Tatararrow-right-bold-outlineTatar Learn Tatar

Literature examples of 'вә' in Tatar language

Äye, minem köçle ruhımnan cir küklär kaltırar.

Әйе, минем көчле рухымнан җир вә күкләр калтырар.

Ciz kıñgıraular şölderlär çıñlavına kuşılgan talyan moñı, yegetlärneñ cır suzuları, alarga iyärep atlarnıñ da poşkırgalap kuyuları Mahiräne tämam äsir itte.

Җиз кыңгыраулар вә шөлдерләр чыңлавына кушылган тальян моңы, егетләрнең җыр сузулары, аларга ияреп атларның да пошкыргалап куюлары Маһирәне тәмам әсир итте.

» İştelä küktä ziker, täsbih täkbirlär öne.

tupaslandım taplandım bugay.

Yılmayıp näzik kürkäm, Ällä kemgä baş ideñ.

Bu säğat — izge säğat bu, Kaygı-häsrät säğate, Bu tügel şatlık gaşrät[18], Vähşi gaflät[19] säğate.

» Иштелә күктә зикер, тәсбих вә тәкбирләр өне.

тупасландым вә тапландым бугай.

Елмаеп нәзик вә күркәм, Әллә кемгә баш идең.

Бу сәгать — изге сәгать бу, Кайгы-хәсрәт сәгате, Бу түгел шатлык вә гашрәт[18], Вәхши гафләт[19] сәгате.

Öçençesen alıp açsa da, «cimag gosel» digän süzne kürgäç tä, anısın da taşladı.

«Miftahetdin täcvid», «Täcvide Zıyai», «Täcvyde äüväl», «Möfassal täcvid», «Balalarga täcvid», «Mohtäsar täcvid» monıñ tösle yözlärçä isemnäre ilä täcvid kitapları öyelgän ide.

«Cen bötiye», «päri dogası», «söydergeç», «baylık dogası» «tılsım», «sarımsak dogası», «dogai qadäri» başka ällä nindi dogalar tulgan ide.

Kümgän vakıtta Kazannan başka yerlärdän bik küp keşelär cıyılgan ide.

Cäğfär äfändeneñ ütenüe buyınça, tämam möselmança käfennär tegelep ziyärät kazılıp, möselmança kütärelep barılıp kümelde.

Häzer dä hämmä eşkä nazarı insaf berlän üzeñezgä bik ışanmayınça gına eşlägän eşlärneñ ni fayda itdeklären eşli torgan eşläremezneñ ni fayda kiteräçägen uylañız äle.

Өченчесен алып ачса да, «җимаг вә госел» дигән сүзне күргәч тә, анысын да ташлады.

«Мифтахетдин тәҗвид», «Тәҗвиде Зыяи», «Тәҗвйде әүвәл», «Мөфассал тәҗвид», «Балаларга тәҗвид», «Мохтәсар тәҗвид» вә моның төсле йөзләрчә исемнәре илә тәҗвид китаплары өелгән иде.

«Җен бөтие», «пәри догасы», «сөйдергеч», «байлык догасы» «тылсым», «сарымсак догасы», «догаи кадәри» вә башка әллә нинди догалар тулган иде.

Күмгән вакытта Казаннан вә башка йерләрдән бик күп кешеләр җыелган иде.

Җәгъфәр әфәнденең үтенүе буенча, тәмам мөселманча кәфеннәр тегелеп вә зиярәт казылып, мөселманча күтәрелеп барылып күмелде.

Хәзер дә һәммә эшкә назары инсаф берлән үзеңезгә бик ышанмаенча гына эшләгән эшләрнең ни файда итдекләрен вә эшли торган эшләремезнең ни файда китерәчәген уйлаңыз әле.

Häzer inde möfti täqdim itep, ministr tasdıyk itü yulı kertelgäç, kazıylıkka byurokratlık ise kertelde, kazıy bulu öçen türä buluda kiräk bulgan süz ütkärü, yarau, küñel tuluga zur urın birelde.

Şul tarkaulık balalarga alarnıñ dini, milli tärbiyälärenä bik zur täesir itäçäk yañgı ber gamil bulıp aldımızga kilep bastı.

