1. 1) Әйбернең булганлыгын, барлыгын, булуын белдерә (гадәттә бу сүз ярдәмендә раслау җөмләсе формалаша); киресе:
юк. Үз-үзем белән гел мавыгып, Керешсәм чәчәргә очкыннар; Яңгырый шулвакыт бер аваз: Онытма, Пушкин бар, Пушкин бар. С.Хәким. Һәрбер көннең аерым төсе бар, Һәрбер көннең аерым эзе бар. Х.Туфан. Әле дә ярый бетмәс эшләрем бар! Әле дә ярый юрар төшләрем бар! Р.Фәйзуллин. Теле барның иле бар, иле барның җире бар. Шәһри Казан

2) исем фигыль белән килгәндә Мөмкин, ихтимал мәгънәсен белдерә. Аның шулай кирәгеннән артык кыстап кунакка чакыруы безгә ошап бетмәде. Берәр бәйләнчек кеше, ахры, бу, артык сылана, юк-бар сөйләп алҗытып бетерүе бар, дип уйладык. Т.Миңнуллин. Күрше-коланның әллә нәрсә уйлавы бар. Р.Ишморат

3) фигыльнең -ган формасы белән килгәндә Эш-хәрәкәтнең үткән заманда үтәлүен, күптән башкарылуын белдерә, -ган морфемасы үзенең билгесез (сөйләүче күзәтмәгән) үткән заман мәгънәсен югалта һәм билгеле (сөйләүче үзе күзәткән) үткән заман мәгънәсен ала. Минем колхоз председателен озак йөрткән шофёр белән кырларбасулар буйлап узганым бар. С.Хәким. Ничә тапкыр күргәне бар: һәйбәт тачанкалар, бер-берсеннән шәп кара атлар. Г.Бәширов

4) фигыльнең -асы формасы белән килгәндә Киләчәктә үтәлергә тиеш эшне, башкарылырга тиешлекне белдерә. Сентябрь аенда бәрәңге, чөгендер, кукуруз басуларын сукалыйсы бар – вәт акча кайда ята ул! К.Кәримов. Безнең яшьләрне уңыш алуның нечкә серләренә өйрәтәсебез бар. Г.Бәширов. Иртәгә демонстрациягә барасы бар бит! И.Салахов

2.
барда рәв. мәгъ. Булганда, булган очракта. Акча барда, бар да дус шул,

бар да яр; акча исе чыкмый торса, бар да яныңнан таяр. Г.Тукай

◊ Бар дип тә белмәү 1) Игътибар итеп тормау, ис китмәү. Мәрьям абыстай --- поездларга күптән ияләшкәнгә күрә, аларны бар дип тә белми. Ә.Еники. 2) Санга сукмау, исәпләшмәү. Бар икән 1) Гаеп итүне белдерә. Алла, бар икән кылану, ансы да ярамый, монсы да ярамый, белмим, боларга нәрсә генә ярый торгандыр. Г.Камал; 2) Гаҗәпләнү һәм соклануны белдерә. Ну, көч бар икән соң малның [атның] үзендә! Г.Ибраһимов; 3) Каткат йөдәткән кешегә ачу белән әйтелә. Бар икән туймас кеше. Бар итү Булдыру, барлыкка китерү. Бюрократны кем бар иткән юктан, Кемнәр аны басып үстергән? Н.Арсланов. Бары белән Барынча, булган хәтлесе белән, булган кадәренчә, булганы белән. Бары белән – базар, бары белән – бай. Мәкаль