Sevgili Peyğəmbərim - 03

Abdullahın vəfat acısını yaddan çıxarmış kimi oldu. Dokquz gün əmizdirdikdən sonra
İbn Kəsir, əl-Bidayə, III, 211-212.

33



da, Əbu Ləhəbin cariyəsi olan Süveybə xatun bir nəçə gün süd analığı xidmətini gördü.
Süveybə xatun daha əvvəl də Həzrəti Həmzəni, sonra da Əbu Sələməni əmizdirmişdi.
Hafiz ibn Cəzri deyir ki; “Əbu Ləhəb röyada görülüb, nə halda olduğu soruşulduqda,
qəbir əzabı çəkirəm. Ancaq hər il Rəbiüləvvəl ayının on İkinci gecəsi əzabım səngiyir.
İki barmağım arasından çıxan sərin suyu içərək sərinlənirəm. Bu gecə, Rəsulullah
dünyaya gəlincə, Süveybə adındakı cariyəm bunu mənə müjdə vermişdi. Mən də
sevincimdən bunu azad etmiş və Ona süd analığı etməsi üçün əmir vermişdim. Bunun
üçün, bu gecədə əzabım səngiyir, dedi”.
O zamanda Məkkə xalqı adət olaraq uşaqlarını bir süd anasına verərdilər.
Havası yaxşı, suyu şirin olan ətraf yerlərdəki yaylalara göndərilən uşaqlar bir müddət
verildikləri süd analarının yanında qalardılar. Buna Məkkənin isti havası səbəb olardı.
Hər il bu məqsədlə Məkkəyə bir çox qadın gəlirdi. Bunlar əmizdirmək üçün hərəsi bir
uşaq götürb gedəridlər. Uşaqları böyüdüb geri qaytarınca, çoxlu əmək haqqı və hədiyyə
alırdılar.
Cənabi Peyğəmbərimizin anadan olduğu il də yaylalarda yaşayan Bəni Sə’d
qəbiləsindən bir çox qadın süd analığı niyyəti ilə Məkkəyə gəldi. Hər birisi əmizdirmək
üçün bir uşaq götürdü. Bəni Sə’d qəbiləsi Məkkə ətrafındakı qəbilələr arasında şərəfdə,
əliaçıqhqda, mərdlik, təvazökarlıq və Ərəb dilini səlis danışmada çox məşhur idi.
Qüreyş qəbiləsinin başda gələnləri uşaqlarının daha çox bu qəbiləyə verilməsini
istəyərdilər. O il Bəni Sə’d qəbiləsinin yurdunda şiddətli bir quraqlıq və qıtlıq hökm
sürürdü. Bu qəbilədən Həlimə xatun da bu vəziyyəti belə nəql edir;
“Mən 0 il çöllərdə dolaşıb ot toplayar, bunu tapdığım üçün Allah Təalaya
şükür edərdim. Bəzən üç gün keçməsinə rəğmən ağzıma bir şey qoymazdım. Bu halda
ikən bir uşağım oldu. Bir tərəfdən aclıq, digər tərəfdən də doğum çətinliyi vardı.
Aclıqdan yerlə göyü, gecə ilə gündüzü hiss etmədiyim vaxtlar olardı. Bir gecə səhrada
yuxuya getmişdim. Röyamda bir şəxs məni süddən ağ bir suyun içinə batırdı və; “Bu
sudan iç” dedi. Doyuncaya qədər içdim. Sonra içməyim üçün məni yenə məcbur etdi.
İçdikcə içdim, baldan şirin idi. “Südün çox olsun ey Həlimə! Məni tanıdın?” deyə
soruşdu. Tanımadığımı deyincə; Mən sənin çətinlik halında etdiyin həmd və şükrünəm.
Ey Həlimə! Məkkəyə get. Orda sənə bir “Nur” dost olar, bərəkətlərlə dolarsan. Bu
röyanı da heç kimə demə!” dedi. Oyandığımda süd vəzilərimin südlə dolu olduğunu
gördüyüm kimi, çətinlik və aclığın da məni tərk etdiyini gördüm”.

