вспом. гл.
1) в сочет. с именами и модальн. сл. выраж. предикативность
sakçı üz urınında yuk ide — охранника на месте не было
yahşı keşe ide — был хорошим человеком
2) употр. в образ. аналит. ф. катег. вр.
а) прош.; незаконч.
oçraşu turında uylıy ide — думал о встрече
aşıgıp söyli ide — говорил торопливо
tañ atıp kilä ide — рассветало
б) прош. законч.; страд.
bu - studentlar tarafınnan eşlängän ide — это было сделано студентами
в) преждепрош.
bargan ide — он (тогда) сходил
min üz fikeremne äytkän idem — я (тогда) сказал своѐ мнение
г) давнопрош.; многокр.
kiçlären bara torgan ide — он обычно вечерами ходил
ul kızıklı istäleklär söyli torgan ide — он, бывало, рассказывал интересные истории
д) прош.; многокр.
cıyılışlarda çıgış yasar ide — он, бывало, выступал на собраниях
е) буд.-прош.; ф. долженствования
kiläçäk idem — я должен был прийти
çakıraçak ide — должен был вызвать
3) употр. в образ. катег. накл.:
а) в сочет. с ф. на -sa/-sä, -sı/-se, -rga/-rgä выраж. желат. накл.
barası (barırga) ide — надо бы идти
barsa (barsın) ide — шѐл бы
menäse ide Ural taularına — подняться бы на Уральские горы
б) в сочет. с -makçı/-mäkçe выраж. накл. намерения
ukımakçı ide — хотел читать
ul bügen bezgä kilmäkçe ide — сегодня он хотел к нам прийти
в) в сочет. с гл. на -r, -ar/-är, -ır/-yır образует ф. сослаг. накл.
uylarga kiñäş itär idem — я посоветовал бы подумать
ul kürsä, bik şatlanır ide — если бы он увидел, очень обрадовался бы
1) в сочет. с именами и модальн. сл. выраж. предикативность
sakçı üz urınında yuk ide — охранника на месте не было
yahşı keşe ide — был хорошим человеком
2) употр. в образ. аналит. ф. катег. вр.
а) прош.; незаконч.
oçraşu turında uylıy ide — думал о встрече
aşıgıp söyli ide — говорил торопливо
tañ atıp kilä ide — рассветало
б) прош. законч.; страд.
bu - studentlar tarafınnan eşlängän ide — это было сделано студентами
в) преждепрош.
bargan ide — он (тогда) сходил
min üz fikeremne äytkän idem — я (тогда) сказал своѐ мнение
г) давнопрош.; многокр.
kiçlären bara torgan ide — он обычно вечерами ходил
ul kızıklı istäleklär söyli torgan ide — он, бывало, рассказывал интересные истории
д) прош.; многокр.
cıyılışlarda çıgış yasar ide — он, бывало, выступал на собраниях
е) буд.-прош.; ф. долженствования
kiläçäk idem — я должен был прийти
çakıraçak ide — должен был вызвать
3) употр. в образ. катег. накл.:
а) в сочет. с ф. на -sa/-sä, -sı/-se, -rga/-rgä выраж. желат. накл.
barası (barırga) ide — надо бы идти
barsa (barsın) ide — шѐл бы
menäse ide Ural taularına — подняться бы на Уральские горы
б) в сочет. с -makçı/-mäkçe выраж. накл. намерения
ukımakçı ide — хотел читать
ul bügen bezgä kilmäkçe ide — сегодня он хотел к нам прийти
в) в сочет. с гл. на -r, -ar/-är, -ır/-yır образует ф. сослаг. накл.
uylarga kiñäş itär idem — я посоветовал бы подумать
ul kürsä, bik şatlanır ide — если бы он увидел, очень обрадовался бы
вспом. гл.
1) в сочет. с именами и модальн. сл. выраж. предикативность
сакчы үз урынында юк иде — охранника на месте не было
яхшы кеше иде — был хорошим человеком
2) употр. в образ. аналит. ф. катег. вр.
а) прош.; незаконч.
очрашу турында уйлый иде — думал о встрече
ашыгып сөйли иде — говорил торопливо
таң атып килә иде — рассветало
б) прош. законч.; страд.