Menä şulay balanıñ küñelendä dinlelek möselmanlık matur mänzarälär berlän mäñgelekkä kitmäslek bulıp nıgıp kalaçak vakıtında da ul meskin tirä-yünendä şul matur mänzarälärne taba almıy, dini matur bäyrämnär, ğadätlär kürä almıy.

cayı tugrı kilde isä, törle-törle gönahlı eşlärgä çumudan da kurıkmıy, şunıñ öçen kiläçäk buınnı çın möselman, saf tatar itterep tärbiyä itü avıraya, zuraya, anıñ öçen tırışırga tırmaşırga, ällä nikadär ğayrät sarıf itärgä mäcbüriyät tua.

Menä şunı sizep alıp, häzer dä yahşı möğallimnäremez dini bäyrämnäremezdä, olug keşeläremezneñ ülgän tugan könnärendä balalar kiçäse yasıy başladılar1 şul matur, kürkäm yasalgan kiçälärdä balalarnıñ küñelendä matur ez, kürkäm his kaldırır öçen berni dä ayamadılar.

Bez Mäskäü kebek möselman halkınıñ tarkau yäşi torgan ber yirendä balalarga şundıy matur dini, milli hisne çarlıy torgan bäyräm başka yirlärgä karaganda dürt-biş märtäbä artık kiräk bulsa da, moñgançıga qadär şul yahşı eş eşlänmäyençä kilgän şunıñ hakında, şöbhäsez, üsep kilä torgan tarkau, fäqıyr möselman balalarınıñ bik kübese dini ber bäyräm kürüdän şunıñ berlän din hisen küñeleneñ iñ tirän yirendä saklaudan mährüm itelgän.

Bu häyerle eşne kulına alganı öçen balalarga dini tärbiyä kertüdä yulbaşçılık itkäne öçen, «Hatın-kız cämğıyate häyriyäse»nä rähmätlär ukımıy hälemez yuktır.

Häm dä mäktäp kürüdän mährüm bulgan möselman balasına kiçäneñ işege açık itelsen ide alarnıñ da boyık, meskin tormışlarında şul ğaziz kön allı-gölle matur, yaktı his kaldırsın ide.

Läkin töbe «Säyyär» truppaga bigük dust bulmagan keşelär tarafınnan çıgarılgan keçkenä ber eşne zur itelep, tau qadäre kürsätelgäne idarämezgä açık mäğlümder.

«Säyyär» truppanıñ taraluına dälil itterep Cälal Baykin1 digän keşeneñ anıñ berlän bergä hatını Sara hanımnıñ2 da Ästerhanga kitüläre kürsäteläder.

Хәзер инде мөфти тәкъдим итеп, министр тасдыйк итү юлы кертелгәч, казыйлыкка бюрократлык исе кертелде, вә казый булу өчен түрә булуда кирәк булган сүз үткәрү, ярау, күңел тулуга зур урын бирелде.

Шул таркаулык балаларга вә аларның дини, милли тәрбияләренә бик зур тәэсир итәчәк яңгы бер гамил булып алдымызга килеп басты.

Менә шулай баланың күңелендә динлелек вә мөселманлык матур мәнзарәләр берлән мәңгелеккә китмәслек булып ныгып калачак вакытында да ул мескин тирә-юнендә шул матур мәнзарәләрне таба алмый, дини матур бәйрәмнәр, гадәтләр күрә алмый.

Вә җае тугры килде исә, төрле-төрле гөнаһлы эшләргә чумудан да курыкмый, шуның өчен киләчәк буынны чын мөселман, саф татар иттереп тәрбия итү авырая, зурая, аның өчен тырышырга тырмашырга, әллә никадәр гайрәт сарыф итәргә мәҗбүрият туа.

Менә шуны сизеп алып, хәзер дә яхшы мөгаллимнәремез дини бәйрәмнәремездә, олуг кешеләремезнең үлгән вә туган көннәрендә балалар кичәсе ясый башладылар1 вә шул матур, күркәм ясалган кичәләрдә балаларның күңелендә матур эз, күркәм хис калдырыр өчен берни дә аямадылар.

Без Мәскәү кебек мөселман халкының таркау яши торган бер йирендә балаларга шундый матур дини, милли хисне чарлый торган бәйрәм башка йирләргә караганда дүрт-биш мәртәбә артык кирәк булса да, моңганчыга кадәр шул яхшы эш эшләнмәенчә килгән вә шуның хакында, шөбһәсез, үсеп килә торган таркау, фәкыйрь мөселман балаларының бик күбесе дини бер бәйрәм күрүдән вә шуның берлән дин хисен күңеленең иң тирән йирендә саклаудан мәхрүм ителгән.