34


Qıtlıq səbəbiylə muzdla uşaq əmizdirib çətinliklərini ortadan qaldırmaq üçün,
0 biri illərə nisbətən daha çox süd anası Məkkəyə gəlmişdi. Hamısı da varlı ailələrin
uşaqlarını götürmək təlaşı içində idilər. Tələsik gələn qadınların hərəsi bir uşaq
götürmüşdü. Ancaq Cənabi Peyğəmbərimiz yetim olduğu üçün, çox əmək haqqı ala
bilməmək düşüneəsiylə Ona istəkli görünməmişdilər. Bu qadınlar içində iffəti, paklığı,
helmi, yəni zərifliyi, həyası və gözəl əxlaqıyla tanınmış Həlimə xatun da vardı.
Mindikləri heyvan arıq olduğu üçün Məkkəyə gəlməyə geeİkmişdilər. Aneaq bu
geeİkmə onlara axtardıqlarından daha çoxuna qovuşmağa səbəb olmuşdu. Həyat yoldaşı
ilə Məkkədə dolanaraq varlı ailələrin uşaqlarının götürüldüyünü gördülər. Aneaq əh boş
da geri qayıtmaq istəmirdilər. Bir uşaqla qayıtmaq yeganə arzuları olmuşdu.
Nəhayət hörmət eəlb edən və üzü çox sevimli olan bir zatla qarşılaşdılar. Bu,
Məkkənin rəisi Əbdülmüttəlib idi. İstəklərini öyrəndikdən sonra, nəvəsini götürmələrini,
bu sayədə böyük dövlət və səadətə qovuşaoaqlarını söylədi. Əbdülmüttəlibin söhbəti və
yaxınlığı onları özünə çəkirdi. Təklifini dərhal qəbul etdilər. Sonra yaşlı baba. Həlimə
xatunu Həzrəti Aminənin evinə apardı. Həlimə xatun belə nəql edir;
“Uşağın yanına gəldiyimdə, beşiyə sarılı yaşıl ipəkdən bir örtüyün üstündə
mışıl mışıl yatır, ətrafa müşk qoxusu yayılırdı. Heyrət içində qalıb bir anda Ona elə
isindim ki, ürəyim oyandırmağa razı olmadı. Əlimi sinəsinə qoyunea oyandı və mənə
baxıb təbəssüm etdi. Mənimsə bu təbəssümdən ürəyim getdi. Sonra, anası belə gözəl və
mübarək uşağı mənə verməz düşüneəsiylə üzünü örtüb dərhal queağıma götürdüm. Sağ
məməmi verdim, əmməyə başladı. Sol məməmi verdim, əmmədi. Əbdülmüttəlib mənə
tərəf dönərək; “Sənə müjdələr olsun ki, xanımlar içində sənin kimi ne’mətə qovuşan
olmadı” dedi.^'
Aminə xatun da mənə sevimli balasını verdikdən sonra; “Ey Həlimə, üç gün
əvvəl; “Sənin oğluna süd verəeək qadın. Bəni Sə’d qəbiləsinin Əbu Züeyb soyandandır”
deyə bir səs eşitdim” dedi. Bunun üzərinə; “Mən Bəni Sə’d qəbiləsindənəm və atamın
künyəsi Əbu Züeybdir” eavabını verdim”. Həlimə xatun yenə belə nəql etmişdir;
“Aminə xatun mənə daha öneə neçə hadisədən xəbər verdi və vəsiyyət etdi.
Mən də Məkkəyə gəlmədən əvvəl gördüyüm röyanı və gələrkən sağımdan, solumdan;

Kastalani, əl-Məvahibu ’l-Ləduniyyə, s. 37.

35


sənə müjdələr olsun ey Həlimə! O gözlər qamaşdrran və aləmləri işıqlandıran nuru
əmizdirmək sənə qismət olacaq” deyə səslər gəldiyini söylədim”.
Həlimə xatun demişdir ki;
“Məhəmməd əleyhissalamı götürüb Həzrəti Aminənin evindən ayrıldım. Həyat
yoldaşımın yanına gəldim. O da, qucağımdakı uşağın üzünə baxıb özünü itirdi və; “Ey
Həbmə! Bu günə qədər belə gözəl üz görmədim”, Onu yanımızda götürər götürməz
qovuşduğumuz bərəkətləri görüncə də; “Ey Həbmə! Bilmiş ol ki, sən çox mübarək və
qədri yüksək olan bir uşaq götürmüsən” dedi. Mən də; “Vallahi, onsuz da belə
diləyərdim, istədiyim oldu” deyə cavab verdim.
Həbmə xatun həyat yoldaşı ilə birlikdə Məhəmməd əleyhissalamı götürüb,
Məkkədən yola çıxdıqları andan etibarən Onun bərəkətinə qovuşmağa başladılar.
Çəlimsiz və sürətlə gedə bilməyən minikləri artıq çox dözümlü ve sür’ətb idi. Bblİkdə
gəldikləri qafilə onlardan əvvəl yola çıxıb uzaqlaşmış olmasına baxmayaraq, qafiləyə
çatıb onları geridə qoymuşdular. Bəni Sə’d yurduna gəldikdən sonra, görülməmiş bir
bolluğa və bərəkətə qovuşdular. Südü az olan heyvanlarının məmələri dolub daşırdı.
Bunu görən qonşuları heyrətə düşüb, bunun əmizdirmək üçün götrüdükləri uşaq
səbəbiylə olduğunu açıq aşikar anlamışdılar.
Quraqlıq səbəbiylə çox çətinliyə düşdülər və bir ara yağmur duasına çıxdılar.
Məhəmməd əleyhissalamı yanlarında götürüb dua edərək Onun hörmətinə bol yağmura
və bərəkətə qovuşdular.
Cənabi Peyğəmbərimiz süd anası Həbmə xatunun sağ məməsini əmər, sol
məməsini əmməzdi. Onu da süd qardaşına saxlayardı. İki aylıq İkən iməklədi. Üç aylıq
olunca ayaqda durdu, dörd aylıq ikən divardan yapışaraq gəzdi. Beş aybqkən yeriməyə
başladı. Yeddi aylıq ikən hər tərəfə gedə bildi. Səkkiz aylıq İkən başa düşüləcək şəkildə,
dokquz aylıq ikən olduqca səlis danışmağa başladı. On aylıq ikən ox atmağa başladı.
Həbmə xatun belə nəql etmişdir; “İlk danışmağa başladığında “Ea ilahə illəllahu vallahu
əkbər. Vəlhamdulillahi Rəbb il-aləmin” dedi. O gündən sonra, Allah Təalanın adını
anmadan heç bir şeyə əlini uzatmadı. Sol əli ilə bir şey yeməzdi. Yeriməyə
başladığında, uşaqların oynadığı yerdən uzaq gəzər və onlara; “biz, bunun üçün
yaradılmadıq” deyərdi. Hər gün Onu günəş işığı kimi bir nur bürüyər və yenə açılardı.
Ay ilə danışar, ona işarə etdikcə ay hərəkət edərdi.
Həbmə xatun belə nəql edir;

