yanına gedərək, müsəlman olduğunu və Allahu
Təalanın Həbibi Məhəmməd əleyhissalamı qanı bahasına da olsa qoruyacağını deyib,
bir qəsidə oxudu. Oxuduğu qəsidədə; “Qəlbimi, İslamiyyətə və Haqqa meyl etdirmiş
olduğu üçün, Allah Təalaya həmd olsun. Bu din, qullarının hər etdiyini bilən, hamıya
lütfii ilə davranan, qüdrəti hər şeyə qalib gələn, aləmlərin Rəbbi olan Allah Təala

105

tərəfindən göndərilmişdir. Qur’ani Kərim oxunduğu zaman, qəlb və ağd sahiblərinin
gözlərindən yaş axar. Qur’ani Kərim, səlis bir dillə açıqlanmış ayələr halında
Məhəmməd əleyhissalama nazil olmuşdur. O, Məhəmməd Mustafa aramızda, sözü
eşidilən, itaət edilən, mübarək bir adamdır. Ey müşriklər! Ağlınız başınızdan çıxıb,
gözünüz dönüb. Onun haqqında sərt, ağır və kobud sözlər söyləməyin. Əgər belə bir
fikrə düşsəniz, biz müsəlmanların cəsədlərinin üstündən keçib getmədən, heç kim Ona
toxuna bilməz” demişdi.
Həzrəti Həmzənən müsəlman olması ilə, sevgili Peyğəmbərimiz (səlləllahu
əleyhi və səlləm) çox sevindi. Müsəlmanlar, onun da qoşulmasıyla çox qüvvətləndilər.
Həzrəti Həmzənin müsəlman olmasıyla vəziyyət dəyişdi. Çünki, Məkkəlilər Həzrəti
Həmzənin; cəngavər, cəsur, mərd, pəhlivan və böyük bir qəhrəman olduğunu bilirdilər.
Bunun üçün, Qüreyş müşrikləri artıq müsəlmanlara, heç bir səbəb olmadan, pis rəftar
edə bilmədilər, ələlxüsus Həzrəti Həmzənin qılıncının şiddətindən çəkindilər.
Həzrəti Ömərin müsəlman olması
İslam dini günbəgün yayılır, Qur’ani Kərimin nuru, ruhları işıqlandırırdı.
Günahkar insanlar, Allah Təalanın ehsanı olaraq iman edir, hidayət tapırdılar. Əshabi
kiramdan olmaqla şərəflənən bu mübarək şəxslər; əl-ələ, könül-könülə verir,
Rəsulullahın ətrafında pərvanə kimi dönürdülər. Onun ən kiçİk bir arzu vəya işarə
etməyini böyük bir əmr kimi görür, yerinə yetirmək üçün yarışırdılar, hətda bu yolda
canlarını belə fəda etməkdən çəkinmirdilər. Müşriklərin təşviş və həyəcanları isə, ən son
həddə çatmışdı. Çünki barmaqla göstərilən qəhrəmanlardan Həzrəti Həmzə də
müsəlman olmuş, Rasulullahın tərəfində yer almışdı. Bu gözlənməyən hadisə,
müşrikləri, tamamiylə hövsələdən çıxartdı. Bu səbəblə Xəttab oğlu Ömər, (hələ
müsəlman olmamışdı) bir dəfə, Rasulullahı, gördüyü yerdə öldürmək niyyətiylə evindən
çıxdı. Sevgili Peyğəmbərimizi Məscidi Haramda namaz qılarkən gördü, namazın
qurtarmasını gözləyərək, qulaq asmağa başladı. Həbibi əkrəm, əl-Haqqa surəyi şərifini
oxuyurdu. Məalən; “O meydana gələcəyi haqq olan qiyamət!..Nədir o haqq olan
qiyamət? O gələcəyi haqq olan qiyaməti, sənə hansı şey xəbər verdi? Səmud və Ad
(qövmləri) dəhşətindən qəlblərin titrəyəcəyi qiyaməti yalan saydılar, yalanladılar.
İbn İshaq, əs-Sirə, s, 151-153; İbn Hişam, Sirə, I, 291-292.

106


Səmud qövmü, qudurğanlıqları səbəbiylə (Cəbrayd əleyhissalamın səyhası ilə) həlak
edildilər. Ad qövmünə gəlincə; onlar da silib-süpürən, uğultulu, azğın və şiddətli bir
qasırğa ilə həlak edildilər. Allah Təala o fırtınanı, yeddi gecə və səkkiz gündüz
dayanmadan, onların üzərlərinə göndərdi. (Elə bir hala gəldilər ki, o vaxt orda hazır
olsaydın) onların köklərindən qopub yerə yıxılan çürümüş xurma kötükləri kimi necə
düşüb, yıxıldıqlarını görərdin! İndi onlardan geriyə qalan bir fərd görəbilirsən?