бу - студентлар тарафыннан эшләнгән иде — это было сделано студентами
в) преждепрош.
барган иде — он (тогда) сходил
мин үз фикеремне әйткән идем — я (тогда) сказал своё мнение
г) давнопрош.; многокр.
кичләрен бара торган иде — он обычно вечерами ходил
ул кызыклы истәлекләр сөйли торган иде — он, бывало, рассказывал интересные истории
д) прош.; многокр.
җыелышларда чыгыш ясар иде — он, бывало, выступал на собраниях
е) буд.-прош.; ф. долженствования
киләчәк идем — я должен был прийти
чакырачак иде — должен был вызвать
3) употр. в образ. катег. накл.:
а) в сочет. с ф. на -са/-сә, -сы/-се, -рга/-ргә выраж. желат. накл.
барасы (барырга) иде — надо бы идти
барса (барсын) иде — шёл бы
менәсе иде Урал тауларына — подняться бы на Уральские горы
б) в сочет. с -макчы/-мәкче выраж. накл. намерения
укымакчы иде — хотел читать
ул бүген безгә килмәкче иде — сегодня он хотел к нам прийти
в) в сочет. с гл. на -р, -ар/-әр, -ыр/-ер образует ф. сослаг. накл.
уйларга киңәш итәр идем — я посоветовал бы подумать
ул күрсә, бик шатланыр иде — если бы он увидел, очень обрадовался бы
1) в сочет. с именами и модальн. сл. выраж. предикативность
сакчы үз урынында юк иде — охранника на месте не было
яхшы кеше иде — был хорошим человеком
2) употр. в образ. аналит. ф. катег. вр.
а) прош.; незаконч.
очрашу турында уйлый иде — думал о встрече
ашыгып сөйли иде — говорил торопливо
таң атып килә иде — рассветало
б) прош. законч.; страд.
бу - студентлар тарафыннан эшләнгән иде — это было сделано студентами
в) преждепрош.
барган иде — он (тогда) сходил
мин үз фикеремне әйткән идем — я (тогда) сказал своё мнение
г) давнопрош.; многокр.
кичләрен бара торган иде — он обычно вечерами ходил
ул кызыклы истәлекләр сөйли торган иде — он, бывало, рассказывал интересные истории
д) прош.; многокр.
җыелышларда чыгыш ясар иде — он, бывало, выступал на собраниях
е) буд.-прош.; ф. долженствования
киләчәк идем — я должен был прийти
чакырачак иде — должен был вызвать
3) употр. в образ. катег. накл.:
а) в сочет. с ф. на -са/-сә, -сы/-се, -рга/-ргә выраж. желат. накл.
барасы (барырга) иде — надо бы идти
барса (барсын) иде — шёл бы
менәсе иде Урал тауларына — подняться бы на Уральские горы
б) в сочет. с -макчы/-мәкче выраж. накл. намерения
укымакчы иде — хотел читать
ул бүген безгә килмәкче иде — сегодня он хотел к нам прийти
в) в сочет. с гл. на -р, -ар/-әр, -ыр/-ер образует ф. сослаг. накл.
уйларга киңәш итәр идем — я посоветовал бы подумать
ул күрсә, бик шатланыр иде — если бы он увидел, очень обрадовался бы
ярдәмче, фигыль
1) Исем, сыйфат, сан, алмашлык һәм хәбәрлек сүз булып килә торган
мөнәсәбәтлек белән бергә тезмә хәбәр ясый һәм аларның үткәнгә кара ганын
белдерә. – Өч каен иде, икесен кая куйдың? – дип, сорауга сорау белән җавап
кайтарды Гыйлемхан. Җаныннан саркып чыккан иң авыр сорау иде бу.
Р.Мөхәммәдиев. Зур иде аның күзләре, куркыныч иде. Г.Гобәй. Ул элек тә
төрле мәзәкләр, кызыклы әкиятләр уйлап чыгарырга оста иде. Ф.Яруллин
2) Хикәя һәм ният фигыльләрнең тәмамланмаган үткән заман аналитик
формасын ясау өчен кулланыла. Кибет тәрәзәләренә, ишекләренә аркылы-
торкылы такта кадакланган, вывескалары җирдә аунап ята иде. Г.Гобәй.