36



“Məhəmməd əleyhissalam iki yaşına qədəm basınca, Onu süddən kəsdim.
Sonra anasına vermək üçün həyat yoldaşımla Məkkəyə getdik. Ancaq, Onun elə
bərəkətlərinə qovuşmuşduq ki. Ondan ayrılmaq, mübarək üzünü görməmək bizə çox
çətin gəlbdi. Onun hallarını anasına söylədim. Aminə xatun; “Mənim oğlumun böyük
şanı vardır” dedi. Mən; “Vallahi, bundan daha mübarək kimsə görmədim” dedim.
Sonra, Aminə xatuna bir çox bəhanələr taparaq bb az daha yanımızda qalmasını
istədim. Bizim sözümüzü yerə salmadı və yanımızda qalması üçün icazə verdi. Onunla
təkrar qəbiləmizə qayıtdıq. Bu sayədə evimiz bərəkətlə doldu, malımız, mülkümüz və
şanımız artdı. Sayısız ne’mətlərə qovuşduq.^^
Mübarək sinəsinin yarılması
Həbmə xatun nəql etdi;
“Sərvəri aləm (səllallahu əleyhi və səlləm) bir gün; “Gündüzlər qardaşlarım
görünməzlər. Səbəbi nədir?” deyə soruşunca; “Qoyun güdməyə gedirlər. Evə ancaq
gecə gəlirlər” dedim. Bunu deyineə; Məni də onlarla birlikdə göndər. Mən də qoyun
güddüm” dedi. Bəhanələr tapıb neçə səbəb uydurdum. Axırda könlünün razı olması
üçün; “Yaxşı” dedim. Ertəsi gün mübarək saçlarını daradım. Paltarlarını geyindirib süd
qardaşlarıyla bblikdə göndərdim. Bb neçə gün gedib gəldi. Bb gün süd qardaşı Şeyma
çöldən gəldiyində; “Gözümün nuru oğlum Məhəmməd haradadır?” deyə soruşdum.
“Səhradadır” dedi. “Ciyərimin parası bu istiyə necə dözür?” deyə soruşduğumda,
Şeyma; “Ey anacığım! Ona əsla zərər gəlməz. Çünkü, mübarək başı üstündə bb bulud
daima Onunla hərəkət etməkdə, beləcə günəşin itsisindən qorunmaqdadır” cavabını
verdi. “Nə danışırsan? Bu dediklərin həqiqətən doğrudur?” dediyimdə and içdi. Ancaq o
zaman sakitləşdim. Yenə bir günorta vaxtı süd qardaşı Abdullah mənim yanıma gəlib;
“Anacığım! Tələsik gəlin! Qureyşli qardaşımla bblİkdə qoyun güdürdük. Qəflətən
yaşıla bürünmüş üç nəfər gəldi. Qardaşımı yanımızdan götürüb dağın başına apardılar.
Arxası üstündə uzadıb bıçaq ilə qarnını yardılar. Xəbər vermək üçün gəldiyimdə
oradaydılar. Qardaşımın sağ qalıb qalmadığını bilmbəm” dedi. O anda qan beynimə
sıçradı. Sürətlə oraya getdik. Onu gördük. Dərhal Mübarək üzünü, başını öpüb; “Ey
gözümün nuru! Ey aləmlərə rəhmət oğlum! Bə nə haldır, başına gələn nədb? Səni kim
İbn ishaq, əs-Sirə, s, 25-28; İbn Hişam, əs-Sirə, I, 158-167; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 108-115.

