Latin إبداعي

  İrtägäsen, sişämbe kön diyüem, öylä vakıtınnan soñ, - min mäktäptän kaytkan gına idem - kapka töbebezgä közgedäy yaltırap torgan kara töstäge ciñel maşina kilep tuktadı. Çäy eçep utıruımnı bärep, yögerep uramga çıktım. Maşinadan öç keşe çıktı. Alardan bersen genä, avılıbız başı Cämil abzıynı gına, tanıdım. Tege ikese zur naçalniklar ahrı, üzlären ere genä totalar. Bigräk tä olıragı, başına tälpäk kiyep, galstuk takkanı, artıgrak havalı, ahrı. Öçençese, yäşräge, kostyumsız ciñelçä kiyengäne, cilkäse aşa nindider kün bukça takkan.
  - Şuşı yortta yäşime ul sıyırnıñ hucası? - dip soradı Cämil abzıydan üzen ere totuçı abzıy.
  - Äye, anıkı, - dide Cämil abzıy häm bezneñ kapkaga taba atlamakçı bulgan ide dä, tälpäkle naçalnik anı tuktattı.
  - Maşinañnı kıçkırt! - dip boyırdı maşina-nıñ rule artında utırgan yegetkä. Maşina ozın-ozın öç tapkır akırdı.
  Äniyem ni buldı ikän, dip, kurkınıp, yögerä-atlıy çıgıp kapka töbendä tuktadı. Äti abzar tirä-sendä buldı, küräseñ, anıñ artınnan ul dä kürende.
  - Ässälämäğaläyeyküm! - dide äti barısına da maşina yanına yakınayıp, läkin kulın birep küreşmäde, tegelär dä küreşergä kulların suzmadılar.
  - Tanış bulıgız, - dide Cämil abzıy tälpäkle keşegä ımlap - rayon başlıgı Sagit Hakimov äfände.
  Rayon başlıgı, döres atıymmı ikän, digän-däy, Cämil abzıyga karap aldı da:
  - Kem... Sälihcan agay, sezneñ sıyırıgız büre höcümenä duçar bulgan ikän dä, ike aradagı sugışta ciñep çıkkan dip işettek. Döresme?
  - Buldı andıy häl, - dide äti, - äydägez sezgä ul doşmannı kürsätim.
  Äti alarnı işek aldına karaçkı karşına tuktattı da, karaçkı östenä yabılgan çikmänne alıp yakka bärde.
  Tınıp, süzsez ozak karap tordılar. Arttan yögerep kilgän şofer da häyran bulıp kattı.
  - Öyerennän ayırılıp kalgan kart büreder bu, möğayın, dide süzne başlap rayon başlıgı - häzer sıyırnı kürsätegez...
  Karaborın açık abzarnıñ tege oçında ide. Karaborınnı kürep kunaklarnıñ yözläre açılıp kitte. Ber mizgel soklanıp karap tordılar.
  - Şäp hayvan! Niçego ne skaceş, - dide ray-on başlıgı - zur da, taza da, küreneşkä dä matur. Küräseñme, mögezläre nindi bazık, yuannar, dide Cämil abzıyga taba borılıp, - kıyın bulsa da, bürene ciñüenä ışanıp bula.
  Rayon başlıgınıñ soñgı süzenä ätineñ käye-fe kitä töşte, ahrı, anıñ çırayı sıtıldı. Işanıp bula, imeş, bezne aldakçılar, dip uylap kilde mi-känni? Anıñ bu süze miña da ohşamadı.
  Cämil abzıy belän rayon başlıgı kitärgä cıyındılar. Rayon başlıgı şofer yanına utırdı, ä Cämil abzıy artkı işekne açtı da, borılıp tege yalanbaş naçalnikka: «Bez kontorada bulırbız, ber säğattän ozakka kalma, Sagit Valiyeviçnıñ aşıgıç eşe bar,»- dip iskärtte dä, işegen şapıldatıp yaptı. Maşina, dırıldap, urınınnan kuzgaldı.
  - Min, - dide kalgan äfände ätigä, - rayon gäzite hezmätkäre. Sezneñ belän beraz äñgämäläş-mäkçe bulam. Mömkin bulsa, öygä kerü yahşırak bulır ide, miña yazarga turı kiler.
  Öydä gäzit hezmätkäre ätidän Karaborınnıñ bezdä yäşägän çagındagı tarihın soradı.
  - Sez, Sälihcan agay, bu sıyırıgıznı sugımga aşatırga uylıysız ikän, dip işettek. Şulaymı, döresme?
  Ätineñ cavabın gäzitçe abzıy gına tügel, min dä köttem. Läkin kurkınıp köttem min. Ätineñ Karaborınnı sugımga hökem itüen min başta uk huplamadım. Bu mine nık küñelsezländergän ide. Kıdırma hayvan buluı belän Karaborın minem teñkämä dä nık tide, läkin şuña karamastan min anı nikter yarata idem. Bürene ciñü batırlıgınnan soñ yaratu hisem tagı da köçäyde.