Бу хәерле эшне кулына алганы өчен вә балаларга дини тәрбия кертүдә юлбашчылык иткәне өчен, «Хатын-кыз җәмгыяте хәйриясе»нә рәхмәтләр укымый хәлемез юктыр.

Һәм дә мәктәп күрүдән мәхрүм булган мөселман баласына кичәнең ишеге ачык ителсен иде вә аларның да боек, мескин тормышларында шул газиз көн аллы-гөлле матур, якты хис калдырсын иде.

Ләкин төбе «Сәйяр» труппага бигүк дуст булмаган кешеләр тарафыннан чыгарылган вә кечкенә бер эшне зур ителеп, тау кадәре күрсәтелгәне идарәмезгә ачык мәгълүмдер.

«Сәйяр» труппаның таралуына дәлил иттереп Җәлал Байкин1 дигән кешенең вә аның берлән бергә хатыны Сара ханымның2 да Әстерханга китүләре күрсәтеләдер.

Küñelsez barlık eş, tämsez nursız; Böten tormışı tar — yuk irek açarlık.

Күңелсез барлык эш, тәмсез вә нурсыз; Бөтен тормышы тар — юк ирек ачарлык.

Här eştä aldıngı ürnäk bulırga künekkän halıkka bu kileşmi, mäçet tözergä kiräk.

Niçekter, tormışında möhim eşlär başkargannan soñ häm aldagı könnärdä katlaulı avır ğamällärgä totınası aldınnan täväkkällek cıyu öçen Soltanyar atlı ir uzamanı menä şuşı tau başına menä ikän.

Kaydadır aşık-poşık ävälängän zur pimalar, irlär fufaykası kiyep Seber urmannarı kiskän keşe dip hiç uylamassıñ, bu ata-ana nazında gına üskän, avırlık kürmägän näfis göl kebek saf samimi kız bala läsa!

Һәр эштә алдынгы вә үрнәк булырга күнеккән халыкка бу килешми, мәчет төзергә кирәк.

Ничектер, тормышында мөһим эшләр башкарганнан соң һәм алдагы көннәрдә катлаулы вә авыр гамәлләргә тотынасы алдыннан тәвәккәллек җыю өчен Солтаньяр атлы ир узаманы менә шушы тау башына менә икән.

Кайдадыр ашык-пошык әвәләнгән зур пималар, ирләр фуфайкасы киеп Себер урманнары кискән кеше дип һич уйламассың, бу ата-ана назында гына үскән, авырлык күрмәгән нәфис гөл кебек саф вә самими кыз бала ләса!

Aldım älgä uş qaläm hamäne, Cämğ kıldım uşbu «Töhfänamä»ne.

Täñre fazlı berlä cämğ ittem kitab, Han Safa vaqtında, i şäyhü-şäbab; Çikdem ämma ränc mäşäqät bihisab, Monı cämğ istäp, män, gäda, bäğrem käbab.

Män irermän bu şähärdä ber fäqıyr: İl küzendä gaciz, hur, häqıyr,— digän yullar şunı kürsätä.

Hikäyät badşnda şağıyr: Tel küñleñni igre kılma keşegä, Yözeñ ber kıl käräk irkäk, teşigä,— di.

«Hösräü Şirin»yı Togrıl II soravı buyınça yazılıp, Gäncä patşası Şämsetdin Äbu Cäğfär Mö-hämmädcihan Pählevanga künderelgän, «Läylä häm Mäcnün»ne yazarga Äzärbaycannıñ Şämähä şahı Ahsitan (Ahsatan) ütengän, «Cide güzäl» poeması, sorau buyınça, Aksonkorilar dinastiyäsennän Galävetdin Korp-Arslanga, ä «İskändärnamä» 1191 yılda İldigizilär väkile, Cihan Pählevannıñ ulı Nasretdin Äbu Bäker Bişkin ibne Möhämmädkä bagışlangan.

Ğadel berlä il kamu bulır äman, Kalmaz ildä fetnä zolım haman,— di ul.

Köfer kyafir näfsenä kılır ziyan, Zolım berlä il hale bulır yaman.

Gattarnıñ «Bılbılnamä»sendä häm Ruminıñ «Bılbıl Göl» hikäyätendä sufiçılık mistikasınıñ şuşı yagı alga sörelä.

Didem: "İ küñlem, icazät14 bir mäña, Män täqıy garzım itäyem (häm) säña:15 Män irermän bu şähärdä ber fäqıyr, İl küzendä gaciz hur, häqıyr16.