37



incitdi?” deyə soruşdum. O da; “Evdən çıxdıqdan sonra yaşıl paltarlı İki nəfər gördüm.
Birinin əlində gümüşdən bir kuzə, birinin əlində yaşıl zümrüddən bir ləyən vardı. Ləyən
qardan ağ bir şey ilə doluydu. Məni dağın başına apardılar. Biri arxam üzərinə uzatdı.
Mən baxarkən sinəmi göbəyimə qədər yardı. Heç aeı və ağrı hiss etmədim. Əlini soxub,
içində nə varsa çıxartdılar. O ağ şey ilə yuyub təzədən yerinə qoydular. Biri o birisinə;
“Qalx, mən də oz xidmətimi yerinə yetirim” dedi və əlini soxub ürəyimi çıxartdı. İki
hissəyə ayirdi və içindən qara bir şey çıxardıb atdı və; Sənin bədənində şeytanın nəsibi
bu idi. Çıxardıb atdıq. Ey Allah Təalanın sevgilisi! Səni vəsvəsədən və şeytanın
hiyləsindən əmin etdİk. Sonra ürəyimi öz yanlarında olan lətif və yumuşaq bir şey ilə
doldurdular. Nurdan bir möhürlə möhürlədilər. Hələ də o möhrün soyuqluğu bütün
əzalarımda qalıbdır. Onlardan biri, əlini yarılan yerə qoyunea, yaram sağaldı. Sonra
məni, ümmətimdən on nəfərlə çəkdilər, mən ağır gəldim. Min nəfərlə çəkdilər, yenə
ağır gəldim. Bundan sonra onlardan biri digərinə; artıq onu çəkməkdən əlini üz. Vallahi,
Onu bütün ümmətiylə belə çəksən, ağır gələr” dedi. O zaman hər biri əlimi və üzümü
öpdülər, məni burada qoyub getdilər” dedi. Yarılan yer, mübarək sinəsində bilinirdi.
Sevgili Peyğəmbərimizin başından keçən və Qur’ani Kərimin İnşirah surəsinin
birinci ayəsində ifadə edilən bu hadisəyə “Şaqqi sadr” yəni sinəsinin yarılması deyilir.
Məhəmməd əleyhissalama peyğəmbərliyi verildikdən sonra, Əshabi kiramdan
bəziləri; “Ya Rəsulullah! Bizə özünüzdən bəhs edərsiniz? deyineə; Mən eəddim
İbrahimin dayısıyam. Qardaşım İsanın müjdəsiyəm! Anamın isə röyasıyam. O mənə
hamilə İkən Şam saraylarını işıqlandıran bir nurun özündən çıxdığını görmüşdü... Mən
Sə’d ibn Bəkir oğulları yanında əmizdirilib böyüdüldüm” buyurdu.
Həlimə xatun, dörd yaşından sonra, onu Məkkəyə aparıb anasına verdi. Babası
Əbdülmüttəlib, Həlimə xatuna çox böyük hədiyyələr verib, ehsan etdi. Həlimə xatun
Onu Məkkədə tərk edincə, ayrılığın acısını; “Sanki canım və könlüm də Onunla birlikdə
qaldı” sözləri ilə dilə gətirmişdi.
Möhtərəm ananın vəfatı
Sevgili Peyğəmbərimiz (səlləllahu əleyhi və səlləm) altı yaşına qədər də
anasının yanında böyüdü. Altı yaşında İkən anası Ümmü Eymən adındakı eariyəsi ilə
Əhməd ibn Hənbəl, əl-Müsnəd, III, I2I; İbn Hişam, əs-Sirə, I, I64-I65.

38


birlikdə əqrabalarını və atası Abdullahın qəbrini ziyarət etmək üçün Mədinəyə getdilər.
Burada bir ay qaldılar. Cənabi Peyğəmbərimiz Mədinədə Nəeear oğullarına aid hovuzda
üzməyi öyrəndi. Bu əsnada bir yəhudi bilieisi Ondakı nübüvvət əlamətlərini gördü.
Yanına yaxınlaşıb adını soruşdu. “Əhməd” deyineə, o biliei; “Bu uşaq axır zaman
peyğəmbəri olaeaqdır!” deyə səsləndi. Ayrıea, ordakı yəhudi alimlərindən bəziləri də,
Ondakı peyğəmbərlik əlamətlərini görmüş, peyğəmbər olacağını aralarında danışıb
anlatmışdılar. Onların bu sözlərini eşidən Ümmü Eymən vəziyyəti Həzrəti Aminə
anamıza xəbər verincə, mübarək anası bir zərər gəlməsindən çəkinərək Onu götürüb
Məkkəyə dönmək üçün yola çıxdı. Əbva deyilən yerə gəldiklərində. Həzrəti Aminə
anamız xəstələndi. Xəstəliyi şiddətlənib tez tez huşunu itirirdi. Başında dayanan sevgili
oğlu Məhəmməd əleyhissalama baxaraq; “Ey dartılan dəhşətli ölüm oxundan Allah
Təalanın lütfii və yardımı ilə yüz dəvə əvəzində xilas olan zatın oğlu! Allah Təala səni
mübarək eləsin! Əgər röyada gördüklərim doğru çıxarsa, sən cəlal və bol İkram sahibi
olan Allah Təala tərəfindən. Adəm oğullarına halal və haramı bildirmək üçün
göndəriləcəksən. Cənabi Haqq səni, millətlərlə birlikdə davam edib gələn bütlərdən və
bütpərəstlikdən mühafizə edib qoruyacaqdır” dedi və bu beytləri söylədi;

Əskilər yeni olan, ölür yaşayan,
Tükənir çox olan, varmı gənc qalan?
Mən də öləcəyəm, tək fərqim budur;
Səni mən doğurdum, şərəfim budur.

Arxada mən qoydum xeyirli övlad.
Gözümü yumarkən, ürəyim rahat.
Mənim namım qalır daim dillərdə.
Sənin sevgin yaşar həp könüllərdə.