  - Zimagur hayvan buluı belän nık açulandırgaç, şulay häl kılgan idem dä, häzer inde kire uyladım... Min şatlıgımnan utırgan urınımnan sikerep tordım. Äniyemneñ dä yöze açılıp kitte, küräseñ, ul da Karaborınnıñ bezneñ ğailäneñ söt sıyırı bulıp kaluın teläp yörgän, tik äytmägän genä. Äti dävam itep, - Büre hätle bürene ciñä algan hayvannı sugımga kaldıru tugrılık bulmas, - dide näticä yasap, - söt sıyırı bularak ta ul şäp mal. Sötne dä küp birä, söte mayga da bay. Alla kuşsa, niçek bulsa da kulga öyräterbez zimagurnı.
  İke könnän soñ bezgä, - ğomer dä bulmagan häl - poçtadan zur konvert kiterep birdelär. Äti, äni, min, öçäüläp utırıp, konvertnı açtık. Bezneñ rayon ğazitäsennän cibärgännär ikän. Berençe biten açu belän äti belän Karaborınnıñ räsemen kürdek: äti Karaborınnıñ cilkäsenä uñ kulın kuygan da, başın ällä kemdäy gorur kütärep, basıp tora - tege gäzitçe abzıy cilkäsenä askan töşergeçe belän ätine şulay töşergän ide. Konverttan tagı da närsäder töşte, karasak, un sum akça ikän, akçaga änineñ küze citez, tiz genä eläkterde dä , kayadır tıgıp ta ölgerde, anıñ akça yäşerä torgan urını bar.
  Soñınnan, - vakıt öylädän soñgı çak ide, - aşıkmıyça, caylap kına çäy eçtem dä, äti belän ikäü Karaborın hakındagı mäqaläne ukırga utırdık. Zur häreflär belän «Bürene ciñüçe sıyır» - diyelgän mäqaläneñ başında. Anda, mäqalädä, Kara-borınnıñ bez belgän tarihı yazılgan bulıp çıktı.
  Şuşı uk atnanıñ comga kiçendä äti belän äni Karaborınnıñ bozavı belän isän-sau tabıluına häm Allahı Täğaläneñ kodräte belän zur kazadan kotılıp kaluıbızga bagışlagan olılar mäclese uzdırdılar. Kunaklardan Sabir babay, Lesnik abzıy hälal cefetläre belän mäclesneñ türendä utırdılar. Äbilär safında Urman-äbi dä bar ikän. Kunakka kilgän kiyemendä min anı tösmerlämägän idem, soñınnan tanıdım.
  Avılıbızda mulla-häzrät bulmaganlıktan Qorän ukunı Sabir babayga tapşırdılar. Qorän ukılgannan soñ mäcles hucalarına, yağni äti belän äniyemä, alar rätennän miña da isän-saulık, dönyabızga iminlek teläü dogaların kılgaç, äti mäcles-tägelärneñ barsına da sadaka öläşep çıktı. Sädaka öçen dä doga kıldılar. Aş kilde. Az söyläşep, kaşık, taş tälinkälärdän tavış çıgarıp kına aşadılar. Annan artık kıstatmıyça gına, tämen tabıp, çäy eçtelär dä, ozak utırmıyça taralıştılar.
  Kiyenep mataşkanda, häyerle häbär kiterüeñä rähmät, dip, monısı siña söyeneçkä, dip, tege rayon gäzitäsennän kilgän un sumnı äti Sabir babaynıñ kesäsenä tıktı. Babay, rähmäte üzeñä, dip, işeteler-işetelmäs mıñgırdadı da, ike kulı belän biten sıypadı. «Sezgä, olı äbilärebezgä, küçtänäç», - dip, äniyem Sabir babay karçıgı Zäynäb äbi belän Urman-äbineñ kullarına sarı may belän tutırılgan berär pıyala banka tottırdı. Küp rähmätlär äytep, bezgä iminlek teläkläre ukıy-ukıy kaytıp kittelär.
  Olılar mäclese öyebezgä yäm kertte, äti belän äni genä tügel, mindä dä şatlıklı toygılar kaldırdı, çönki isän-sau sıyırıbız Karaborın Allahı Täğalä kodräte belän abzarıbızda ide; şu-nıñ östenä tabında ukılgan Qorän, dogalar da aldagı könküreşebez iminlegenä dä ışanıçıbıznı nıgıtkan ide.
  * * *
  Ber atnadan Karaborın kötügä yöri başladı.
  Bu qadär köç tügep häm batırlık kürsätep cankisäge balakayın saklap kala algan Karaborın kötüdän söygän bozavı yanına çaba-çaba kaytuına ışanıyk. Bu hakta söyläü başka hikäyäneñ maksatı.