“әллә” on Tatar-Korean dictionary

I частица
1) вопр. разве, может быть, что ли, или
киттеләрме әллә — разве они уехали?
ишетмисеңме — әллә? не слышишь что ли?
2) неопр. -то (употребляется в составе неопредёленных местоимений)
әллә кая — куда-то, неизвестно куда
әллә нинди — какой-то
әллә кем — кто-то
II союз
1) разделит. или, либо ..., либо; то ли ... , то ли; не то ... , не то
әллә мин ялгышам, әллә син — либо я ошибаюсь, либо ты
сезгә чәйме әллә кофемы — вам чаю или кофе?
әллә калырга, әллә юк — не то оставаться, не то нет
2) может ... , может быть, либо
әллә килер, әллә юк — может придёт, может быть нет
әллә килер дә — да может и придёт
3) вопр. что ли
нигә килмәдең, әллә эшең күп идеме? — почему не пришёл, был занят что ли?
4) в знач. предик. сл. (в диалоге при ответе) не знаю; неизвестно, не могу знать; чёрт его знает
кайчан кайтасың? - әллә — когда придёшь? - не знаю
бүген ничәсе? - әллә — какое сегодня число? - не могу знать
•
- әллә инде
- әллә кайда
- әллә кайдан
- әллә каян
- әллә кайчан
- әллә кайчаннан
- әллә кем
- әллә нәрсә
- әллә ни тиклем
- әллә никадәр
- әллә ничаклы
- әллә нихәтле
- әллә ник
- әллә нинди
- әллә ниткән
- әллә ничә
••
әллә кем булу (кемләнү) — зазнаться, воображать, задрать (поднять) нос
әллә кем (ни) түгел — не ахти какой, ничего особенного, не велика птица; не бог весть что
әллә ни — см. әллә нәрсә
әллә ни тора — невесть сколько стоит; очень ценно; стоит очень дорого
әллә нигә (нидә) бер — редко, изредка
әллә нигә дә; әллә ниләр бирсәләр дә! — ни за что! Ни за какие деньги!
- әллә ни түгел
- әллә ни юк
- әллә ничек
- әллә тагын

терк. 1. either .... or; Әллә була әллә булмый - to be or not to be; кис. 2. perhaps, unless; Әллә кайда - somewhere; Әллә кайдан - from some place; Әллә кем - somebody; Әллә ни - something

1. 1) Хикәя һәм сорау җөмләләрдә ялгыз гына килеп, билгесезлек мәгънәсен белдерә һәм сорауның катгыйлыгын йомшарту өчен кулланыла. Әллә инде, хәвеф-хәтәрдән саклангандай, капкаларны эңгер-меңгердә үк шартлатып бикләү гадәткә керде. Т.Әйди. Матайның да җанытыны юк. Аны кабызгалап карадым: әллә көч җитмәде, әллә тимер тәкәм

киреләнде – кабынмады. Ф.Яруллин

2) -мы/-ме икән (микән) сорау кисәкчәләре белән бергә килеп, фараз итү, гөманлау, чамалау мәгънәләрен белдерү өчен кулланыла. Тәңре үзе шулай яздымы икән әллә аңа? М.Хәбибуллин. Кешегә мәхәббәт шулай сиздерми килеп, сөю ялкыны шулай искәрмәстән кабынамы икән әллә? Г.Тавлин. Күпме күрдек инде без дә, алай зурлап яратуны күргән булмады, гомере кыска икәнен сизде микән әллә күңеле бичараның! М.Маликова

3) Кем, нәрсә, нинди һ.б.ш. сорау алмашлыклары алдыннан килеп, билгесезлек алмашлыклары ясау өчен кулланыла (әллә кем, әллә нәрсә, әллә нинди һ.б.) Әллә нәрсә сизенә күңелем, әллә ниләр уйланам. Һ.Такташ. Ул Хисами Галимҗаныннан әллә ни көтәргә була, юаштан юан чыгар, диләр. А.Гыйләҗев

4) Җөмләдә бирелгән сорауга, бу турыда бернәрсә белмим, мәгънәсендә җавап кайтарганда, инде, тагы(н) сүзләре белән кулланыла. – Композиторы кем? – Әллә тагы. Г.Әпсәләмов. Әллә инде, Мәгъфүрә апа. Р.Төхфәтуллин. [Нургаян:] Телеңә чыдый алмагач, малайларың киленнәреңне берәм-берәм алып качты. [Әнвәрия:] Әллә тагын, телең бик яман, диләр шул. А.Гыйләҗев

2. терк. мәгъ. Тезмә кушма җөмләдә һәм тиңдәш кисәкләр янында килеп, бүлүче теркәгеч функциясен үти һәм җөмләнең эчтәлегенә икеләнү, ышанып бетмәү төсмерен өсти, саналып киткән берәр нәрсәнең булуына яки үтәлүенә шикләнү белдерә. Кара инде, өн микән бу, әллә төш микән? Р.Төхфәтуллин. 1956 елның әллә җәй ахыры, әллә көз башы иде, минем шәһәр

читендәге кечкенә агач өем алдына Язучылар Союзы машинасы килеп туктады. Ә.Еники. Ләкин сүз кушарга өлгерә алмадыммы шунда, әллә көндәлек ыгы-зыгы йотты, әллә теге вакытта, депутат чагында, беркадәр масаебрак йөрүеннән күңелдә юшкын утырып калганмы – төгәл генә белмим. Г.Кашапов