Sonra vəfat etdi. Orda dəfn edildi. Aminə anamız vəfat etdiyində iyirmi
yaşında idi.^"^
Ümmü Eymən Aləmlərin sahibini yanına alıb, bir nəçə gün sürən səfərdən
sonra Məkkəyə gətirib babası Əbdülmüttəlibin yanına qoydu.
Babasının yanında
İbn Hişam, əs-Sirə, I, 168; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 116; Süheyli, ər-Rövzul-Unf, I, 296; Əhməd Şami,
Sübülül-Huda, I, 216.

39


Həbibi əkrəmin (səlləllahu əleyhi və səlləm) atası və anası İbrahim
əleyhissalamın dinində idi. Yəni mö’min idilər. İslam alimləri onların İbrahim
əleyhissalamın dinində olduqlarını və Məhəmməd əleyhissalama peyğəmbərliyi
verildikdən sonra da onun ümmətindən olmaları üçün dirildilib, Kəliməyi şəhadəti
eşitdiklərini, söylədiklərini və beləcə bu ümmətdən olduqlarını xəbər vermişlər.
Məhəmməd əleyhissalam səkkiz yaşına qədər babasının yanında böyüdü.
Babası Əbdülmüttəlib Məkkədə sevilən və cürbəcür işləri idarə edən bir zat olub,
heybətli, səbirli, əxlaqlı, dürüst, mərd və əliaçıq idi. Kasıbları doydurur, hətta ac və
susuz qalan heyvanlara belə yem verərdi. Allah Təalaya və axirətə inanırdı. Pisliklərdən
çəkinir, cahiliyyə dövrünün hər cür çirkin adətlərindən uzaq dururdu. Mə kk ədə zülmə,
haqsızlığa əngəl olur və gələn qonaqları qəbul edərdi. Ramazan ayında Hira dağında
inzivaya çəkilməyi adət etmişdi. Uşaqları sevən və şəfqət sahibi olan Əbdülmüttəlib
sevgili nəvəsini bağrına basıb gecə gündüz yanından ayrılmazdı. Ona böyük bir sevgi və
şəfqət göstərirdi. Kə’bənin kölgəsində özünə məxsus nimdərdə onunla birlikdə oturar,
əngəl olmaq istəyənlər; Əl çəkin oğlumdan. Onun şanı ucadır” deyərdi. Cənabi
Peyğəmbərimizin dayəsi Ümmü Eymənə, ona yaxşı qulluq etməsini dönə dönə tapşırar;
“Oğluma yaxşı qulluq et. Kitab əhli mənim oğlum haqqında bu ümmətin peyğəmbəri
olacaq deyirlər” deyərdi. Ümmü Eymən demişdir ki; “Onun uşaqlığında nə aclıqdan, nə
də susuzluqdan şikayət etdiyini gördüm. Səhər vaxtı bir qurtum zəmzəm içərdi. Ona
yemək yedirtmək istədiyimdə; “İstəmirəm, toxam” deyərdi”.
Obdülmüttəlib yatarkən və otağında tək olanda. Ondan başqasının yanına
girməsinə icazə verməzdi. Onu şəfqətlə bağrına basar, sığallayar, sözlərindən və
hərəkətlərindən çox xoşlanardı. Süfrədə Onu yanında tutar, dizində oturdar, yeməyin ən
yaxşısını, ən ləzzətlisini Ona yedirdər və O gəlmədən süfrəyə oturmazdı. Onun
haqqında neçə röya görüb, bir çox hadisələrə şahid oldu.
Bir dəfə Məkkədə quraqlıq və qıtlıq olmuşdu. Obdülmüttəlib gördüyü bu
röyadan sonra Məhəmməd əleyhissalamın əlindən tutaraq Obu Qubeys dağına çıxıb;
“Allahım, bu uşağın haqqı üçün bizi bərəktəli bir yağmur ilə sevindir” deyrək dua etdi.

Kəstalani, əl-Məvahibu ’l-Ləduniyyə, I, 652.
ibn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 70-74; Məs’udi, Mumcuz-Zeheb, II, 275; Yaqubi, Tarix, II, 7-9.

40


Duası qəbul olundu və bol yağmur yağdı. O zamankı şairlər bu hadisəni şe’rlər yazaraq
dilə gətirmişdilər.

Nəcranlı Rahib
Əbdülmüttəlib günlərin birində Kə’bənin yanında oturarkən, Nəcranlı bir rahib
yanına gələrək danışmağa başlamışdı. Bu arada; “Biz İsmayıl oğullarından ən son
gələcək olan peyğəmbərin əlamətlərinin kitablarda yazılı olduğunu oxuduq. Bura, yəni
Məkkə Onun doğum yeridir. Əlamətləri də belə belədir!” deyərək bir bir saymağa
başladı. Bu əsnada sevgili Peyğəmbərimiz yanlarına gəlmişdi. Nəcranlı rahib Onu
diqqətlə seyr etməyə başladı, sonra da yaxınlaşıb gözlərinə, kürəyinə və ayaqlarına
baxdı və həyəeanla; Bax O budur. Bu uşaq sənin nəsimdəndir? soruşdu. Əbdülmüttəlib;
“Oğlumdur!” deyineə, Nəeranh rahib; “Kitablarda oxuduğumuza görə, onun atasının
sağ olmaması lazım!” dedi. Əbdülmüttəlib; “O, oğlumun oğludur. Atası O doğulmadan
əvvəl, anası hamilə İkən ölmüşdü” deyincə, rahib; “İndi düz söylədin” dedi. Bundan
sonra Əbdülmüttəlib oğullarına; “Qardaşınızın oğlu haqqında deyiləni eşidin və Ona
nəzarət edib yaxşı qoruyun” dedi.