Көнчыгыштан ачыкланып, таң яралып килә иде. Н.Фәттах. Хәлимәнең, сөтле
чиләген күтәреп, иртә таңнан сепаратка Айсылу апаларына барышы иде.
Н.Хәсәнов
3) Хикәя һәм ният фигыльләрнең күптән үткән заман аналитик форма сын
ясый. Фәниярның бу зур шагыйрьне элек тә укыганы бар иде. Ф.Ярул лин.
Төркиядәге консуллыкка эшкә җибәргәннәр иде мине. Т.Әйди. Беренче тапкыр
алар сабан туена кайтканнар иде. Н.Хәсәнов
4) Киләчәк үткән заман хикәя фи гыль ясауда катнаша. Әгәр мөмкин булса,
мин укучыларга берничә сүз әйтер идем. Ф.Яруллин. Күз күрмәгән, хыял
ирешмәгән йөзлекләр ясарга иде үзләренә. Башка берәүнекен дә кабатламаган,
авылда тиңе булмаган йөзлекләр. Р.Мөхәммәдиев. Солдат һаман ерагая бара,
хәзер аны куып җитү кыен булачак иде. Г.Бәширов
5) Теләк фигыль ясауда кулланыла. Тәрәзә пәрдәләрен ачасы да якты көнне
күрәсе иде. М.Хәбибуллин. И-их, авыл өендә мич каршында утырырга иде
хәзер ә?! Р.Вәлиев. Тигез гомер иткән, чөкердәшеп яшәгән әби белән бабайны
күргәч: «Бәхетле картлык безгә шушылай килсен иде ул!» – дисең…
Н.Хәсәнов
6) Контекстта икенче бер фигыль белдергән эш шөгыль өчен фон булып килә.
Цехта реконструкция башлан-
ган, ул аяк-кулны богаулап куйган иде. Н.Хәсәнов. Зәйтүнә өенә кайтканда,
картлар кичке ашны ашап утыралар иде. Ф.Хөсни
7) Хәзерге заман хикәя фигыльнең күплек санында килеп, реаль мөм кинлек
була торып та эш хәрәкәтнең үтәлмәвенә ризасызлык белдерү өчен кулланыла.
Алданрак уйлыйлар иде аны
8) Үткән заман сыйфат фигыль бе лән килеп, икенче бер эш хәрәкәт белән кинәт
бүлдерелгән, тукталып калган, каршы куелган эш хәрәкәтне белдерә. Поезд
астына ташланмакчы булган идем. Курыктым, туры сикерә алмам да үлми
калырмын дип курыктым. Р.Вәлиев. Шатлыктан бер мәтәлчек тә атынып
китәсе килгән иде – тыелып калды: аргы яктан берәрсе карап торса, ни уйламас.
Н.Хәсәнов
9) Киләчәк заман сыйфат фигыль янында килеп, тиешлек мәгънәсен
белдерүдә катнаша. Бу [февральдәге] революциядән әллә ниләр көткән идек:
янәсе, сугыш та бетәсе иде, эш сәгате дә кимисе иде, крестьянга җир дә би-
реләсе иде. И.Гази
10) Кабатлаулы эш хәрәкәтне бел дерә. Куйбышев ТЭСы төзелгәнгә кадәр,
шәһәрне әледән-әле су баса торган иде. Р.Мостафин. Эштән бушадымы, кулына
балта-пычкы ала торган иде. Р.Мөхәммәдиев. Эшкә дә социалистик шәһәрчектән
парк аша җәяүләп кенә йөриләр иде. Н.Хәсәнов
мөнәсәбәтлек белән бергә тезмә хәбәр ясый һәм аларның үткәнгә кара ганын
белдерә. – Өч каен иде, икесен кая куйдың? – дип, сорауга сорау белән җавап
кайтарды Гыйлемхан. Җаныннан саркып чыккан иң авыр сорау иде бу.
Р.Мөхәммәдиев. Зур иде аның күзләре, куркыныч иде. Г.Гобәй. Ул элек тә
төрле мәзәкләр, кызыклы әкиятләр уйлап чыгарырга оста иде. Ф.Яруллин
2) Хикәя һәм ният фигыльләрнең тәмамланмаган үткән заман аналитик
формасын ясау өчен кулланыла. Кибет тәрәзәләренә, ишекләренә аркылы-
торкылы такта кадакланган, вывескалары җирдә аунап ята иде. Г.Гобәй.
