“ук” on Tatar-Kazakh dictionary

I.
1. Җəядəн ату өчен нечкə, төз, каты агачтан башына үткен очлы металл
беркетеп ясалган корал 2. Төрле механизмнарда һəм җайланмаларда күрсəтү
хезмəтен үти торган тар һəм озын форм. детальлəрнең, кисəклəрнең атамасы
[үлчəү угы] 3. Күтəрү кранының хəрəкəтлəнə торган өлеше; шулай ук авыр
нəрсəлəр күтəрү өчен эшлəнгəн махсус җайланма 4. Нин. б. юнəлешне күрсəтү
өчен кулл. тор. билге 6. күч. Кемгə дə булса əйтелгəн чəнечкеле, каты сүз яки
берəр кешегə карата башкарылган явыз ниятле эш. УК БАЛЫК -Кылыч балык.
УК СӨЯК -Кошлар аягында бармакларына кадəр булган эче куыш сөяк. II. УК
-1. Кайбер ана бөҗəклəрдə (бал корты, кырмыска, шөпшə һ. б.) саклану һəм
һөҗүм итү өчен кадап агу җибəрү органы 2. Еланнарда озын, очы икегə аерылган
тел. III. УК 1. Рəвешлəр белəн килеп, "бик" мəгънəсендə кулл. [яхшы ук
йончытты] 2. Үзе бəйлəнгəн сүзнең мəгънəсен көчəйтү өчен басым ясап
əйткəндə кулл: "хəтта" кисəкчəсе функциясен үти [урыныннан ук торды] 3.
[тыкрык башыннан ук күлмəклəрне сала-сала] 6. [бездə урамда ук танышырга
кирəк булган] 7. [кайтышлый ук, ишек ачканда ук] 8. ишек ачылгач ук) 9. [шунда
ук] 10. [шундый ук]

I сущ.
1) в разн. знач. стрела
аткан ук кире кайтмый — выпущенная стрела обратно не возвращается
картадагы кызыл уклар — красные стрелы на карте
2) стрелка
сәгать угы — стрелка часов
манометр угы — стрелка манометра
үлчәү угы — стрелка весов
3) жало (обычно у насекомых)
елан угы — змеиное жало
4) перен. остриё
сатира угы — остриё сатиры
5) бот. волосок, шип
кычыткан уклары — волосики крапивы
•
- ук ату
- ук елан
- ук савыты
••
- ук кебек
II частица
1) (с местоимениями) же
шунда ук — тут же
шул ук урында — на том же месте
шундый ук — такой же
шулай ук — так же
шул ук тавыш — тот же голос
2) в сочет. с прил. и нареч. довольно-таки
юл яхшы ук йончытты — дорога довольно-таки измучила
якын ук килдек — подошли довольно-таки близко
яхшы ук зур — довольно-таки большой
3) даже
урыныннан ук торды — даже с места привстал
кычкырып ук җибәрде — даже вскрикнул
4) с сущ. в дат. и напр. п. до самого, вплоть до, даже; аж
өйгә чаклы ук — аж до дома
урманга ук барып җиттем — я дошёл (аж) до самого леса
5) с сущ. в исх. п. и нареч. самый
эшнең башыннан ук — с самого начала работы
бусагадан ук — от самого порога
алдан ук — заранее, с самого начала
6) в сущ. в предл. п. и деепр. на -ганчы (-канчы) ещё, уже
мәктәптә чакта ук — ещё в школе
кояш чыкканчы ук — ещё до рассвета
7) с деепр. на -гач (-кач) как только; сразу
ишек ачылгач ук — как только открылась дверь
кайткач ук — сразу по возвращении
8) сразу же, тут же
кайтышлый ук кер — тут же по пути загляни

кис. 1. however (particle); Шулай ук - so (too, likewise); кис. 2. at once; Эш беткәч үк - at once work will have been finished; и. 3. arrow, dart; Ук кебек - headlong