Babasının vəfatı
Əbdülmüttəlib vəfat edəeəyinə az qala oğullarını toplayıb; “Artıq dünyadan
axirətə köçmə vaxtım gəldi. Yeganə düşüncəm bu yetimdir. Kaş ki, ömrüm uzun olaydı
və bu qulluğu sevərək davam etdirsəydim. Ancaq əldən nə gəlir? Ömür vəfa etməyəcək.
İndi könlüm və dilim bu həsrət alovuyla yanır. Bu inci dənəsini aranızdan birinə əmanət
etməyi istəyərdim. Görəsən hansınız layiqi ilə Onun haqlarını qoruyar və qulluğunda
qüsur göstərməz” dedi. Əbu Ləhəb dizləri üstündə oturub; Ey Ərəbin ağası! Əgər bu
əmanəti təslim etmək üçün fikrinizdə tutduğunuz biri varsa lap əla, yoxdursa bu qulluğu
mən edərəm” dedi. Əbdülmüttəlib ona; Malın çoxdur. Aneaq sən kobud qəlblisən və
mərhəmətin azdır. Yetim qəlbi isə yaralı və zərifdir. Dərhal qırılar” dedi. Digər
uşaqlarından bəziləri də eyni istəyi təkrar etdilər. Növbə Əbu Tahba gəlincə; Mən
hamısından çox bunu istəyirəm. Ancaq böyüklərim varkən qabağa düşmək münasib

41

olmazdı. Malım azdır, amma mənim sədaqətim qardaşlarımdan çoxdur” dedi.
Əbdülmüttəlib də; “Düz dedin. Bu xidmətə layiq olan sənsən. Lakin, mən hər işdə
Onunla məsləhətləşir və istə’yinə görə hərəkət edirəm. Hər dəfəsində də doğru nətieəyə
nail oluram. Bu xüsusda özüylə məsləhətləşəeəyəm. Hansınızı seçərsə, o mənim də
qəbulumdur” dedi.
Sonra, sevgili Peyğəmbərimizin yanına gələrək; “Ey gözlərimin nuru! Sənin
həsrətinlə axirətə üz tutdum. Bu əmilərindən hansını seçirsən?” deyə soruşdu. Cənabi
Peyğəmbərimiz o an qalxıb Əbu Talibin boynuna sarıldı və dizində oturdu.
Əbdülmüttəlib o zaman çox rahat oldu və; “Allah Təalaya həmd olsun. Mənim
istədiyim də bu idi” dedi və Əbu Tahba üzünü tutaraq; “Ey Əbu Talib! Bu inei dənəsi
ana ata şəfqətini görməmişdir. Ona görə, nəzarət edib üstündə əsəsən. Səni digər
uşaqlarımdan daha üstün görürəm. Bu böyük və çox qiymətli əmanəti sənə tapşırdım.
Çünkü sən. Onun atasıyla eyni anadansınız. Onu öz eanın kimi qoruyasan. Bu
vəsiyyətimi qəbul etdin?” deyə soruşdu. O da; “Qəbul etdim” deyineə, Əbdülmüttəlib
sevgili Peyğəmbərimizi queaqladı, mübarək başını, üzünü öpdu və qoxladı. Sonra;
Hamınız şahid olun ki, mən bundan daha gözəl bir qoxu qoxlamadım və bundan daha
gözəl bir üz görmədim” dedi.^^

Əbu Talibin bimayəsində...
Babasının vəfatından sonra. Kainatın sahibi (səlləllahu əleyhi və səlləm)
səkkiz yaşından etibarən əmisi Əbu Talibin yanında qalmağa başladı və onun
himayəsində böyüdü. O zaman Əbu Talib də, atası Əbdülmüttəlib kimi Məkkədə
Qüreyşin başda gələnlərindən, sevilən, hörmət edilən və sözü eşidilən bir zat idi. O da
Cənabi Peyğəmbərimizə böyük bir sevgi və şəfqət göstərdi. Onu öz uşaqlarından çox
sevər, yanına götürmədən yatmaz, bir yerə getməz və; “Sən çox xeyirlisən, çox
Mübarəksən!” deyərdi. O, əlini uzatmadan yeməyə başlamaz, öncə Onun başlamasını
istəyərdi. Bəzən də Ona ayrı bir süfrə açdırırdı. Səhərləri oyandığında, üzünün ay kimi
parıldadığını, saçlarının damdığını görərdilər. Əbu Talibin çox mah yoxdu, ailəsi də
qələbəlİkdi. Rəsuli Əkrəmi (səlləllahu əleyhi və səlləm) himayəsinə aldıqdan sonra,
ibn ishaq, əs-Sirə, s, 45-48; İbn Hişam, əs-Sirə, I, 169-178; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 117; Süheyli, ərRövzul-Unf, I, 299; Əhməd Şami, Sübülül-Huda, II, 135.