Көнчыгыштан ачыкланып, таң яралып килә иде. Н.Фәттах. Хәлимәнең, сөтле
чиләген күтәреп, иртә таңнан сепаратка Айсылу апаларына барышы иде.
Н.Хәсәнов
3) Хикәя һәм ният фигыльләрнең күптән үткән заман аналитик форма сын
ясый. Фәниярның бу зур шагыйрьне элек тә укыганы бар иде. Ф.Ярул лин.
Төркиядәге консуллыкка эшкә җибәргәннәр иде мине. Т.Әйди. Беренче тапкыр
алар сабан туена кайтканнар иде. Н.Хәсәнов
4) Киләчәк үткән заман хикәя фи гыль ясауда катнаша. Әгәр мөмкин булса,
мин укучыларга берничә сүз әйтер идем. Ф.Яруллин. Күз күрмәгән, хыял
ирешмәгән йөзлекләр ясарга иде үзләренә. Башка берәүнекен дә кабатламаган,
авылда тиңе булмаган йөзлекләр. Р.Мөхәммәдиев. Солдат һаман ерагая бара,
хәзер аны куып җитү кыен булачак иде. Г.Бәширов
5) Теләк фигыль ясауда кулланыла. Тәрәзә пәрдәләрен ачасы да якты көнне
күрәсе иде. М.Хәбибуллин. И-их, авыл өендә мич каршында утырырга иде
хәзер ә?! Р.Вәлиев. Тигез гомер иткән, чөкердәшеп яшәгән әби белән бабайны
күргәч: «Бәхетле картлык безгә шушылай килсен иде ул!» – дисең…
Н.Хәсәнов
6) Контекстта икенче бер фигыль белдергән эш шөгыль өчен фон булып килә.
Цехта реконструкция башлан-
ган, ул аяк-кулны богаулап куйган иде. Н.Хәсәнов. Зәйтүнә өенә кайтканда,
картлар кичке ашны ашап утыралар иде. Ф.Хөсни
7) Хәзерге заман хикәя фигыльнең күплек санында килеп, реаль мөм кинлек
була торып та эш хәрәкәтнең үтәлмәвенә ризасызлык белдерү өчен кулланыла.
Алданрак уйлыйлар иде аны
8) Үткән заман сыйфат фигыль бе лән килеп, икенче бер эш хәрәкәт белән кинәт
бүлдерелгән, тукталып калган, каршы куелган эш хәрәкәтне белдерә. Поезд
астына ташланмакчы булган идем. Курыктым, туры сикерә алмам да үлми
калырмын дип курыктым. Р.Вәлиев. Шатлыктан бер мәтәлчек тә атынып
китәсе килгән иде – тыелып калды: аргы яктан берәрсе карап торса, ни уйламас.
Н.Хәсәнов
9) Киләчәк заман сыйфат фигыль янында килеп, тиешлек мәгънәсен
белдерүдә катнаша. Бу [февральдәге] революциядән әллә ниләр көткән идек:
янәсе, сугыш та бетәсе иде, эш сәгате дә кимисе иде, крестьянга җир дә би-
реләсе иде. И.Гази
10) Кабатлаулы эш хәрәкәтне бел дерә. Куйбышев ТЭСы төзелгәнгә кадәр,
шәһәрне әледән-әле су баса торган иде. Р.Мостафин. Эштән бушадымы, кулына
балта-пычкы ала торган иде. Р.Мөхәммәдиев. Эшкә дә социалистик шәһәрчектән
парк аша җәяүләп кенә йөриләр иде. Н.Хәсәнов
Meaning of “иде” in Bhilali language – definitions, images, pronunciation, examples, synonyms, antonyms, learn more...
Request to translate if there is no definitions or definitions is not clear enough "иде"?
Ask a question if something is not clear about the word "иде".
To improve and add new definitions to the Tatar-Bhilali dictionary, we need your support.
You can also help by adding definitions of words to the database.
Thank you!