Tel küñleñ igri34 kıylma keşegä, Yözeñ ber kıyl käräk irkäk, teşigä.

Алдым әлгә уш каләм вә хамәне, Җәмгъ кылдым ушбу «Төхфәнамә»не.

Тәңре фазлы берлә җәмгъ иттем китаб, Хан Сафа вакътында, и шәйхү-шәбаб; Чикдем әмма рәнҗ вә мәшәкать бихисаб, Моны җәмгъ истәп, мән, гәда, бәгърем кәбаб.

Мән ирермән бу шәһәрдә бер фәкыйрь: Ил күзендә гаҗиз, вә хур, вә хәкыйрь,— дигән юллар шуны күрсәтә.

Хикәят бадшнда шагыйрь: Тел вә күңлеңни игре кылма кешегә, Йөзең бер кыл кәрәк иркәк, тешигә,— ди.

«Хөсрәү вә Ширин»е Тогрыл II соравы буенча язылып, Гәнҗә патшасы Шәмсетдин Әбу Җәгъфәр Мө-хәммәдҗиһан Пәһлеванга күндерелгән, «Ләйлә һәм Мәҗнүн»не язарга Әзәрбайҗанның Шәмәхә шаһы Ахситан (Ахсатан) үтенгән, «Җиде гүзәл» поэмасы, сорау буенча, Аксонкорилар династиясеннән Галәветдин Корп-Арсланга, ә «Искәндәрнамә» 1191 елда Илдигизиләр вәкиле, Җиһан Пәһлеванның улы Насретдин Әбу Бәкер Бишкин ибне Мөхәммәдкә багышланган.

Гадел берлә ил каму булыр әман, Калмаз илдә фетнә вә золым һаман,— ди ул.

Көфер вә кяфир нәфсенә кылыр зийан, Золым берлә ил хале булыр йаман.

Гаттарның «Былбылнамә»сендә һәм Руминың «Былбыл вә Гөл» хикәятендә суфичылык мистикасының шушы ягы алга сөрелә.

Дидем: "И күңлем, иҗазәт14 бир мәңа, Мән тәкый гарзым итәем (һәм) сәңа:15 Мән ирермән бу шәһәрдә бер фәкыйрь, Ил күзендә гаҗиз вә хур, вә хәкыйрь16.

Тел вә күңлең игри34 кыйлма кешегә, Йөзең бер кыйл кәрәк иркәк, тешигә.

Älbättä, Razil ­liyev, – iñ berençe çiratta şağıyr.

Minem ğailämdä nur cılılık, şöker.

Әлбәттә, Разил Вә­лиев, – иң беренче чиратта шагыйрь.

Минем гаиләмдә нур вә җылылык, шөкер.

Bu vakıtta Misırnıñ camiğ äl-Äzhärendä* taliblär, İstanbulnıñ millät hokukın saklau ismenä tärbiyä itelä torgan parlamentı kürşesendä, Ayä-Sufiyä camiğında** Qorän ukuçı, Särändib*** utravında, darçin agaçları**** arasında hind möselmannarı, Kursa mädräsäsendä(1) sufilar(2), şähre Bolgar härabäläre arasında säyähätçe möselmannar häm Käğbätullada(3) böten cir yözennän cıyılgan hacilar(4) Qorän ukıylar, hämmäse dä: « iza äl-mäüeödätö söeilät bi äyyi zänbin katilät» ayaten täkrarlıylar: Tereläy kümelgän kız baladan ni gönahı öçen üterelgänlegen sorau köne — kıyamät köneder(5),— dilär ide.

Бу вакытта Мисырның җамигъ әл-Әзһәрендә* талибләр, Истанбулның милләт хокукын саклау исменә тәрбия ителә торган парламенты күршесендә, Айә-Суфия җамигында** Коръән укучы, Сәрәндиб*** утравында, дарчин агачлары**** арасында һинд мөселманнары, Курса мәдрәсәсендә(1) суфилар(2), шәһре Болгар хәрабәләре арасында сәяхәтче мөселманнар һәм Кәгъбәтуллада(3) бөтен җир йөзеннән җыелган хаҗилар(4) Коръән укыйлар, һәммәсе дә: «Вә иза әл-мәүэөдәтө сөэиләт би әййи зәнбин катиләт» аятен тәкрарлыйлар: Тереләй күмелгән кыз баладан ни гөнаһы өчен үтерелгәнлеген сорау көне — кыямәт көнедер(5),— диләр иде.