42



bolluğa və bərəkətə qovuşdu. Məkkədə meydana gələn quraqlıq səbəbiylə xalq çətinliyə
düşdüklərində, Əbu Talib Onu Kə’bənin yanına aparıb, dua etdi. Onun bərəkətiylə bol
yağış yağdı. Quraqlıq və qıtlıqdan xilas oldular.^^
Rahib Bəhira
Sevgili Peyğəmbərimiz on iki yaşında İkən, bir gün Əbu Talibin tiearət üçün
səfərə hazırlaşdığını gördü. Onu aparmaq istəmədiyini anlaymea, Əbu Talıba; “Bu
şəhərdə məni kimə tapşmb gedirsən? Nə atam var, nə də bir ürəyi yananım!” buyurdu.
Bu söz Əbu Talıba çox tə’sir etdi. Onu da özü ilə aparmaq qərarına gəldi. Ticarət
karvanı uzun bir səfərdən sonra, Busrada xristiyanlara məxsus bir monastırın
yaxınlığında düşərgə qurdu. Bu monastırda Bəhira adında bir rahib qalırdı, əvvəllər
yəhudi alimi İkən, sonradan xristiyan olan bu bilici rahibin yanında, əldən ələ keçərək
qorunan bir kitab vardı və soruşulanlara ondan cavab verərdi. Qüreyşin karvanı bundan
əvvəlki illərdə dəfələrlə gəlib keçməsinə baxmayaraq heç maraqlanmamışdı. Hər səhər
monastırın damına çıxıb qafilələrin gəldiyi tərəfə baxar, arayış içində bir şeylərin
yolunu gözləyərdi. Rahib Bəhiraya bu dəfə bir hal olmuş və həyəcanla diksinib yerindən
qalxmışdı. Çünkü, Qüreyş karvanı uzaqdan görününcə üstündə bir buludun da onlarla
birlikdə süzülüb gəldiyini görmüşdü. Bu bulud, Cənabi Peyğəmbərimizə kölgə
salmaqdaydı. Karvan düşərgə qurunca, Bəhira Həbibi əkrəmin altında oturduğu ağacın
budaqlarının üzərinə tərəf əyildiyini də görərək əməlli başlı həyəcanlanmuşdı. Dərhal
süfrələr açdırdı. Sonra, birini göndərərək Qüreyş karvanında olanların hamısını yeməyə
dəvət etdi. Karvandakılar, sevgili Peyğəmbərimizi mallarının yanında qoyub, rahibin
yanına getdilər. Bəhira gələnlərə diqqətlə baxıb; “Ey Qüreyş camaatı! Aranızda yeməyə
gəlməyən qaldı?” soruşunca; “Bəh, bir nəfər qaldı” dedilər. Çünkü Qureyşlilər gəldiyi
halda bulud hələ orda idi. Bunu görüncə, karvanda birinin qaldığını anlamışdı. Rahib
Bəhira, israr edərək Onun da gəlməsini istədi. Gələr gəlməz Ona diqqətlə baxmağa və
süzməyə başladı. Əbu Talıba; Bu uşaq sənin nəsimdəndir?” soruşdu. Əbu Talib;
“Oğlum” deyincə, Bəhira; Kitablarda bu uşağın atasının sağ olmayacağı yazılıdır, O
sənin oğlun deyildir” dedi. Bu dəfə Əbu Talib; “O mənim qardaşımın oğludur” deyə
cavab verdi. Bəhiranın; “Atasına nə oldu?” sualına da; “Atası, doğumuna yaxın vəfat
ibn Hişam, əs-Sirə, I, 179-180; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 119.

43


etdi” dedi. Bəhira; Düz dedin, anasına nə oldu?” deyineə; “O da vəfat etdi” deyə cavab
verdi. Bunlar qarşısında; “Düz dedin” deyən Bəhira, Cənabi Peyğəmbərimizə tərəf
üzünü çevirib, bütlər adına and içdi. Sevgili Peyğəmbərimiz Bəhiraya; “Bütlərin adıyla
and içmə. Dünyada mənə onlardan böyük düşmən yoxdur. Mən onlara nifrət edirəm”
buyurdu.
Bəhira bu dəfə Allah Təala adına and içib; “Heç yatırsan?” dedi. “Gözlərim
yatar, ancaq qəlbim yatmaz” buyurdu. Bəhira bir çox sual da soruşub, cavablarını aldı.
Aldığı cavablar əvvəllər oxuduğu kitablarla eyniylə üst üstə düşürdü. Sonra, sevgili
Peyğəmbərimizin mübarək gözlərinə baxıb Əbu Talibə; “Bu qırmızılıq, mübarək
gözlərində daim qalır?” deyə soruşdu. O da; “Bəh, yox olduğunu görmədik” dedi.
Bəhira bu əlamətin də uyğunluğunu görüncə, qəlbinin yəqinlik hasil etməsi üçün
nübüvvət möhürünü görmək istədi. Cənabi Peyğəmbərimiz (səlləllahu əleyhi və səlləm),
ədəblərindən mübarək kürəyini açmaq istəmədilər. Əbu Talib; “Ey gözümün nuru! Bu
arzusunu da yerinə yetir” deyincə, mübarək kürəyini açdı. Bəhira, “Nübüvvət
möhürünə” bütün gözəlliyi ilə doya doya tamaşa etdi. Həyəcanla öpdü və gözlərindən
sel kimi yaş axdı. Sonra da; “Mən şəhadət edirəm ki, sən Allah Təalanın rəsulusan”
dedi. Səsini daha da yüksəldərək; “Budur Aləmlərin sahibi... Budur aləmlərin Rəbbinin
rəsulu... Budur, Allah Təalanın aləmlərə rəhmət olaraq göndərdiyi böyük
peyğəmbər...” dedi. Orada olan Qureyşlilər heyrət edərək; “Məhəmmədin, bu rahib
nəzdindəki qiyməti nə qədər çox imiş” dedilər.
Bəhira, Əbu Tahba üzünü çevirərək; “Bu, peyğəmbərlərin axırıncısı və ən
şərəflisidir. Bunun dini bütün yer üzünə yayılar və əski dinləri ortadan qaldırar. Bu
uşağı Şama aparma. Çünkü, İsrail oğulları Ona düşməndir. Qorxuram ki. Mübarək
bədəninə bir zərər verərlər. Bunun haqqında çox əhd və misaq olmuşdur” dedi. Əbu
Talib; “Bu əhd və misaq nədir?” deyə soruşunca; “Allah Təala bütün peyğəmbərlərdən
və ən son da İsa əleyhissalamdan ümmətlərinə, axır zaman peyğəmbərinin gələcəyini
xəbər vermələri üzərinə söz almışdır” dedi.
Əbu Talib, Bəhiranın bu sözlərindən sonra. Şama getmək fikrindən döndü.
Mallarını Busrada satıb Məkkəyə qayıtdı. Bəhiradan eşitdikləri Əbu Talibin ömür

İbn İshaq, ds-Sirə, s, 53-58; İbn Hişam, es-Sirə, I, 180-182; İbn Sə’d, dt-Təbəqat, I, 76, 154-156;
Təbəri, Tarix, II. 277-279; Süheyli, ər-Rövzul-Unf, II, 216-220; Məs’udi, Mumcuz-Zeheb, II, 286; İbn
Kəsir, əl-Bidayə, III, 283-286.

44



boyu qulaqlarından getmədi. Cənabi Peyğəmbərimizi daha da çox sevdi. Onu ölüneəyə
qədər qorudu və hər işində köməkçi oldu.
Bu halıyla fəzilətlər və gözəlliklər sahibi və istisnai bir insan olan sevgili
Peyğəmbərimiz böyümüş və on yeddi yaşına çatmışdı. Bu əsnada Yəmənə tiearət
məqsədiylə gedən əmisi Zübeyir, tiearətin bərəkətli olması üçün Onu da özü ilə apardı.
Bu səfərdə də neçə qeyri adi hallar gördü. Məkkəyə qayıtdıqlarında, Onun bu halları
nəql edildi və Qüreyş qəbiləsi arasında; “Bunun şanı çox uea olaeaq” deyə söyləməyə
başlandı...^”

Sənin eşqin qamu dərdə dəvadırya Rəsulullah
Sənin qatında hacətlər rəvadır ya Rəsulullah.
Sənin nurun görən gözlər nə ay gözlər, nə ulduzlar
Nurundan gecə gündüzlər ziyadır ya Rəsulullah.
Tərindən açılır güllər, sözündən şəhdü şəkərlər
Səninlə xəstə könüllər şəfadır ya Rəsulullah.
Həbibsən padişahlara, təbibsən dərdü ahlara
Şəfaətin günahkara səfadır ya Rəsulullah.
ŞƏYYAD HƏMZƏ

İbn İshaq, əs-Sirə, s, 53-59; İbn Sə’d, ət-Təbəqat, I, 120-123.

45


GƏNCLİYİ və EVLƏNMƏSİ

Hər cəhətdən insanların ən üstünü olan Məhəmməd əleyhissalam, hələ gənclik
illərində Məkkə xalqı arasında yaşıdlarına görə çox bəyənilmişdir. Gözəl əxlaqı,
insanlara görülməmiş bir şəkildə yaxşı davranması, sakitliyi, həlimliyi və digər üstün
hallarıyla sevilmişdir. İnsanlar, bu xislətlərindən ötrü Ona heyran olmuşdur. Məkkə
xalqı gördükləri heyrətamiz dərəeədə doğru sözlü və etibarlı olması səbəbiylə Ona “əlƏmin”, yəni hər zaman etibar edilən kimsə ləqəbini verdilər. Beləeə, gəneliyində bu
adla məşhur oldu.
Peyğəmbərimizin gənclik illərində. Ərəblər qatı bb cahibyyə dövrü
yaşayırdılar. Bütə sitayiş etmək, içgi, qumar, zina, faiz və başqa bb çox çbkin işlər
aralarında yayılmışdı. Məhəmməd əleyhissalam onların bu pozğun hallarına son dərəeə
nifrət edər, hər pislikdən daim uzaq gəzərdi. Bütün Məkkə xalqı Onun bu halını bilb və
heyrət edərdilər. Bütlərə çox nifrət etdiyi üçün əsla yanlarına yaxınlaşmazdı. Bütlər
üçün kəsilən qurbanların ətlərindən heç yemədi. Uşaqlığında və gəneliyində özünə aid